Σε συμφωνία με την ελληνική κυβέρνηση για την αγορά φυσικού αερίου κατέληξε το Κίεβο, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Η ανακοίνωση έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να βάλει φρένο στις έμμεσες εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω τρίτων χωρών, επιβάλλοντας αυστηρούς όρους στο πλαίσιο του υπό διαμόρφωση κανονισμού REPowerEU.
Ο Ουκρανός πρόεδρος αποκάλυψε ότι η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες με τις οποίες η Ουκρανία έχει καταλήξει σε συμφωνία προμήθειας φυσικού αερίου, ενώ ανέφερε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη συνολικό σχέδιο εξασφάλισης ποσοτήτων αξίας περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κάλυψη των αναγκών της χώρας ενόψει του χειμώνα. Εκτός από την Ελλάδα, συμφωνίες έχουν συναφθεί ή βρίσκονται σε προχωρημένες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Πολωνία, τη Σλοβακία, το Αζερμπαϊτζάν, ενώ έχουν εξασφαλιστεί επιχορηγήσεις από τη Νορβηγία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, η μεταφορά αμερικανικού LNG στην Ουκρανία μέσω της Πολωνίας αποτελεί μέρος του σχεδίου ενεργειακής ενίσχυσης, ενώ η Ελλάδα προσφέρει επιπλέον δυνατότητες προμήθειας και εισαγωγής. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά: «Έχουμε καταλήξει σε συμφωνία με τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Το ζήτημα του φυσικού αερίου θα επιλυθεί».
Η χρονική συγκυρία της συμφωνίας προκαλεί ερωτήματα, καθώς συμπίπτει με την πρόβλεψη του νέου κανονισμού REPowerEU που αφορά την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από αγωγούς όπως ο TurkStream και άλλες διασυνδέσεις μέσω Τουρκίας. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 7(α) του σχεδίου κανονισμού προβλέπεται ότι κάθε ροή φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς τη Βουλγαρία και την Ελλάδα θεωρείται ρωσικής προέλευσης, εκτός αν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα αποδεικτικά στοιχεία για το αντίθετο. Η πρόβλεψη αυτή αποσκοπεί στο να αποτρέψει την έμμεση εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου από χώρες-μέλη μέσω παρακάμψεων.
Η συμφωνία Ελλάδας–Ουκρανίας αποκτά επιπρόσθετη βαρύτητα ενόψει της πλήρους διακοπής της διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω ουκρανικού εδάφους, η οποία τέθηκε σε ισχύ από τον Ιανουάριο του 2025. Το Κίεβο αρνήθηκε να ανανεώσει τη συμφωνία με τη ρωσική Gazprom, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να χάνει έναν από τους βασικούς διαύλους προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Την ίδια στιγμή, η Ουκρανία βρίσκεται σε οριακή ενεργειακή κατάσταση, καθώς οι ρωσικές επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές ενέργειας έχουν πλήξει την παραγωγή και τη διανομή ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. Οι αρχές της χώρας έχουν απευθύνει έκκληση στους πολίτες για εξοικονόμηση ενέργειας, ενώ διεθνείς συνομιλίες βρίσκονται σε εξέλιξη για την αποθήκευση αμερικανικού LNG σε ουκρανικές εγκαταστάσεις και την περαιτέρω ενίσχυση του ενεργειακού εφοδιασμού της χώρας από τη Δύση.
Παράλληλα, στην Ε.Ε. συνεχίζεται η συζήτηση γύρω από την ανάγκη ενεργειακής απεξάρτησης από τη Ρωσία, ενώ οι Βρυξέλλες επιχειρούν να θωρακίσουν το νέο κανονιστικό πλαίσιο έναντι πιθανών παρακάμψεων μέσω τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία. Στο μικροσκόπιο βρίσκονται συγκεκριμένα δίκτυα αγωγών, μεταξύ των οποίων ο TurkStream και ο αγωγός Strandzha 1 / Malkoclar, οι οποίοι έχουν μέχρι σήμερα διατηρήσει ροές ρωσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά μέσω της Βουλγαρίας και της Ελλάδας.
Η εμπλοκή της Ελλάδας στη νέα ενεργειακή συμφωνία με την Ουκρανία εγείρει ερωτήματα για τη στρατηγική κατεύθυνση της χώρας στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, αλλά και για το πώς θα εξισορροπηθούν οι διμερείς δεσμεύσεις με τις συλλογικές αποφάσεις της Ε.Ε. σε ένα τοπίο γεωπολιτικής έντασης και αβεβαιότητας.
