Περπατώντας κανείς βραδινές ώρες στο Ζάππειο, το γνωστό Ολύμπιον Μέγαρον, διαπιστώνει εύκολα την εικόνα εγκατάλειψης και αλλοίωσης του δημόσιου χώρου. Η πάλαι ποτέ εμβληματική σύνθεση αρχιτεκτονικής, πολιτισμού και φυσικού κάλλους έχει μετατραπεί σε ένα εργοτάξιο-πάρκινγκ, με μεταλλικές κατασκευές που κρύβουν τη θέα, τραπέζια, απορρίμματα και σταθμευμένα οχήματα να συνθέτουν την καθημερινή εικόνα στην είσοδο του χώρου. Ένα τοπίο που θυμίζει περισσότερο τις όχθες του Κηφισού παρά το δεύτερο σε σπουδαιότητα ιστορικό μνημείο της πρωτεύουσας μετά την Ακρόπολη.
Το Ζάππειο, έργο του Θεόφιλου Χάνσεν, κατασκευάστηκε ανάμεσα στους κήπους των ανακτόρων και τα ερείπια του ναού του Ολυμπίου Διός, με σκοπό να ενισχύσει την ταυτότητα της Αθήνας ως ευρωπαϊκής πρωτεύουσας με αρχαιοελληνική μνήμη και αισθητική. Οι κήποι του, τους οποίους διαμόρφωσε με προσωπική φροντίδα η βασίλισσα Αμαλία, φιλοδοξούσαν να μεταφέρουν το αίσθημα του αστικού μεγαλείου και της ιστορικής συνέχειας. Σήμερα, όμως, το Ζάππειο φαίνεται να έχει παραδοθεί σε μια λογική εκμετάλλευσης, όπου ο χώρος έχει μετατραπεί σε πεδίο εμπορικών δραστηριοτήτων, προσοδοφόρων εκμισθώσεων και βραχύβιων εκδηλώσεων.
Σύμφωνα με τακτικούς επισκέπτες του χώρου, για τις πέντε από τις επτά ημέρες της εβδομάδας ο Ζάππειος περιβάλλων χρησιμοποιείται από ιδιωτικές εταιρείες για εμπορικές εκδηλώσεις. Οχήματα καταλαμβάνουν τους χώρους των κήπων μετατρέποντάς τους σε πάρκινγκ, μοτοσυκλέτες κινούνται ανεμπόδιστα, μεταλλικές κατασκευές καλύπτουν το μέτωπο του ιστορικού κτιρίου, φορτηγά εκφορτώνουν προϊόντα, χημικές τουαλέτες εμφανίζονται σε κεντρικά σημεία και άνδρες ασφαλείας περιφέρονται στους διαδρόμους του πάρκου.
Το φαινόμενο ερμηνεύεται ως αποτέλεσμα μιας αντίληψης διαχείρισης δημόσιου χώρου που δίνει προτεραιότητα στην οικονομική εκμετάλλευση έναντι της ιστορικής, πολιτιστικής ή αισθητικής αξίας. Η μετατροπή του Ζαππείου σε χώρο διαρκούς εμπορικής αξιοποίησης, χωρίς εμφανή φραγμό ή περιορισμό, προκαλεί ανησυχία για την τύχη και άλλων δημόσιων χώρων με ιδιαίτερη συμβολική βαρύτητα. Η σύγκριση με το Παρίσι και τους κήπους του Λουξεμβούργου ή με το Central Park της Νέας Υόρκης αναδεικνύει το παράδοξο της κατάστασης: σε άλλες πρωτεύουσες του δυτικού κόσμου, η είσοδος οχημάτων και ιδιωτικών επιχειρήσεων σε τέτοιους χώρους θεωρείται αδιανόητη.
Η εικόνα που παρουσιάζει το Ζάππειο εγείρει ευρύτερα ερωτήματα για την πολιτική προστασίας της δημόσιας περιουσίας και τη διαχείριση των εμβληματικών χώρων της χώρας. Για ορισμένους παρατηρητές, πρόκειται για χαρακτηριστικό παράδειγμα γενικευμένης απορρύθμισης και υποχώρησης κάθε έννοιας δημόσιου συμφέροντος, ενώ ταυτόχρονα εγείρεται το ερώτημα κατά πόσο τέτοιες πρακτικές είναι αναστρέψιμες.
Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που κυκλοφορούν, δεν έχει ενημερωθεί για την έκταση της κατάστασης, με την προσδοκία να υπάρξει αντίδραση όταν αυτό συμβεί. Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αναφερόμενος σε άλλο περιστατικό, τόνισε ότι το πρόβλημα δεν ήταν η εμπορική εκμετάλλευση καθαυτή, αλλά το χαμηλό ποσό που εισπράχθηκε – υπογραμμίζοντας ότι η αντίδραση επικεντρώνεται όχι στην πράξη αλλά στο οικονομικό της αποτέλεσμα.
Ο δημόσιος χώρος του Ζαππείου, υπό την παρούσα κατάσταση, χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για ιδιωτικές εκμεταλλεύσεις, με τον χαρακτήρα του ως πολιτιστικό τοπόσημο να τίθεται σε δεύτερη μοίρα.
