Η νέα έρευνα του Ευρωβαρόμετρου, «Social Media 2025», που δημοσιοποίησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σκιαγραφεί μια βαθιά αλλαγή στο τοπίο της ενημέρωσης στην Ευρώπη και ιδίως στην Ελλάδα, όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν πλέον επικρατήσει ως η κύρια πηγή πληροφόρησης των πολιτών. Ταυτόχρονα, όμως, τα στοιχεία αποκαλύπτουν μια ανησυχητική πραγματικότητα: τη ραγδαία εξάπλωση της παραπληροφόρησης και των ψευδών ειδήσεων, που απειλούν να διαβρώσουν το ίδιο το οικοσύστημα της ενημέρωσης.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η Ελλάδα προηγείται πλέον στην ψηφιακή μετάβαση της ενημέρωσης. Περισσότεροι από πέντε στους δέκα πολίτες (56%) δηλώνουν ότι ενημερώνονται κυρίως μέσω social media, ενώ η τηλεόραση ακολουθεί με 54%, χάνοντας για πρώτη φορά την πρωτοκαθεδρία που διατηρούσε επί δεκαετίες. Πρόκειται για μια ιστορική ανατροπή στον τρόπο πρόσληψης της πληροφορίας, η οποία δείχνει πως οι Έλληνες εμπιστεύονται ολοένα και περισσότερο το διαδίκτυο για την καθημερινή τους ενημέρωση.
Στον αντίποδα, στον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η τηλεόραση εξακολουθεί να κυριαρχεί με 71%, γεγονός που αποδεικνύει ότι η Ελλάδα προηγείται στο φαινόμενο της «ψηφιακής ενημερωτικής μετάλλαξης». Ωστόσο, η εικόνα για τον παραδοσιακό Τύπο είναι ιδιαίτερα δυσμενής: μόλις το 34% των Ελλήνων στρέφεται σε εφημερίδες, περιοδικά ή ενημερωτικές ιστοσελίδες, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται σε 41%.
Η μελέτη καταγράφει και μια εξαιρετικά ανησυχητική διάσταση: την έκθεση των πολιτών σε fake news. Πάνω από 74% των Ελλήνων δηλώνουν ότι συνάντησαν ψευδείς ειδήσεις μέσα στην τελευταία εβδομάδα, ποσοστό που υπερβαίνει κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (66%). Η Ελλάδα αναδεικνύεται έτσι σε «πρωταθλήτρια» της παραπληροφόρησης, καθώς η μαζική χρήση των social media έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου οι πληροφορίες διακινούνται χωρίς φίλτρα, έλεγχο ή δημοσιογραφική επαλήθευση.
Η κυριαρχία των Facebook και Instagram στην ελληνική ενημέρωση είναι απόλυτη. Το Facebook αποτελεί βασική πηγή πληροφόρησης για το 68% των χρηστών, έναντι 58% στην Ε.Ε., ενώ στις νεότερες ηλικίες (15-24 ετών) το Instagram ανεβαίνει στην κορυφή με 66%, ποσοστό σχεδόν ταυτόσημο με τον ευρωπαϊκό δείκτη.
Παράλληλα, τέσσερις στους δέκα (37%) Έλληνες παρακολουθούν influencers ή δημιουργούς περιεχομένου για ενημέρωση, αν και η πλειονότητα (51%) δηλώνει ότι χρησιμοποιεί τα social media χωρίς να ακολουθεί τέτοια πρόσωπα — δείγμα ότι οι Έλληνες προτιμούν την «άμεση» ροή ειδήσεων, αλλά αντιμετωπίζουν με δυσπιστία τους ψηφιακούς διαμορφωτές γνώμης.
Το Ευρωβαρόμετρο προειδοποιεί ότι η Ευρώπη, και ιδιαίτερα η Ελλάδα, βρίσκεται μπροστά σε μια πρωτοφανή πρόκληση για τη δημοκρατία: μια εποχή ενημέρωσης χωρίς δημοσιογραφία. Η απουσία συστηματικού ελέγχου της πληροφορίας, η επιρροή των αλγορίθμων και η ταχύτητα διάδοσης ψευδών ειδήσεων απειλούν την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου και τη θεσμική εμπιστοσύνη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη εξετάζει αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια για τον περιορισμό της παραπληροφόρησης και την ενίσχυση της διαφάνειας στις ψηφιακές πλατφόρμες. Ωστόσο, στην Ελλάδα, το ερώτημα παραμένει ανοιχτό και καίριο:
Μπορεί μια κοινωνία να ενημερώνεται αξιόπιστα μέσα από πλατφόρμες που επιβιώνουν από την ταχύτητα και όχι από την αλήθεια; Ή μήπως η στροφή των πολιτών προς τα social media είναι αποτέλεσμα της χρόνιας απαξίωσης των παραδοσιακών ΜΜΕ, που για χρόνια, όπως πολλοί υποστηρίζουν, έχασαν την εμπιστοσύνη του κοινού μέσα σε έναν ωκεανό παραπληροφόρησης και συμφερόντων;
