Μια ανοιχτή, πρακτική και ευαίσθητη συζήτηση για το διαζύγιο και τις επιπτώσεις του στην οικογένεια διοργανώνει ο Δήμος Ηρακλείου, με πρωτοβουλία της Αντιδημαρχίας Εθελοντισμού. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στα Ιδρύματα Καλοκαιρινού (Αγκαράθου 9, λίγο κάτω από τον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου) και έχει τίτλο «Το βίωμα του διαζυγίου: από το τραύμα στην επούλωση». Κεντρική ομιλήτρια είναι η σύμβουλος ψυχικής υγείας Γιούλη Βουρλά, ενώ τον συντονισμό και τον θεσμικό πρόλογο αναλαμβάνει η αντιδήμαρχος Εθελοντισμού, Φιλαρέτη Χρονάκη-Δαφέρμου. Το πρόγραμμα θα πλαισιωθεί μουσικά από τον Γιώργο Λυράκη και θα ακολουθήσει ελεύθερος διάλογος με το κοινό.
Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια περίοδο που το διαζύγιο αγγίζει όλο και περισσότερες οικογένειες και επηρεάζει βαθιά τις μικρές ηλικίες. «Ο εθελοντισμός δεν είναι μόνο πράξεις προσφοράς· είναι και ευαισθητοποίηση για μείζονα κοινωνικά ζητήματα», υπογραμμίζει η κ. Χρονάκη-Δαφέρμου. «Θέλουμε να σταθούμε δίπλα στους ανθρώπους χωρίς κριτική διάθεση αλλά με συναίσθηση, ενημέρωση και έμπρακτη στήριξη. Η εκδήλωση αυτή στοχεύει ακριβώς εκεί: να φωτίσει το θέμα, να δώσει εργαλεία και να καλλιεργήσει ένα πλαίσιο φροντίδας για γονείς και παιδιά».
Το διαζύγιο ως τραυματικό γεγονός και ως αρχή επαναοργάνωσης
Με κεντρικό άξονα τη φράση «από το τραύμα στην επούλωση», η Ιούλη Βουρλά επισημαίνει ότι το διαζύγιο είναι «ένα σύνθετο ψυχοκοινωνικό γεγονός που συχνά φέρει τραυματισμό». Δεν σημαίνει ότι κάθε διαζύγιο οδηγεί μοιραία σε ψυχικό τραύμα, ξεκαθαρίζει· όμως, «αυτό είναι μάλλον η εξαίρεση και όχι ο κανόνας». Η ένταση, οι συγκρούσεις, οι φόβοι και οι ανατροπές ρόλων δημιουργούν ένα καθεστώς απώλειας: «Η οικογένεια είναι ένα σύστημα. Όταν διαλύεται ή αλλάζει ριζικά, χρειάζεται να φτιαχτούν νέα συστήματα. Ο ενήλικας χάνει τον ρόλο του συζύγου, πρέπει να αναζητήσει νέα ταυτότητα και να συντονίσει εκ νέου τον γονεϊκό ρόλο. Είναι μια διαδικασία επαναοργάνωσης, δύσκολη αλλά και δημιουργική».
Η ομιλήτρια θα παρουσιάσει τα στάδια που διανύουν οι οικογένειες, ξεκινώντας από το «συναισθηματικό διαζύγιο» —τον σιωπηρό χωρισμό που προηγείται του τυπικού, νομικού τέλους— και θα εστιάσει σε πρακτικές κατευθύνσεις για το πώς οι γονείς μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά, να κρατήσουν κοινή γραμμή, συνέπεια και σταθερότητα στη φροντίδα.
Τα παιδιά στο επίκεντρο
«Τα παιδιά, από τη φύση τους, δεν έχουν λόγο να “επιλέξουν” χωρισμό των γονιών τους. Προτιμούν τους γονείς μαζί—even με διαφωνίες—και αυτό είναι το πρώτο συναισθηματικό σοκ», λέει η κ. Βουρλά. Στη συνέχεια, περιγράφει τρεις τυπικές ψυχικές αντιδράσεις που συναντά συχνά στην κλινική πράξη:
-
Άγχος αποχωρισμού, που εκδηλώνεται με φόβους, δυσκολίες ύπνου ή προσκόλληση.
-
Φαντασιώσεις επανασύνδεσης των γονιών, που καθυστερούν την αποδοχή της νέας πραγματικότητας.
-
Αίσθημα προσωπικής ευθύνης («φταίω εγώ»), μια λανθασμένη αλλά συχνή πεποίθηση που πρέπει να ανιχνεύεται και να αποδομείται με ευαισθησία.
Η ηλικία, το φύλο και η συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού παίζουν αποφασιστικό ρόλο στον τρόπο που μιλάμε και στηρίζουμε. «Άλλος είναι ο τρόπος με έναν έφηβο, άλλος με παιδί σχολικής ηλικίας, και ναι, ακόμη και τα βρέφη—αν και δεν έχουν γνωστικές δεξιότητες—βιώνουν την αλλαγή σε ψυχικό επίπεδο».
Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα των γονέων είναι ο τρόπος επικοινωνίας της απόφασης. «Χρειάζεται ειλικρίνεια, σαφήνεια και απλή γλώσσα. Δεν περιγράφουμε λεπτομέρειες ή ενδοσκοπικά προσωπικά ζητήματα ούτε εμπλέκουμε τα παιδιά στις εντάσεις των ενηλίκων. Δίνουμε, όμως, σταθερά μηνύματα ασφάλειας: σας αγαπάμε και οι δύο, δεν φταίτε εσείς, θα συνεχίσουμε να σας φροντίζουμε μαζί», επισημαίνει η κ. Βουρλά. Σημαντικό, επίσης, είναι οι γονείς να διατηρήσουν «κοινή γραμμή» σε όρια, πρόγραμμα, επικοινωνία με το σχολείο και τους φροντιστές, ώστε να μειώνονται οι αβεβαιότητες.
Η εκδήλωση θα προσφέρει συγκεκριμένες κατευθύνσεις πρόληψης και υποστήριξης, καθώς και ενδείξεις που υπογραμμίζουν πότε η οικογένεια χρειάζεται επιπλέον βοήθεια από ειδικό. «Συχνά οι γονείς έρχονται “για το παιδί” και αποδεικνύεται ότι οι ίδιοι χρειάζονται πρώτοι φροντίδα. Και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό», σημειώνει.
Τα νούμερα και οι τάσεις
Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη συζήτηση, η αναλογία διαζυγίων ανά 100 γάμους καταγράφει αυξητική τάση την τελευταία περίοδο, ενώ επισημάνθηκε και η επίδραση της πανδημίας ως καταλύτη για λήψη αποφάσεων που είχαν «παγώσει». Παράλληλα, παρατηρείται απογοήτευση των νέων 20–30 ετών απέναντι στον θεσμό του γάμου, κάτι που συνδέεται με τα βιώματα διαζυγίου στο στενό τους περιβάλλον.
Την ίδια στιγμή, η κ. Βουρλά υπενθυμίζει την «λεπτή γραμμή» ανάμεσα στην υπεύθυνη επιμονή για επίλυση διαφορών και στην άκριτη διάλυση μιας οικογένειας: «Εκεί όπου υπάρχει βαθιά, παρατεταμένη σύγκρουση, το διαζύγιο μπορεί να είναι υπεύθυνη λύση. Το ζητούμενο είναι πώς γίνεται: με συνοχή, σεβασμό και σταθερότητα προς τα παιδιά».
Παρομοιάζοντας την εμπειρία του διαζυγίου με «πένθος» που αλλάζει την ταυτότητα του ανθρώπου, η κ. Βουρλά στέκεται στο αισιόδοξο σκέλος: «Μετά τη διάλυση του γάμου δεν έρχεται το τέλος. Έρχεται μια αρχή. Μπορούμε να βρούμε νέες ισορροπίες, νέα ταυτότητα ως ενήλικες και να διατηρήσουμε ζωντανή, ασφαλή και τρυφερή τη σχέση γονέα–παιδιού. Η οικογένεια μπορεί να προχωρήσει μπροστά, ακόμη και να “μεγαλώσει” με νέα μέλη, αρκεί να υπάρχουν κανόνες, σεβασμός και συνέπεια».
Η αντιδήμαρχος Εθελοντισμού συμπληρώνει: «Ο γάμος μπορεί να τελειώνει, η γονεϊκότητα όμως δεν τελειώνει ποτέ. Η σχέση παιδιών–γονέων οφείλει να μείνει σταθερή. Η κοινωνία—μέσα από δήμους, σχολεία, δομές ψυχικής υγείας και δίκτυα εθελοντισμού—οφείλει να προσφέρει χώρο, γνώση και στήριξη για να γίνει αυτή η μετάβαση με τις μικρότερες δυνατές ψυχικές απώλειες».
Πρακτικές πληροφορίες
-
Τίτλος εκδήλωσης: «Το βίωμα του διαζυγίου: από το τραύμα στην επούλωση»
-
Τόπος: Ιδρύματα Καλοκαιρινού, Αγκαράθου 9, Ηράκλειο (κοντά στον Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου)
-
Κύρια ομιλήτρια: Γιούλη Βουρλά, σύμβουλος ψυχικής υγείας
-
Χαιρετισμός/συντονισμός: Φιλαρέτη Χρονάκη-Δαφέρμου, αντιδήμαρχος Εθελοντισμού Δήμου Ηρακλείου
-
Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Λυράκης (κιθάρα)
-
Μετά την ομιλία: Συζήτηση με το κοινό – ερωτήσεις, εμπειρίες, πρακτικές κατευθύνσεις
-
Σημείωση: Για την ακριβή ώρα προσέλευσης και τυχόν δηλώσεις συμμετοχής, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ενημερωθούν από τα επίσημα κανάλια του Δήμου Ηρακλείου ή τα Ιδρύματα Καλοκαιρινού.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν περιορίζεται απλά σε κάποια «θεωρία», αλλά στοχεύει στο να δώσει στους γονείς λεξιλόγιο, στρατηγικές και ψυχραιμία για τις πιο δύσκολες στιγμές: πώς ανακοινώνεται το διαζύγιο στα παιδιά, πώς διαχειριζόμαστε τις αντιδράσεις ανά ηλικία, πότε αναζητούμε ειδικό, πώς κρατάμε ενιαία γονεϊκή γραμμή παρά τη ρήξη του ζεύγους. Και, πάνω απ’ όλα, πώς μετατρέπεται μια μεγάλη απώλεια σε αφετηρία επούλωσης και νέων ισορροπιών.
Σε μια κοινωνία όπου οι «σιωπηλοί» φόβοι γύρω από το διαζύγιο συχνά κρύβονται πίσω από τα στατιστικά, τέτοιες δράσεις υπενθυμίζουν ότι κάθε αριθμός είναι μια ιστορία—και ότι κάθε ιστορία αξίζει χώρο, φροντίδα και γνώση.
