Τίτλοι τέλους πέφτουν για το περίφημο «καλάθι του νοικοκυριού», το μέτρο που η κυβέρνηση είχε παρουσιάσει ως ασπίδα απέναντι στο κύμα ακρίβειας στα τρόφιμα και στα προϊόντα πρώτης ανάγκης. Ύστερα από αλλεπάλληλες παρατάσεις, το μέτρο λήγει οριστικά στις 31 Οκτωβρίου και από την 1η Νοεμβρίου παύει να ισχύει, καθώς το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Ανάπτυξης για τη σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή δεν προβλέπει καμία συνέχιση. Παρότι πολλοί ανέμεναν ακόμη μία παράταση, η απόφαση για κατάργηση φαίνεται πως είχε ληφθεί ήδη από τη στιγμή που ανακοινώθηκαν μειώσεις τιμών σε περισσότερα από 2.000 προϊόντα των σούπερ μάρκετ, μειώσεις που όμως σε πολλές περιπτώσεις οι καταναλωτές συνεχίζουν να μην βλέπουν στην πράξη.
Μετά την απομάκρυνση του «καλαθιού» από την καθημερινότητα των αγορών, η κυβέρνηση επιχειρεί να ενισχύσει τη διαφάνεια στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται οι τελικές τιμές, κυρίως στα νωπά προϊόντα, όπου καταγράφονται εδώ και χρόνια αδικαιολόγητες αυξήσεις που δεν αντανακλούν το κόστος παραγωγής. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ντομάτα: ξεκινά από τον παραγωγό περίπου στα 0,50 ευρώ το κιλό και καταλήγει στο ράφι με υπερδιπλάσια ή ακόμη και τριπλάσια τιμή, με μεγάλο μέρος της διαφοράς να χάνεται μέσα στη διαδρομή από το χωράφι στον καταναλωτή. Το νομοσχέδιο υποχρεώνει πλέον τις επιχειρήσεις λιανικής να αναγράφουν με σαφή και ευδιάκριτο τρόπο όλα τα στοιχεία που οδηγούν στη διαμόρφωση της τελικής τιμής των νωπών προϊόντων, ώστε να γίνει ορατό το περιθώριο κέρδους σε κάθε στάδιο της αλυσίδας και να ενισχυθεί ο υγιής ανταγωνισμός.
Παρά την κατάργηση του «καλαθιού», τρεις σημαντικοί μηχανισμοί παραμένουν ενεργοί μέχρι τις 30 Ιουνίου 2026, με στόχο να διατηρηθεί στοιχειώδης προστασία των καταναλωτών στην αγορά. Πρώτον, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ με τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ συνεχίζουν να έχουν την υποχρέωση γνωστοποίησης στο υπουργείο κάθε αύξησης τιμής αγοράς από τους προμηθευτές βασικών προϊόντων. Δεύτερον, εξακολουθούν να δηλώνουν τις τελικές τιμές πώλησης οπωροκηπευτικών, οι οποίες δημοσιοποιούνται στην πλατφόρμα e-katanalotis για ενημέρωση των πολιτών. Τρίτον, παρατείνεται η απαγόρευση προσφορών ή εκπτώσεων για τρεις μήνες μετά από ανακοίνωση αύξησης τιμής σε προϊόν, ώστε να αποφεύγονται τεχνητές ανατιμήσεις που παρουσιάζονται παραπλανητικά ως εκπτώσεις.
Το μέτρο που βαπτίστηκε ως ανάχωμα στην ακρίβεια αποσύρεται, αλλά το πρόβλημα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει παραμένει οξύ. Το ζητούμενο πλέον είναι αν τα νέα εργαλεία διαφάνειας θα μεταφραστούν σε πραγματικές μειώσεις τιμών στο ταμείο, εκεί όπου καθημερινά οι πολίτες διαπιστώνουν ότι το κόστος ζωής συνεχίζει να ανεβαίνει, παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες και τις λογιστικές μειώσεις στα χαρτιά.
