Με αιχμή το πετρέλαιο και ενισχυμένη στρατιωτική παρουσία στην Καραϊβική, οι Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώνουν την πίεση προς τη Βενεζουέλα, διαμορφώνοντας ένα σκηνικό ασφυξίας για την οικονομία της χώρας. Κατασχέσεις δεξαμενόπλοιων, απειλές για ναυτικό αποκλεισμό και ευθείες πολεμικές προειδοποιήσεις από τον Ντόναλντ Τραμπ επαναφέρουν στο προσκήνιο τα πραγματικά διακυβεύματα της στρατηγικής της Ουάσιγκτον.
Ο Αμερικανός πρόεδρος επαναλαμβάνει ότι οι ημέρες του προέδρου της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο είναι «μετρημένες» και δηλώνει πως δεν αποκλείει το ενδεχόμενο πολεμικής σύγκρουσης. «Ξέρει ακριβώς τι θέλω», ανέφερε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στο NBC News.
Το πετρέλαιο βρίσκεται στον πυρήνα της αντιπαράθεσης. Από τις αρχές του 20ού αιώνα έως την εθνικοποίηση του κλάδου το 1976, οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονταν τα κοιτάσματα της Βενεζουέλας, ενώ αμερικανικά διυλιστήρια είχαν σχεδιαστεί ειδικά για την επεξεργασία του βαρέος αργού της χώρας. Σήμερα, η Chevron παραμένει η μοναδική αμερικανική εταιρεία που έχει άδεια να προμηθεύει την αμερικανική αγορά με βενεζουελανό πετρέλαιο, παρά το εμπάργκο που είχε επιβληθεί το 2019 κατά την πρώτη θητεία Τραμπ.
Η ποσότητα που εξάγεται υπολογίζεται σε λίγο πάνω από 200.000 βαρέλια ημερησίως και μεταφέρεται με δεξαμενόπλοια που δεν υπάγονται σε αμερικανικές κυρώσεις. Ωστόσο, η κατάσταση αλλάζει ραγδαία. Στις 10 Δεκεμβρίου, το δεξαμενόπλοιο Skipper οδηγήθηκε σε αμερικανικό λιμάνι και το φορτίο του, περίπου 1,9 εκατ. βαρέλια αργού, κατασχέθηκε, με τον Μαδούρο να καταγγέλλει «πειρατεία». Η τύχη δεύτερου πλοίου παραμένει ασαφής, ενώ σύμφωνα με πηγές της κυβέρνησης Τραμπ, η αμερικανική ακτοφυλακή καταδίωκε και τρίτο δεξαμενόπλοιο, το Bella 1, το οποίο τελεί υπό κυρώσεις από το 2024 λόγω φερόμενων διασυνδέσεων με το Ιράν και τη Χεζμπολά.
Ο Τραμπ έχει διατάξει «πλήρη αποκλεισμό» των πλοίων που περιλαμβάνονται σε λίστες κυρώσεων του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, με αναλυτές να επισημαίνουν ότι η διατύπωση αφήνει περιθώρια ευρείας ερμηνείας και θα μπορούσε να αφορά σχεδόν κάθε πλοίο που μεταφέρει πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, πλην εκείνων της Chevron. Αν και προς το παρόν ο αποκλεισμός δεν εφαρμόζεται καθολικά, ειδικοί προειδοποιούν ότι ενδέχεται να αυξηθεί το κόστος των θαλάσσιων μεταφορών και να αποθαρρυνθούν οι ναυτιλιακές εταιρείες.
Η Βενεζουέλα παράγει περίπου ένα εκατομμύριο βαρέλια ημερησίως, εκ των οποίων σχεδόν τα μισά εξάγονται μέσω ανεπίσημων διαύλων, κυρίως προς την Ασία. Η κρατική PdVSA διαβεβαιώνει ότι οι εξαγωγές συνεχίζονται κανονικά, ωστόσο πηγές του κλάδου προειδοποιούν ότι ένας πραγματικός ναυτικός αποκλεισμός θα οδηγούσε σε ταχεία κατάρρευση της παραγωγής, όπως συνέβη κατά τη μεγάλη απεργία του 2002.
Η κρίση αναμένεται να τεθεί και στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενώ η στρατιωτική πίεση των ΗΠΑ έχει ενταθεί από τον Νοέμβριο, με βομβαρδισμούς δεκάδων σκαφών που η Ουάσιγκτον συνδέει με διακίνηση ναρκωτικών. Οι ΗΠΑ κατηγορούν ευθέως τον Μαδούρο ότι ηγείται καρτέλ ναρκωτικών, με τους βομβαρδισμούς στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό να έχουν στοιχίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 104 ανθρώπους.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η στρατηγική Τραμπ υπερβαίνει το ζήτημα του πετρελαίου και εντάσσεται στον ευρύτερο ανταγωνισμό επιρροής με την Κίνα και τη Ρωσία στην αμερικανική ήπειρο. Την ίδια ώρα, η οικονομία της Βενεζουέλας, ήδη εξασθενημένη και αντιμέτωπη με υπερπληθωρισμό, κινδυνεύει με νέα βαθιά κρίση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, οι εξαγωγές ενδέχεται να μειωθούν έως και 45% τους επόμενους μήνες, με δραματική πτώση των εσόδων, περαιτέρω υποτίμηση του μπολίβαρ και εκτίναξη του κόστους ζωής, επαναφέροντας τον φόβο μιας νέας περιόδου οικονομικής και κοινωνικής ασφυξίας.
