Ανεβαίνοντας τις σκάλες με τις πολύχρωμες λεπτομέρειες, νιώθεις ότι έχεις μπει σε κολέγιο, όχι σε μουσείο. Στην Ελλάδα, η έννοια του μουσείου παραπέμπει στην αρχαία ελληνική κληρονομιά. Εδώ όμως είναι διαφορετικά: το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών είναι μοντέρνο και δεν το κρύβει. Στην είσοδο σε υποδέχεται ένα μεγάλο κολάζ φωτογραφιών εκθεμάτων που δημιουργούν τη μορφή του Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ, εφευρέτη του τηλεφώνου.
Η περιοδολόγηση των τηλεπικοινωνιών γίνεται σε δύο ορόφους, με τμήματα δωματίων που σε ταξιδεύουν στην κάθε εποχή. Η περιήγηση αποκαλύπτει μια πολύπλευρη συλλογή αντικειμένων που αντιπροσωπεύουν την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών από τα πρώτα τηλέγραφα μέχρι τις σύγχρονες τεχνολογίες. Αντίγραφα αρχαίων μοντέλων επικοινωνίας, παλιοί τηλεφωνικοί σταθμοί και άλλα αντικείμενα παρουσιάζουν την εξέλιξη των τηλεπικοινωνιών στην Ελλάδα και τον κόσμο.
Η επικεφαλής του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών ΟΤΕ, Νικολέτα Λιακοσταύρου, μιλά για τις αντιδράσεις των μαθητών όταν βλέπουν παλιές τηλεφωνικές συσκευές με καντράν. «Εντυπωσιάζονται και συνήθως ρωτούν πώς μπορείς να στείλεις μηνύματα», λέει. Καθώς η περιήγηση συνεχίζεται, οι ερωτήσεις αυξάνονται, ειδικά όταν βλέπουν παλιά αντικείμενα, όπως μια τηλεφωνική συσκευή του προπερασμένου αιώνα. «Μα πού το βρήκατε αυτό;», ρωτούν και η απάντηση συχνά είναι: «Στο τάδε κτίριο ή υπηρεσία του ΟΤΕ», απαντά η κ. Λιακοσταύρου χαμογελώντας.
Κοιτώντας τα εκθέματα, δεν νιώθεις μόνο ότι μέρος της πρότερης ζωής σου εκτίθεται σε μουσείο. Αντιλαμβάνεσαι ότι οι τηλεπικοινωνίες είχαν πάντα κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της κοινωνίας, πολιτικά, πολιτισμικά και κοινωνιολογικά. Όλο αυτό ξεδιπλώνεται εύληπτα στην Πρωτέως 25.
Πριν φτάσουμε στο υπερσύγχρονο gaming, με το οποίο επικοινωνούν οι νεότεροι, ξεκινάμε με τους φλεγόμενους δαυλούς της αρχαιότητας, μέσω των οποίων οι άνθρωποι έστελναν μηνύματα από απόσταση, κυρίως σε σχέση με πολεμικές συγκρούσεις.
Σε ένα μουσείο τεχνολογίας, δεν λείπει η τεχνολογία αιχμής. Τα εκθέματα έχουν διαδραστικά στοιχεία, virtual δυνατότητες, κατανοείς τα πάντα, ακόμα κι αν ο νους σου ταξιδεύει αλλού.
Μπορείς, για παράδειγμα, να σηκώσεις ένα tablet και ο ίδιος ο Μπελ να σου εξηγήσει πώς εφηύρε το τηλέφωνο. Και μετά, ιστορία. Άφθονη και παντού. Με λεπτομέρειες που εντυπωσιάζουν – όπως ότι τα τηλεγραφήματα κατέλαβαν ένα σημαντικό κομμάτι της ανθρώπινης επικοινωνίας για δεκαετίες και τα μετέφερε συνήθως κάποιος με ποδήλατο (υπάρχει και το σχετικό δίτροχο εκεί, καθώς και ο πάγκος διαλογής).
Το τηλεγράφημα Μητσοτάκη στον Τσίπρα Η κ. Λιακοσταύρου μας δίνει και ένα fun fact: Ένα από τα τελευταία (γνωστά) τηλεγραφήματα, πριν μπει ένα αναπόφευκτο τέλος, ήταν του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προς τον Αλέξη Τσίπρα, όταν εκείνος εξελέγη πρωθυπουργός το 2015.
15.000 επισκέπτες «Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών έχει μια ιδιαιτερότητα, καθώς παρουσιάζει μια ιστορία με πραγματικό παρελθόν. Έχει μια χρονική γραμμή που συνδέεται με την εξέλιξη της επικοινωνίας, τις ζωές των ανθρώπων και τον εκσυγχρονισμό της χώρας μας, αν μιλήσουμε για την ιστορία του ΟΤΕ από το 1949 μέχρι σήμερα. Αποτελεί και περιγράφει μια ιστορία που συνεχίζει να γράφεται – τεχνολογική και κοινωνική. Αυτό την κάνει ιδιαίτερη, ζωντανή και ενδιαφέρουσα», λέει η κ. Λιακοσταύρου, καθώς προχωράμε μπροστά από τα εκθέματα.
«Απευθυνόμαστε σε διαφορετικές ομάδες κοινού μέσω των εκπαιδευτικών μας προγραμμάτων, που είναι δωρεάν. Με αυτόν τον τρόπο μεταδίδουμε αποτελεσματικά το μήνυμα. Δεν είμαστε ένα μουσείο που απλώς θέλει να υπάρχουμε και να περιηγείται κάποιος, μαθαίνοντας για την ιστορία των τηλεπικοινωνιών. Θέλουμε hands-on δράσεις, μέσα από τις οποίες μαθαίνει για τις τηλεπικοινωνίες. Έχουμε περίπου 15.000 επισκέπτες τον χρόνο, πολλά σχολεία, αλλά και οικογένειες τα Σαββατοκύριακα».
Στην Ελλάδα, η τηλεφωνία ξεκίνησε το 1892 με την ψήφιση του νόμου Τρικούπη «περί τηλεφωνικής συγκοινωνίας». Μη φανταστείτε ότι προκάλεσε ενθουσιασμό. Μέχρι το 1902, οι συνδρομητές ήταν μόλις 400 (κυρίως άτομα από την οικονομική ελίτ).
Η εξέλιξη είχε τον ρυθμό μιας χελώνας, αλλά τα πράγματα άλλαξαν το 1930 με την ίδρυση της Ανώνυμης Ελληνικής Τηλεφωνικής Εταιρείας. Σταδιακά, δημιουργήθηκαν νέες εγκαταστάσεις και ανακατασκευάστηκε το δίκτυο με υπόγειες και εναέριες γραμμές σε 22 πόλεις της χώρας. Μέσα σε μία δεκαετία, ο αριθμός των συνδρομητών αυξήθηκε στους 45.000.
Στο μουσείο, θα δείτε συσκευές από το 1892 και τη σταδιακή εξέλιξή τους. Ένα εντυπωσιακό μαύρο τηλέφωνο από τη δεκαετία του ’30 φέρει ένα εύλογο μήνυμα (με κεφαλαία γράμματα): «ΠΡΟΣΟΧΗ, Η ΣΥΣΚΕΥΗ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ, Ο ΕΧΘΡΟΣ ΣΑΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ».
Παραδίπλα, υπάρχει ένας βαρύς τηλεφωνικός θάλαμος, μία ογκώδης συσκευή με κερματοδέκτη, ένα διάφανο booth με το εμβληματικό κόκκινο τηλέφωνο που βρισκόταν στα καταστήματα του ΟΤΕ, καθώς και συσκευές που χρησιμοποιούσαν τηλεκάρτες.
Το μουσείο είναι ο τόπος όπου το παρελθόν επικοινωνεί με το μέλλον. Οι επισκέπτες βλέπουν την ιστορία των τηλεπικοινωνιών και ανακαλύπτουν πώς αυτή συνεχίζει να εξελίσσεται.
Σε όλη τη διαδρομή της ξενάγησης, ο Σωτήρης Κουτμάνης, ιστορικός και επιμελητής συλλογών του μουσείου, μας συνοδεύει. Ο ιστορικός βοηθά να τοποθετηθούν τα αντικείμενα της συλλογής στο ιστορικό πλαίσιο, ώστε τα παιδιά να τα δουν ως μέρος της ζωής τους και όχι μόνο ως μουσειακά αντικείμενα.
