Σε μια κρίσιμη συγκυρία για την Ευρώπη και το διεθνές περιβάλλον, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποιεί σήμερα επίσημη επίσκεψη στο Βερολίνο, όπου θα έχει συνάντηση με τον Καγκελάριο της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς. Η ατζέντα της συνάντησης περιλαμβάνει μείζονος σημασίας ζητήματα, καθώς οι δύο ηγέτες θα συζητήσουν την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, τις προκλήσεις της οικονομίας, την πορεία του διμερούς εμπορίου, το προσφυγικό–μεταναστευτικό ζήτημα, καθώς και τις νέες ισορροπίες που διαμορφώνονται στον γεωπολιτικό χάρτη της Ευρώπης και όχι μόνο. Η συνάντηση εντάσσεται σε μια ευρύτερη διπλωματική κινητικότητα στην οποία επιδίδεται ο Έλληνας πρωθυπουργός το τελευταίο διάστημα, ενόψει ραγδαίων εξελίξεων στην παγκόσμια σκηνή. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις χθες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρέθηκε στη Ρώμη για συνομιλίες με την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, δίνοντας το στίγμα μιας συντονισμένης προσπάθειας διαμόρφωσης συμμαχιών και κοινών θέσεων μεταξύ των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου απέναντι στις νέες προκλήσεις.
Με φόντο τις ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις και τη νέα γεωπολιτική αρχιτεκτονική στην Ευρώπη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης πραγματοποιεί σήμερα επίσημη επίσκεψη στο Βερολίνο, όπου θα συναντηθεί με τον νέο Καγκελάριο της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς. Όπως επισήμανε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, πρόκειται για τον πρώτο Ευρωπαίο ηγέτη που γίνεται δεκτός στην καγκελαρία μετά την εκλογή του Μερτς, γεγονός που προσδίδει στη συνάντηση συμβολικό και ουσιαστικό βάρος.
Στο επίκεντρο των συνομιλιών αναμένεται να βρεθούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές προκλήσεις, με αιχμή την κοινή άμυνα, την οικονομική σταθερότητα, τη μετανάστευση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Ειδικό βάρος θα δοθεί στην ανάγκη για συντονισμό πολιτικών εντός της Ε.Ε. και ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνοχής, σε μια περίοδο όπου η Τουρκία επιχειρεί να επανατοποθετηθεί στρατηγικά και διεκδικεί λόγο στον διάλογο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Το βράδυ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα είναι επίτιμος προσκεκλημένος στο ετήσιο συνέδριο του Economic Council Germany, όπου θα μιλήσει και θα τιμηθεί για τις μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησής του, οι οποίες –όπως υπογραμμίζει η ελληνική πλευρά– έβαλαν την Ελλάδα σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης και ανέδειξαν ένα νέο, πιο αξιόπιστο προφίλ της χώρας στο εξωτερικό. Η παρέμβασή του θα εστιάσει στην πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, έξι χρόνια μετά το τέλος της κρίσης, με έμφαση στη σημασία της πολιτικής συνέπειας και της οικονομικής σταθερότητας ως θεμέλια για το μέλλον.
Η σημερινή επίσκεψη έρχεται μόλις μία ημέρα μετά τη διμερή συνάντηση του πρωθυπουργού με την Ιταλίδα ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι στη Ρώμη, επιβεβαιώνοντας το εντατικό διπλωματικό «σπριντ» της Αθήνας, που επιχειρεί να ενισχύσει τον ρόλο της Ελλάδας ως σταθερού και αξιόπιστου ευρωπαϊκού εταίρου. Σημειώνεται ότι τα ζητήματα ευρωπαϊκής άμυνας είχαν τεθεί και στην πρόσφατη κατ’ ιδίαν συνάντηση Μητσοτάκη–Μερτς στη Βαλένθια, στο περιθώριο του συνεδρίου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, όπου φάνηκε η κοινή πρόθεση για ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης μπροστά στις νέες προκλήσεις.
Από τη Ρώμη, στο πλαίσιο της χθεσινής συνάντησής του με την Ιταλίδα πρωθυπουργό Τζόρτζια Μελόνι, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα για την ευρωπαϊκή άμυνα, επισημαίνοντας την ανάγκη η Ευρώπη να διαμορφώσει μια ενιαία και συνεκτική πολιτική χωρίς νέες εξαρτήσεις. Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε ότι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας είναι επιβεβλημένη, ωστόσο, υπογράμμισε πως οι εταίροι που θα επιλεγούν πρέπει να ευθυγραμμίζονται με την εξωτερική πολιτική και τα στρατηγικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Η στρατηγική μας αυτονομία δεν εξυπηρετείται δημιουργώντας νέες εξαρτήσεις», δήλωσε χαρακτηριστικά, ασκώντας στην ουσία έμμεση αλλά ευθεία κριτική σε κινήσεις που δεν συνάδουν με την κοινή ευρωπαϊκή γραμμή.
Παράλληλα, έκανε σαφές ότι η Ελλάδα είναι θετικά διακείμενη σε συνεργασίες εντός του πλαισίου της Ε.Ε., εφόσον υπάρχει κοινό έδαφος και συμβατότητα συμφερόντων. «Είμαστε ανοιχτοί σε συνεργασίες, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει συμπόρευση ως προς τα κοινά μας ενδιαφέροντα, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας», ανέφερε, σκιαγραφώντας τη γραμμή που θα ακολουθήσει η Αθήνα στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις για την άμυνα.
Το πολιτικό βάρος της τοποθέτησης αυτής γίνεται ακόμα πιο σαφές με φόντο τις τουρκικές κινήσεις για την προμήθεια Eurofighter, των μαχητικών αεροσκαφών που κατασκευάζονται από κοινοπραξία τεσσάρων χωρών, ανάμεσά τους και η Γερμανία. Η Άγκυρα επιδιώκει να ενισχύσει τον στόλο της με Eurofighter, ενώ ο νέος Καγκελάριος της Γερμανίας, Φρίντριχ Μερτς, άφησε πρόσφατα ανοιχτό το ενδεχόμενο να προχωρήσει η προμήθεια, πυροδοτώντας ερωτήματα για τις προτεραιότητες της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής. Μάλιστα, ο Μερτς προγραμματίζει επίσκεψη στην Άγκυρα, γεγονός που προσδίδει επιπλέον πολιτική φόρτιση στις σημερινές συνομιλίες του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στο Βερολίνο.
Σαφή και αυστηρή γραμμή χάραξε χθες η Αθήνα αναφορικά με το ενδεχόμενο προμήθειας οπλικών συστημάτων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε κράτη που δεν τηρούν στάση συμβατή με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα και τη συμμαχική συνοχή. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση για τις εξελίξεις με τα Eurofighter και το ενδιαφέρον της Τουρκίας, ξεκαθάρισε πως υπάρχουν σαφείς κανόνες που δεν επιτρέπεται να παραβιαστούν: «Τα εξοπλιστικά προγράμματα δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται ή να απειλούν συμμαχικά κράτη. Είναι ένας απαράβατος κανόνας».
Η τοποθέτηση αυτή δεν γίνεται σε κενό. Έρχεται στον απόηχο των δηλώσεων του νέου Γερμανού Καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο πώλησης Eurofighter στην Άγκυρα – ένα ζήτημα που αναμένεται να απασχολήσει έντονα τη σημερινή συνάντηση του με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Βερολίνο.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υπογράμμισε, επίσης, τη σημαντική πρόοδο της Ελλάδας στον τομέα της άμυνας, τονίζοντας πως βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το σημαντικότερο εξοπλιστικό πρόγραμμα των τελευταίων δεκαετιών. «Η Ελλάδα ισχυροποιείται αμυντικά και διπλωματικά όσο ποτέ άλλοτε», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως η ενίσχυση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας βαδίζει χέρι-χέρι με τη διπλωματική αναβάθμιση της θέσης της στην Ευρώπη και τη διεθνή σκηνή.
Το συνολικό μήνυμα της Αθήνας είναι ξεκάθαρο: καμία ανοχή σε κινήσεις που μπορούν να υπονομεύσουν την ασφάλεια εντός του ΝΑΤΟ ή να παραβιάσουν την ευρωπαϊκή συνοχή, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που το διακύβευμα της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας βρίσκεται στο προσκήνιο.
Στη σκιά της αυστηρότερης στάσης που φαίνεται να υιοθετεί το Βερολίνο στο μεταναστευτικό, το ζήτημα αναμένεται να τεθεί ψηλά στην ατζέντα της σημερινής συνάντησης του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς. Το θέμα, που έχει ανοίξει δυναμικά σε ολόκληρη την Ευρώπη, συζητήθηκε εκτενώς και στη χθεσινή συνάντηση του Έλληνα πρωθυπουργού με την Ιταλίδα ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι, αποκαλύπτοντας τη διάθεση των χωρών του Νότου να διαμορφώσουν κοινή στάση απέναντι στις μεταναστευτικές πιέσεις.
Από πλευράς Βερολίνου, ο Γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος Κορνέλιους άφησε χθες να εννοηθεί πως ο Μητσοτάκης μπορεί να αναμένει «μεγαλύτερη κατανόηση» από τον Φρ. Μερτς, με τον οποίο άλλωστε ανήκουν στην ίδια πολιτική οικογένεια στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Όπως δήλωσε, «ο Έλληνας πρωθυπουργός θα βρει μεγάλη κατανόηση» και διαβεβαίωσε ότι η γερμανική πολιτική στο μεταναστευτικό «θα επιλυθεί σε αρμονία με τους Ευρωπαίους γείτονες, όπως προβλέπουν οι ευρωπαϊκές συμφωνίες».
Η ελληνική πλευρά προσέρχεται στις συνομιλίες με σταθερή γραμμή υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και της ισομερούς κατανομής βαρών. Το Βερολίνο, αν και εσωτερικά πιεσμένο από το πολιτικό κλίμα, φαίνεται να αναγνωρίζει τη σημασία της συνεργασίας με τις χώρες πρώτης υποδοχής. Το ζητούμενο για την Αθήνα είναι σαφές: μια λειτουργική ευρωπαϊκή πολιτική με αναλογική κατανομή, αποτελεσματικές επιστροφές και αυστηρή φύλαξη των εξωτερικών συνόρων.
Το μεταναστευτικό ζήτημα, που επιστρέφει δυναμικά στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών συζητήσεων, αποκτά νέα διάσταση στη σημερινή συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Φρίντριχ Μερτς, καθώς πρόσφατη απόφαση γερμανικού δικαστηρίου άναψε το «πράσινο φως» για την επιστροφή προσφύγων στην Ελλάδα, εφόσον υπέβαλαν εκεί αρχικά αίτηση ασύλου πριν μετακινηθούν στη Γερμανία.
Η εξέλιξη αυτή επαναφέρει στο τραπέζι το ζήτημα των δευτερογενών μετακινήσεων και των επιστροφών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την ελληνική πλευρά να κρατά αποστάσεις. Ο υπουργός Μετανάστευσης Μάκης Βορίδης σχολίασε χαρακτηριστικά ότι «με τη Γερμανία και τις χώρες της Ε.Ε. έχουμε πολλά να συζητήσουμε: να φτιάξουμε ένα σύστημα επιστροφών – όχι στις χώρες από τις οποίες έφυγαν αρχικά, αλλά σε εκείνες όπου πρέπει να πάνε». Ξεκαθάρισε δε πως «η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν έχει καμία αίτηση, αλλά αν υπάρξουν, δεν θα είμαστε και πολύ φιλικοί στο αίτημα», αναδεικνύοντας το πλήθος των νομικών παραμέτρων που καθιστούν το ζήτημα σύνθετο και ανοιχτό σε διαπραγμάτευση.
Η Αθήνα επιμένει στη διαχείριση του μεταναστευτικού με καθαρά ευρωπαϊκούς όρους, επισημαίνοντας την ανάγκη για ενιαία πολιτική φύλαξης των εξωτερικών συνόρων, ενεργή συνεργασία με τρίτες χώρες και αποτελεσματικές επιστροφές μεταναστών που δεν δικαιούνται διεθνή προστασία. Η ελληνική κυβέρνηση απορρίπτει τον ρόλο αποθήκης ψυχών για λογαριασμό της Ευρώπης και θέτει ως προτεραιότητα τον αναλογικό επιμερισμό των ευθυνών και των βαρών.
Το θέμα είναι βαρύ και πολιτικά ευαίσθητο και στις δύο πλευρές. Ωστόσο, με το Βερολίνο να δείχνει προθέσεις σκλήρυνσης και την Αθήνα να επιμένει στον σεβασμό της ευρωπαϊκής αρχής της αλληλεγγύης, η σημερινή συνάντηση αποκτά χαρακτήρα δοκιμής προθέσεων για το αν η νέα γερμανική ηγεσία μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα συνεννόησης ή ως πολλαπλασιαστής πιέσεων.
