Με μία φράση γεμάτη ειρωνεία και πολιτική φόρτιση, ο Άλεξ Σόρος, γιος του Ούγγρου δισεκατομμυριούχου και ισχυρού φιλανθρώπου Τζορτζ Σόρος, περιέγραψε σε πρόσφατη συνομιλία του το τεταμένο κλίμα που επικρατεί στην Ουάσιγκτον: «Οι σταλινικοί έλεγαν: ‘Δώσε μου τον άνθρωπο και θα σου βρω την κατηγορία’». Η ατάκα, που δεν επιλέχθηκε τυχαία, αντικατοπτρίζει τις αυξανόμενες ανησυχίες της οικογένειας Σόρος, αλλά και ενός ευρύτερου δικτύου φιλελεύθερων δωρητών, απέναντι στη στάση που υιοθετεί η κυβέρνηση Τραμπ ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων του 2026 και πιθανότατα του 2028.
Στο επίκεντρο της έντασης βρίσκεται το δίκτυο Open Society Foundations, το οποίο ιδρύθηκε από τον Τζορτζ Σόρος και αποτελεί σήμερα έναν από τους μεγαλύτερους και πιο επιδραστικούς φιλανθρωπικούς οργανισμούς παγκοσμίως. Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης φέρεται να έχει λάβει εντολή να διερευνήσει τις δραστηριότητές του, προκαλώντας έντονη κινητικότητα εντός και εκτός του οργανισμού.
Σύμφωνα με αποκαλύψεις της Wall Street Journal, η Ουάσιγκτον ετοιμάζεται για μια συνολική επανεξέταση του πλαισίου που διέπει τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, με έμφαση στον φορολογικό τους έλεγχο. Πληροφορίες από κύκλους προσκείμενους στην κυβέρνηση αναφέρουν ότι εξετάζονται τροποποιήσεις στους κανόνες της Υπηρεσίας Εσωτερικών Εσόδων (IRS), οι οποίες θα επιτρέπουν πιο εύκολη και γρήγορη παρέμβαση στις δραστηριότητες οργανώσεων που πρόσκεινται στο φιλελεύθερο στρατόπεδο, όπως το Open Society. Το γεγονός ότι τις σχετικές ρυθμίσεις φέρεται να επεξεργάζεται σύμβουλος του υπουργού Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ — πρώην διαχειριστής hedge fund που συνδέεται με τον ίδιο τον Τζορτζ Σόρος — προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση.
Πέρα από τον φορολογικό έλεγχο, στο τραπέζι βρίσκονται και άλλες πιο επιθετικές επιλογές. Οι ανησυχίες εντός της φιλελεύθερης κοινότητας στις ΗΠΑ αυξάνονται, καθώς δεν αποκλείεται μέσω των ερευνών να υπάρξουν πιέσεις προς τράπεζες, με στόχο το «πάγωμα» λογαριασμών ή ακόμα και την απομάκρυνση δωρητών από το τραπεζικό σύστημα. Αν τα σενάρια αυτά επιβεβαιωθούν, μπορεί να προκληθεί σοβαρή ζημιά στην προεκλογική χρηματοδότηση Δημοκρατικών υποψηφίων.
Η πρόεδρος του Open Society, Μπινάιφερ Νοβρότζι, απαντά ευθέως στη νέα επίθεση: «Δεν θα φιμωθούμε, ούτε θα εκφοβιστούμε σε σιωπή». Υπενθυμίζει ότι το ίδρυμα χρηματοδοτεί εκατοντάδες οργανώσεις ανά τον κόσμο — από την Planned Parenthood στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι περιβαλλοντικές δράσεις στην Αφρική — με συνολικό προϋπολογισμό που φτάνει το 1,4 δισεκατομμύριο δολάρια μόνο για το 2025. Από την ίδρυσή του το 1979, το Open Society έχει διαθέσει πάνω από 32 δισεκατομμύρια δολάρια σε δράσεις για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την κοινωνική ισότητα.
Αυτή η τεράστια επιρροή, ωστόσο, είναι που γεννά και τον μεγαλύτερο όγκο της κριτικής. Οι επικριτές του Σόρος, κυρίως από το συντηρητικό φάσμα, τον κατηγορούν για υπόγειες πολιτικές παρεμβάσεις, για «χρηματοδότηση αποσταθεροποιητικών κινημάτων» και, πλέον, ακόμα και για στήριξη ομάδων που έχουν χαρακτηριστεί ως «υποστηρικτικές της τρομοκρατίας». Το υπουργείο Δικαιοσύνης επικαλείται έκθεση συντηρητικού think tank, στην οποία περιλαμβάνονται ανάλογοι ισχυρισμοί. Η επίσημη απάντηση του ιδρύματος ήταν κατηγορηματική: «Καταδικάζουμε την τρομοκρατία. Δεν τη χρηματοδοτούμε. Ποτέ».
Η οικογένεια Σόρος δεν είναι άγνωστη σε τέτοιου είδους επιθέσεις. Το 2018, ένας εκρηκτικός μηχανισμός εντοπίστηκε στο γραμματοκιβώτιό τους στη Νέα Υόρκη, σε μια περίοδο επίσης αυξημένης πολιτικής έντασης. Παρ’ όλα αυτά, ο 39χρονος Άλεξ Σόρος, που πλέον βρίσκεται στην ηγεσία του οικοδομήματος που δημιούργησε ο πατέρας του, συνεχίζει απτόητος τη δράση του. Ταξιδεύει, συμμετέχει σε διεθνείς συναντήσεις, τοποθετείται δημόσια υπέρ της ανοιχτής κοινωνίας. Πρόσφατα βρέθηκε στο Σαράγεβο για το διοικητικό συμβούλιο του Crisis Group και στη συνέχεια μίλησε σε μεγάλη εκδήλωση στο Λονδίνο. Όπως υπογραμμίζει η Νοβρότζι, «ένα από τα πρώτα βήματα του αυταρχισμού είναι να κλείσεις τον δημόσιο χώρο με τον φόβο και την απειλή».
Σε πολιτικό επίπεδο, η κατάσταση γίνεται όλο και πιο σύνθετη. Καθώς αρκετοί παραδοσιακοί δωρητές του Δημοκρατικού Κόμματος αποσύρονται απογοητευμένοι από τη στρατηγική του, οι Σόρος παραμένουν στην πρώτη γραμμή. Ο ίδιος ο Τζορτζ Σόρος διέθεσε πρόσφατα 10 εκατομμύρια δολάρια για παρεμβάσεις στην αναδιάρθρωση εκλογικών περιφερειών στην Καλιφόρνια — μια προσπάθεια να δημιουργηθεί αντίβαρο απέναντι στις ρεπουμπλικανικές πρωτοβουλίες για αλλαγές στον εκλογικό χάρτη.
Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ και οι πολιτικοί του σύμμαχοι εντείνουν τις δημόσιες επιθέσεις, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να κινηθούν νομικά εναντίον του ιδρύματος βάσει του νόμου RICO, που αφορά εγκληματικές οργανώσεις. Οι δηλώσεις αυτές δεν είναι μόνο επικοινωνιακού χαρακτήρα· συνοδεύονται από μια σειρά διοικητικών ενεργειών που συνθέτουν την εικόνα ενός γενικευμένου «οικονομικού στραγγαλισμού» του φιλελεύθερου φιλανθρωπικού δικτύου.
Σε αντίθεση με το παρελθόν, όπου η οικογένεια Σόρος απέφευγε να απαντά ευθέως στις επιθέσεις, πλέον το περιβάλλον τους κινείται πιο επιθετικά στη δημόσια σφαίρα. Ο στενός συνεργάτης του Τζορτζ Σόρος, Μάικλ Βάχον, κάλεσε πρόσφατα συμμάχους να σταθούν δημόσια υπέρ του Open Society και να υπογράψουν σχετικό ψήφισμα συμπαράστασης.
Το διακύβευμα ξεπερνά τα όρια ενός απλού ελέγχου. Η αντιπαράθεση που ξεδιπλώνεται εμπλέκει τον ρόλο της φιλανθρωπίας στην πολιτική, τα όρια της κρατικής εξουσίας στην οικονομική ελευθερία και, τελικά, τον ίδιο τον πυρήνα της αμερικανικής δημοκρατίας. Η μάχη για την ανοιχτή κοινωνία, όπως όλα δείχνουν, μόλις ξεκίνησε — και αυτή τη φορά θα δοθεί σε όλα τα μέτωπα: στα δικαστήρια, στους δρόμους, στα think tanks και κυρίως στην πολιτική αρένα των επόμενων εκλογών.
