Τι «φέρνει» το 2024 για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις: Οι επιδιώξεις της Αθήνας και οι ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή

Να συνεχιστούν τα βήματα προόδου στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας θέλει η Αθήνα και ήδη έχει χαραχθεί ο οδικός χάρτης για το πρώτο εξάμηνο της νέας χρονιάς. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως από τη μία ημέρα στην άλλη έχουν εξαλειφθεί οι διαφορές, ωστόσο, το ζητούμενο είναι ακόμα και αν αυτές δεν γεφυρώνονται να μην παράγουν αυτόματα εντάσεις και κρίσεις.

Κρίσιμος μήνας θα είναι ο Φεβρουάριος, οπότε και αναμένεται να υπάρξει σειρά επαφών μεταξύ των δύο χωρών. Ειδικότερα με βάση τον σχεδιασμό θα γίνουν συζητήσεις στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου και ένα ακόμα «ραντεβού» για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στην Αθήνα. Επίσης, στόχος είναι να τρέξει και η λεγόμενη θετική ατζέντα και στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να μεταβούν στην Κωνσταντινούπολη επιχειρηματίες για σειρά επαφών.

Την Άνοιξη πρόκειται να γίνει στην Άγκυρα μία ακόμα συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπου θα φανεί και το αν τηρούνται τα όσα έχουν συμφωνηθεί. Στη συνέχεια ένα ακόμα τετ α τετ προγραμματίζεται για τον Ιούλιο στην Ουάσιγκτον, όπου θα πραγματοποιηθεί η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ.

Υπενθυμίζεται πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μέσα στο 2023 είχαν τρεις συναντήσεις. Η πρώτη συνάντηση έγινε τον Ιούλιο στο Βίλνιους στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ και ακολούθησε το Σεπτέμβριο ένα ακόμα ραντεβού στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη. Το επόμενο βήμα έγινε στις 7 Δεκεμβρίου στο 5ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, όπου μάλιστα υπεγράφη η Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας των Αθηνών. Και μπορεί να είναι ένα κείμενο μη δεσμευτικό αλλά είναι δεδομένο πως στέλνει πολιτικά μηνύματα.

Τι λέει η κυβέρνηση

Όσον αφορά στις σχέσεις με την Άγκυρα στόχος είναι οι όποιες, υπαρκτές, διαφωνίες να μην παράγουν εντάσεις και αυτό είναι δεδομένο πως απαιτεί επικοινωνία των δύο μερών σημειώνεται από την πλευρά της κυβέρνησης. Οι ελληνικές κόκκινες γραμμές είναι σαφείς, ωστόσο, μπορεί να αξιοποιηθεί μια θετική ατζέντα που θα φέρει πιο κοντά τις δύο χώρες.

Από εκεί και πέρα όταν οι συνθήκες ωριμάσουν, το επόμενο βήμα μπορεί να είναι η συζήτηση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, τη μόνη διαφορά που θα μπορούσε να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας. «Θα πάμε βήμα-βήμα. Δεν φοβόμαστε τα δύσκολα, θέλουμε όμως να λειτουργούμε με σύνεση» ανέφερε σε πρόσφατη συνέντευξή του ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης.

Το περίπλοκο σκηνικό στην… γειτονιά

Η κρίση στη Μέση Ανατολή έχει περιπλέξει το σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή, ενώ ο Τούρκος πρόεδρος όλο το προηγούμενο διάστημα προσπάθησε να μιλήσει πρωτίστως σε ένα μουσουλμανικό ακροατήριο. Ωστόσο, από τις κινήσεις του είναι εμφανές πως δεν θέλει να επιδεινώσει το κλίμα με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. και είναι χαρακτηριστικό πως πρόσφατα η επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης ενέκρινε το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ (το επόμενο βήμα είναι η ψήφιση του από το κοινοβούλιο).

Μάλιστα αναλυτές εκτιμούν πως σε αυτή τη χρονική συγκυρία ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιθυμεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με την Ελλάδα, καθώς αυτό μπορεί να βελτιώσει γενικότερα και τις σχέσεις του με τη Δύση. Ωστόσο, είναι δεδομένο πως παραμένει ένας απρόβλεπτος παίκτης στη διεθνή σκακιέρα και μένει να φανεί ποια στρατηγική θα υιοθετήσει τη νέα χρονιά.

Μέσα σε αυτό το σύνθετο σκηνικό ενδιαφέρον έχουν και οι κινήσεις που γίνονται από την Λιβύη που διαφωνεί με την Αίγυπτο όσον αφορά στην οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Σύμφωνα με χθεσινό δημοσίευμα της «Καθημερινής» η κυβέρνηση της Τρίπολης κοινοποίησε στον ΟΗΕ την απόφαση της ότι διαθέτει ζώνη χωρικών υδάτων 12 ναυτικών μιλίων, αλλά και συνορεύουσα ζώνη για ακόμη 24 ναυτικά μίλια.

Στην Αθήνα η κίνηση αυτή της κυβέρνησης της Τρίπολης μπορεί να μην έχει άμεση επίδραση, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τα όσα λαμβάνουν χώρα στην ευρύτερη γειτονιά (υπενθυμίζεται άλλωστε εδώ πως το 2019 είχε υπογραφεί το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο). Να σημειωθεί εδώ πως η Αθήνα έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου πριν από περίπου τρία χρόνια αλλά τότε στην επέκταση δεν είχε συμπεριληφθεί η περιοχή νότια της Κρήτης.