Ο οικολόγος του βορείου Κουήνσλαντ, Στήβεν Νοβακόφσκι (Steven Nowakowski), ανανέωσε τις εκκλήσεις του για αυστηρότερη ρύθμιση της ανάπτυξης των έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ύστερα από τη δημοσίευση του νέου «Χάρτη Αλήθειας», ο οποίος αποκαλύπτει ότι περισσότερα από 1.250 έργα καθαρής ενέργειας βρίσκονται υπό σχεδιασμό σε όλη την Αυστραλία. Ο Νοβακόφσκι, σε συνεργασία με τον ακαδημαϊκό Τιμ Νέβαρντ, δημιούργησε ένα διαδικτυακό εργαλείο χαρτογράφησης που παρουσιάζει την πραγματική έκταση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη χώρα.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο Καθαρής Ενέργειας, ο τομέας αναπτύσσεται ραγδαία: το 2024 το 39,4% του ηλεκτρισμού στο εθνικό δίκτυο προήλθε από ανανεώσιμες πηγές, έναντι 36% το 2023. Ωστόσο, ο Νοβακόφσκι εκτιμά ότι ο ρυθμός αυτός είναι υπερβολικά ταχύς και ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο παρθένα δάση και ευαίσθητα οικοσυστήματα. Ο ίδιος, με εμπειρία ως φωτογράφος για οργανώσεις όπως η Greenpeace, το Ίδρυμα Προστασίας της Αυστραλίας και το Συμβούλιο Προστασίας του Κουήνσλαντ, έχει καταγράψει στο παρελθόν εκτεταμένες αποψιλώσεις για γεωργική χρήση και εκτροφή βοοειδών. Αν και αναγνωρίζει ότι το φαινόμενο αυτό παραμένει σοβαρό, υπογραμμίζει ότι οι εκτάσεις αυτές είναι συχνά περιοχές «αναγέννησης» ή κατηγορίας Χ, όπου η εκκαθάριση επιτρέπεται βάσει του Νόμου περί Διαχείρισης Βλάστησης.
Αντίθετα, υποστηρίζει ότι η τρέχουσα ανάπτυξη έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο Κουήνσλαντ οδηγεί σε εκκαθάριση πραγματικά παρθένων εκτάσεων, δασών «παλαιάς ανάπτυξης», που δεν έχουν αγγιχθεί ποτέ στο παρελθόν. Ενδεικτικά, ανέφερε το αιολικό πάρκο Whaleback Ridge στην Τασμανία, με 320 ανεμογεννήτριες, καθώς και το μεγαλεπήβολο έργο Western Green Energy Hub, αξίας 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που σχεδιάζεται να εγκαταστήσει 3.000 ανεμογεννήτριες στα Nullarbor Plains, πάνω από το μεγαλύτερο σύστημα ασβεστολιθικών σπηλαίων του κόσμου. Επιπλέον, το αιολικό πάρκο Upper Burdekin αναμένεται να εκκαθαρίσει περίπου 700 εκτάρια παλαιού δάσους, όπου ζουν κοάλα, βραχο-γουάλαμπι και ιπτάμενοι σκίουροι. «Εδώ βρίσκεται η υποκρισία του όλου θέματος – προσπαθούμε να σώσουμε περιοχές από την πράσινη ενέργεια», σχολίασε ο Νοβακόφσκι.
Ο ίδιος επισημαίνει ότι οι εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας δεν υποχρεούνται να καταβάλλουν περιβαλλοντικές εγγυήσεις, όπως συμβαίνει στον μεταλλευτικό τομέα. Αν και τέτοιες απαιτήσεις μπορούν να προβλέπονται σε επιμέρους συμφωνίες, ζητείται πλέον η θέσπιση αυστηρότερων κανόνων, ώστε οι επιχειρήσεις του κλάδου να υπόκεινται στις ίδιες προδιαγραφές με τις υπόλοιπες βιομηχανίες. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, «ένας επενδυτής μπορεί να εγκαταλείψει ένα κατεστραμμένο έργο, να ανατινάξει βουνοκορφές και να φύγει χωρίς κανένα σχέδιο αποκατάστασης», τονίζοντας ότι στόχος του είναι «ο τομέας των ανανεώσιμων να λειτουργεί με τις ίδιες προδιαγραφές όπως οι άλλοι».
Η ταχεία ανάπτυξη του κλάδου έχει αφήσει πίσω της ένα αποσπασματικό και συχνά ασυνεπές ρυθμιστικό πλαίσιο. Δεν υπάρχει ενιαίο σύστημα έγκρισης περιβαλλοντικών μελετών σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο. Σήμερα, τα περισσότερα έργα εξετάζονται βάσει των πολιτειακών νόμων χωροταξίας, ενώ όσα επηρεάζουν απειλούμενα είδη ή θέματα εθνικής σημασίας υπάγονται στον ομοσπονδιακό Νόμο για την Προστασία του Περιβάλλοντος και τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας (Environment Protection and Biodiversity Conservation Act).
Περιβαλλοντικοί οργανισμοί υποστηρίζουν ότι η διαδικασία είναι ασυνεπής και αφήνει κενά εποπτείας, ιδίως όσον αφορά τις σωρευτικές επιπτώσεις ή την εκκαθάριση παρθένων εκτάσεων για ζώνες ανανεώσιμης ενέργειας. Σε ορισμένες πολιτείες, μάλιστα, έχουν θεσπιστεί διαδικασίες ταχείας έγκρισης έργων ΑΠΕ, που υπερισχύουν άλλης νομοθεσίας, στο πλαίσιο της πίεσης για την επίτευξη των εθνικών στόχων μείωσης εκπομπών.
Απαντώντας στις ανησυχίες που προκάλεσε ο «Χάρτης Αλήθειας», το Συμβούλιο για το Κλίμα (Climate Council) επισημαίνει ότι οι επιστημονικές ενδείξεις δείχνουν πως η κλιματική αλλαγή αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για το φυσικό περιβάλλον της Αυστραλίας, όχι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Εκπρόσωπος του Συμβουλίου ανέφερε ότι, σύμφωνα με την ανάλυση GenCost του CSIRO, ο ταχύτερος και οικονομικότερος τρόπος για να εξασφαλιστεί η ενεργειακή επάρκεια της χώρας είναι η μετάβαση σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας, όπως η αιολική και η ηλιακή. Τόνισε επίσης ότι οι νέες υποδομές πρέπει να σχεδιάζονται σε συνεργασία με τις τοπικές κοινότητες και με τρόπο που να ελαχιστοποιεί τις επιπτώσεις στη φύση. Όταν αυτό γίνεται σωστά, οι κοινότητες μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη, που υπερβαίνουν τη μείωση των εκπομπών και την πρόσβαση σε καθαρή ενέργεια.
Το Συμβούλιο για το Κλίμα υπογραμμίζει ότι η γη που απαιτείται για την παραγωγή επαρκούς ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι ελάχιστη. Οι εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ενέργειας χρειάζονται μόλις το 0,02% της συνολικής έκτασης της Αυστραλίας – δηλαδή περίπου τρεις φορές το μέγεθος της πόλης του Μπρίσμπεϊν.
Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι η εξόρυξη άνθρακα έχει καταστρέψει πολύ μεγαλύτερες εκτάσεις, ιδίως οικοτόπους των κοάλα. Μόνο κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, η κυβέρνηση Αλμπανέζε ενέκρινε σχέδια που επιτρέπουν την αποψίλωση άνω των 1.790 εκταρίων οικοτόπων κοάλα για τέσσερα ανθρακωρυχεία, ενώ επιπλέον 10.614 εκτάρια παραμένουν υπό απειλή εκκαθάρισης στο πλαίσιο 24 νέων ή επεκτεινόμενων ορυχείων – έκταση που ισοδυναμεί με 8.845 στάδια Suncorp.
Οι παρατηρήσεις αυτές απαντούν στις ανησυχίες του ζωολόγου Ρότζερ Μάρτιν, ο οποίος είχε προειδοποιήσει προηγουμένως για τον υπερβολικό θόρυβο των ανεμογεννητριών σε περιοχές με πυκνή βλάστηση, σημειώνοντας ότι οι κοάλα ζουν εδώ και εκατομμύρια χρόνια σε ένα «σιωπηλό τοπίο».
Το Συμβούλιο για το Κλίμα αναφέρθηκε επίσης σε νέα έργα και κοινωνικές πρωτοβουλίες που αναδεικνύουν τη θετική πλευρά της ενεργειακής μετάβασης. Το έργο Haystacks Solar Garden, για παράδειγμα, επιτρέπει σε ενοικιαστές και κατοίκους διαμερισμάτων να επενδύουν σε μικρής κλίμακας ηλιακά πάρκα και να λαμβάνουν επιστροφές από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας.
Το Bomen Solar Farm ενθαρρύνει τη συμμετοχή περισσότερων γυναικών στον τομέα των ΑΠΕ, ενώ τα εικονικά ηλιακά πάρκα, που συνδέουν φωτοβολταϊκά και συστήματα αποθήκευσης ενέργειας σε πολλά νοικοκυριά, θεωρούνται ένας αποτελεσματικός τρόπος για τη μείωση του κόστους ηλεκτρισμού για τα χαμηλότερα εισοδήματα.
Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αυστραλίας στοχεύει στη μείωση των εθνικών εκπομπών κατά 43% σε σχέση με τα επίπεδα του 2005 έως το 2030 – στόχος που απαιτεί τεράστια επέκταση της παραγωγής και μεταφοράς ανανεώσιμης ενέργειας. Ο Αυστραλιανός Διαχειριστής της Αγοράς Ενέργειας (Australian Energy Market Operator – AEMO) εκτιμά ότι η Εθνική Αγορά Ηλεκτρισμού θα χρειαστεί να τριπλασιάσει τη δυναμικότητα των ανανεώσιμων πηγών και να κατασκευάσει 10.000 χιλιόμετρα νέων γραμμών μεταφοράς έως το 2050, ώστε να αντικαταστήσει τους παλαιούς σταθμούς άνθρακα.
Η Αυστραλία, επομένως, βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι: από τη μία πλευρά, η αναγκαιότητα για ταχεία ενεργειακή μετάβαση προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση, και από την άλλη, η ανάγκη προστασίας των τελευταίων παρθένων οικοσυστημάτων της χώρας. Ο «Χάρτης Αλήθειας» του Νοβακόφσκι φέρνει στο προσκήνιο αυτό το δίλημμα, προκαλώντας έναν ευρύτερο διάλογο για το πώς η πράσινη ανάπτυξη μπορεί να παραμείνει πραγματικά «πράσινη».
