Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), που εγκρίθηκε με ευρεία πλειοψηφία από την Ολομέλεια της Βουλής, εισάγει μια ριζική αναμόρφωση στη φιλοσοφία της οδικής ασφάλειας, με στόχο τη διαμόρφωση μιας νέας κουλτούρας υπευθυνότητας στους δρόμους. Το νέο πλαίσιο επιβολής ποινών δίνει έμφαση όχι μόνο στην αυστηρότητα, αλλά κυρίως στην πρόληψη, εισάγοντας κλιμακωτές κυρώσεις, οι οποίες αυξάνονται σημαντικά σε περιπτώσεις υποτροπής, ενώ προβλέπονται ποινικές διώξεις για σοβαρές παραβάσεις.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Μεταφορών, η αλλαγή κρίθηκε αναγκαία, καθώς η Ελλάδα συνεχίζει να καταγράφει υψηλά ποσοστά θανάτων από τροχαία δυστυχήματα, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Κύριες αιτίες αυτών είναι η χρήση κινητού κατά την οδήγηση, η υπερβολική ταχύτητα, η μη χρήση ζώνης ή κράνους και η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ.
Οι σημαντικότερες αλλαγές περιλαμβάνουν:
1. Χρήση κινητού τηλεφώνου
Για χρήση χωρίς πρόκληση συμβάντος, το πρόστιμο ανέρχεται στα 350 ευρώ με αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Σε περίπτωση υποτροπής, οι ποινές αυξάνονται στα 1.000 ευρώ (1η φορά) και 2.000 ευρώ (2η φορά), με αφαίρεση άδειας έως 1 έτος. Σε περίπτωση πρόκλησης συμβάντος, οι ποινές αυξάνονται δραματικά, φτάνοντας τα 4.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας έως 8 έτη, ενώ πλέον η παράβαση ποινικοποιείται με βάση τον Ποινικό Κώδικα.
2. Μη χρήση ζώνης ασφαλείας ή κράνους
Η μη χρήση κράνους ή ζώνης τιμωρείται με πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Υποτροπές οδηγούν σε πρόστιμα έως 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 1 έτος. Αξιοσημείωτο είναι πως τιμωρείται και ο συνεπιβάτης, ενώ το πρόστιμο επιβάλλεται και στον οδηγό, ακόμη κι αν ο ίδιος φορά τα απαραίτητα προστατευτικά.
3. Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ
Η νομοθεσία γίνεται αυστηρότερη, ανάλογα με την ποσότητα αλκοόλ στο αίμα:
- 0,50–0,80 g/l: 350 ευρώ και 30 ημέρες αφαίρεση άδειας.
- 0,80–1,10 g/l: 700 ευρώ και 90 ημέρες.
- Πάνω από 1,10 g/l: 1.200 ευρώ, 180 ημέρες, αφαίρεση πινακίδων, υποχρεωτική ακινητοποίηση οχήματος και ποινές φυλάκισης έως 5 έτη.
Υποτροπές επιφέρουν πρόστιμα έως 4.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας έως και 10 έτη.
4. Υπέρβαση ταχύτητας
Για υπέρβαση άνω των 50km/h, επιβάλλεται πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες. Σε περίπτωση ταχύτητας άνω των 200km/h ή συμμετοχής σε «κόντρες», το πρόστιμο είναι 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 1 έτος. Οι υποτροπές τιμωρούνται αυστηρότερα, με ποινές έως 8.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 4 έτη.
5. Παραβίαση σηματοδότη ή STOP
Η παραβίαση κόκκινου φαναριού τιμωρείται με πρόστιμο 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες, ενώ αν υπάρξει πρόκληση συμβάντος από παραβίαση STOP, οι ποινές φτάνουν τα 4.000 ευρώ και 8 έτη αφαίρεσης διπλώματος.
6. Οδήγηση χωρίς δίπλωμα
Επιβάλλεται πρόστιμο 1.000 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 1 έτος και φυλάκιση έως 2 έτη. Σε περίπτωση ατυχήματος, εφαρμόζονται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα. Οι υποτροπές διπλασιάζουν το πρόστιμο και επιφέρουν αφαίρεση άδειας έως 8 έτη.
7. Παράνομη στάθμευση σε θέση ΑμεΑ
Επιβάλλεται αυξημένο πρόστιμο 150 ευρώ, αφαίρεση πινακίδων και άδειας για 60 ημέρες, και άμεση απομάκρυνση του οχήματος. Σε υποτροπή, τα πρόστιμα φτάνουν έως 2.000 ευρώ και η αφαίρεση άδειας για 1 έτος.
8. Παρεμπόδιση σιδηροδρόμων και δημόσιας συγκοινωνίας
Η παρακώλυση σιδηροδρομικής γραμμής ή οχημάτων δημόσιας συγκοινωνίας τιμωρείται πλέον με πρόστιμα έως 1.200 ευρώ, αφαίρεση άδειας για 60 ημέρες και ποινές φυλάκισης έως 5 έτη. Σε υποτροπές, οι ποινές αυξάνονται σημαντικά.
9. Χρήση λεωφορειολωρίδων από ταξί
Το πρόστιμο ορίζεται στα 150 ευρώ, ενώ καταργείται η στέρηση διπλώματος. Εξαιρούνται από την απαγόρευση μόνο τα ταξί μηδενικών ρύπων, τα οχήματα μεταφοράς ΑμεΑ, και για επιβίβαση/αποβίβαση επιβατών χωρίς παρεμπόδιση της κυκλοφορίας.
10. Όρια ταχύτητας
Το γενικό όριο εντός κατοικημένων περιοχών παραμένει 50 km/h έως την 1η Ιανουαρίου 2026. Μετά, θα εφαρμοστούν νέα όρια ανάλογα με τον τύπο του δρόμου, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά με σήμανση.
Ο Αναπληρωτής Υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, δήλωσε ότι ο νέος ΚΟΚ «δεν στοχεύει στην τιμωρία, αλλά στην πρόληψη», προσθέτοντας πως πρόκειται για μια αναγκαία παρέμβαση που «μεταφράζεται σε ζωές που χάνονται» και στοχεύει στη διαμόρφωση μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης κράτους – πολίτη, με σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και την ασφάλεια στο δρόμο.
