Η πρώτη διεθνής περιοδεία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ σε Σαουδική Αραβία, Κατάρ και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ανέδειξε μια σαφή μετατόπιση στο δόγμα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Βασικός γνώμονας πλέον φαίνεται να είναι τα οικονομικά συμφέροντα, όχι μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά και των επιχειρήσεων που συνδέονται με την οικογένεια και τον στενό κύκλο του Αμερικανού προέδρου.
Σε αυτό το πλαίσιο, προκύπτει νέα δυναμική στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ–Τουρκίας. Στις αρχές Μαρτίου, υπεγράφη συμφωνία ενεργειακής συνεργασίας ανάμεσα στην αμερικανική Continental Resources, την τουρκική κρατική εταιρεία TPAO και την TransAtlantic Petroleum. Η Continental Resources, ιδιοκτησίας του Χάρολντ Χαμ –στενού φίλου και υποστηρικτή του Τραμπ– ανακοίνωσε επισήμως τη συμφωνία μέσω LinkedIn στις 12 Μαρτίου, χωρίς να δημοσιοποιήσει τους οικονομικούς όρους.
Η συμφωνία αφορά εμπορική εκμετάλλευση μη συμβατικών πόρων πετρελαίου και φυσικού αερίου στη λεκάνη του Ντιγιαρμπακίρ και στη Θράκη. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, τα ανακτήσιμα αποθέματα υπολογίζονται σε 6 δισ. βαρέλια πετρελαίου και έως 65 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Η αμερικανική εταιρεία χαρακτήρισε τη συνεργασία «στρατηγική», αναφερόμενη σε ενίσχυση του τουρκικού ενεργειακού τομέα με προηγμένη τεχνολογία και περιβαλλοντική υπευθυνότητα.
Η συμφωνία αναμένεται να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, περιλαμβανομένης της Ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που ενδέχεται να επηρεάσει τη στάση της Ουάσινγκτον σε ζητήματα όπως το Κουρδικό, η Συρία, η Κύπρος και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Το ενδιαφέρον για την Τουρκία δεν περιορίζεται στο έδαφός της, καθώς παρατηρείται και διείσδυση σε γειτονικές περιοχές στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Στις 29 Μαΐου, στη Δαμασκό, υπεγράφη ενεργειακή συμφωνία ύψους 7 δισ. δολαρίων για την αποκατάσταση του συριακού ηλεκτρικού δικτύου, που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Στην τελετή παρευρέθηκαν ο μεταβατικός πρόεδρος της Συρίας Άχμαντ αλ Σάρα και ο Τόμας Μπάρακ, φίλος του Τραμπ και νέος πρέσβης των ΗΠΑ στην Άγκυρα, ο οποίος ανέλαβε ρόλο ειδικού απεσταλμένου για τη Συρία. Η συμφωνία περιλαμβάνει την κατασκευή τεσσάρων σταθμών φυσικού αερίου και ενός ηλιακού πάρκου 1.000 MW.
Επικεφαλής της κοινοπραξίας που ανέλαβε το έργο είναι η UCC Concession Investments του Κατάρ. Συμμετέχουν ακόμη η Power International USA και δύο τουρκικές εταιρείες, η Kalyon GES Enerji Yatirimlari και η Cengiz Enerji. Οι ιδιοκτήτες τους, Hasan Kalyoncu και Mehmet Cengiz, είναι γνωστοί υποστηρικτές του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με ισχυρές επιχειρηματικές και πολιτικές διασυνδέσεις.
Ο Χάρολντ Χαμ, από την πλευρά του, ήταν βασικός χρηματοδότης της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ και συμμετείχε στη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής της κυβέρνησης. Η εμπλοκή του σε ενεργειακά σχέδια στη Μέση Ανατολή και στην Τουρκία ενισχύει τη θέση ότι το επιχειρηματικό δίκτυο του Λευκού Οίκου επηρεάζει ενεργά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ.
Η διασύνδεση των συμφερόντων φανερώνει μια νέα πραγματικότητα, όπου οι στρατηγικές σχέσεις δεν εδράζονται μόνο σε γεωπολιτικά ή ιδεολογικά κριτήρια, αλλά διαμορφώνονται βάσει των οικονομικών αποδόσεων και των προσωπικών συμμαχιών. Οι εξελίξεις αυτές επηρεάζουν άμεσα το γεωπολιτικό περιβάλλον της Ανατολικής Μεσογείου και καθιστούν σαφές ότι οι ενεργειακοί σχεδιασμοί επεκτείνονται σε γεωστρατηγικές αποφάσεις.
Τα δίκτυα συμφερόντων γύρω από τον Τραμπ και τον Ερντογάν συντονίζονται και συνεργάζονται σε ενεργειακές επενδύσεις κολοσσιαίας αξίας, ενισχύοντας την αμοιβαία εξάρτηση και πιθανόν επηρεάζοντας τις μελλοντικές διπλωματικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή.
