Το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έκρινε συνταγματικά ανεκτή την εγκατάσταση και λειτουργία στην Ελλάδα παραρτημάτων αλλοδαπών Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ), αποδεχόμενο τη συμβατότητα του ελληνικού νομικού πλαισίου με το Σύνταγμα και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Στις 2 και 13 Ιουνίου 2025, η Ολομέλεια του ΣτΕ συνήλθε για να διασκεφθεί πάνω σε υποθέσεις που αφορούν την ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, όπως προβλέπεται από τις διατάξεις του νόμου 5094/2024. Οι υποθέσεις είχαν συζητηθεί στην ακροαματική διαδικασία της 11ης Απριλίου 2025, με βασικό αντικείμενο τη συνταγματικότητα και τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) των σχετικών διατάξεων.
Το ΣτΕ επανεξέτασε τις παραγράφους 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, σε συνδυασμό με την παράγραφο 1 του ίδιου άρθρου, οι οποίες διασφαλίζουν την παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης και κατοχυρώνουν την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία. Η ερμηνεία γίνεται σε πλήρη αρμονία με το δίκαιο της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη και την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος, καθώς και τις αρχές αμοιβαίας εμπιστοσύνης και καλόπιστης συνεργασίας των κρατών-μελών (άρθρα 2 και 4 παρ. 3 ΣΕΕ).
Ειδικότερα, οι συνταγματικές αυτές διατάξεις προσαρμόζονται στα νεότερα νομικά δεδομένα της ΕΕ που αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης (άρθρο 165 ΣΛΕΕ), την ελευθερία εγκατάστασης (άρθρο 49 ΣΛΕΕ) και το δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό στις δημοκρατικές αρχές (άρθρο 14 παρ. 3 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ). Με βάση τα παραπάνω, το ΣτΕ κρίνει ότι δεν απαγορεύεται από το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων πανεπιστημίων προερχομένων από κράτη-μέλη της ΕΕ ή από χώρες συμβεβλημένες με τη GATS (Γενική Συμφωνία για το Εμπόριο Υπηρεσιών), υπό τον όρο ότι η λειτουργία τους διέπεται από ειδικό νόμο που διασφαλίζει υψηλό επίπεδο σπουδών και την ακαδημαϊκή ελευθερία. Κατά συνέπεια, απορρίφθηκαν, κατά πλειοψηφία, τρεις αιτήσεις ακύρωσης που είχαν κατατεθεί από καθηγητές ΑΕΙ και την ΠΟΣΔΕΠ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού).
Το ΣτΕ έκρινε επίσης ότι το σύστημα που θεσπίζει ο νόμος 5094/2024, όσον αφορά τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας των παραρτημάτων, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 49 ΣΛΕΕ. Ως εκ τούτου, απορρίφθηκε επίσης, κατά πλειοψηφία, αίτηση ακύρωσης που είχαν υποβάλει κολλέγια.
Η απόφαση αυτή του Συμβουλίου της Επικρατείας σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής εναρμόνισης της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και της διευκόλυνσης της ίδρυσης και λειτουργίας παραρτημάτων πανεπιστημίων του εξωτερικού, υπό συγκεκριμένους νομικούς όρους. Παράλληλα, διασφαλίζει τον σεβασμό προς το Σύνταγμα, την ακαδημαϊκή ελευθερία και τις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου, επιτρέποντας έτσι μια σύγχρονη προσέγγιση στην ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα.
Πιερρακάκης για ΣτΕ: Ιστορική απόφαση που σπάει ταμπού και ενισχύει την Ελλάδα
Ως «ιστορική απόφαση με την οποία πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου και αυτοπεποίθησης» χαρακτήρισε ο υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε συνταγματική τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα.
Ο κ. Πιερρακάκης υπενθύμισε ότι ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε από τη Βουλή κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Παιδείας, και τόνισε πως η απόφαση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου αποτελεί «δικαίωση της βούλησής μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας».
Στην ίδια δήλωση ο υπουργός Οικονομικών εξαπολύει αιχμές κατά των πολιτικών αντιπάλων της μεταρρύθμισης, σημειώνοντας πως «όσοι τόσα χρόνια χρησιμοποιούσαν το Σύνταγμα ως πρόσχημα για να μην αλλάξει τίποτα στη χώρα, σήμερα καλούνται να εξηγήσουν στους πολίτες την ακινησία ετών που αποστέρησε από την Ελλάδα φοιτητές, την αποδυνάμωσε από εκείνους που μετανάστευσαν σε χώρες του εξωτερικού για να σπουδάσουν ελλείψει άλλης εναλλακτικής, προκάλεσε ταλαιπωρία στις οικογένειες τους και είχε ως συνέπεια τεράστιες απώλειες στην αναπτυξιακή δραστηριότητα της χώρας μας».
Κλείνοντας, ο Κυριάκος Πιερρακάκης υπογράμμισε ότι η Ελλάδα «από σήμερα τελεσίδικα σταματά να αποτελεί εξαίρεση σε έναν παγκόσμιο εκπαιδευτικό κανόνα. Η συνύπαρξη του Δημόσιου πανεπιστημίου με τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια ενισχύει την ακαδημαϊκή ανταγωνιστικότητα, την προσέλκυση επενδύσεων για έρευνα, καινοτομία και διεθνή συνεργασία».
Η δήλωση του υπουργού Οικονομικών έχει ως εξής:
«Με την ιστορική αυτή απόφαση πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου και αυτοπεποίθησης»
Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που κρίνει συνταγματικό το νόμο 5094/24 για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων στη χώρα μας συνιστά δικαίωση της βούλησης μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας.
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο με την απόφαση του πιστοποιεί ότι η κυβέρνηση λειτούργησε με σεβασμό στους θεσμούς. Όσοι τόσα χρόνια χρησιμοποιούσαν το Σύνταγμα ως πρόσχημα για να μην αλλάξει τίποτα στη χώρα, σήμερα καλούνται να εξηγήσουν στους πολίτες την ακινησία ετών που αποστέρησε από την Ελλάδα φοιτητές, την αποδυνάμωσε από εκείνους που μετανάστευσαν σε χώρες του εξωτερικού για να σπουδάσουν ελλείψει άλλης εναλλακτικής, προκάλεσε ταλαιπωρία στις οικογένειες τους και είχε ως συνέπεια τεράστιες απώλειες στην αναπτυξιακή δραστηριότητα της χώρας μας.
Η Ελλάδα από σήμερα τελεσίδικα σταματά να αποτελεί εξαίρεση σε έναν παγκόσμιο εκπαιδευτικό κανόνα. Η συνύπαρξη του Δημόσιου πανεπιστημίου με τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά πανεπιστήμια ενισχύει την ακαδημαϊκή ανταγωνιστικότητα, την προσέλκυση επενδύσεων για έρευνα, καινοτομία και διεθνή συνεργασία.
Με την ιστορική αυτή απόφαση πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου και αυτοπεποίθησης. Ενα βήμα που καταδεικνύει ότι το μέλλον ανήκει σε όσους τολμούν να το οραματιστούν και να το χτίσουν.
