Η ανησυχία για την έναρξη ενός ανοιχτού εμπορικού πολέμου ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση αναζωπυρώθηκε, μετά την κατηγορηματική άρνηση των Βρυξελλών να υποχωρήσουν στις νέες πιεστικές απειλές του Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει κάνει τη λέξη «δασμοί» σχεδόν σήμα κατατεθέν της δεύτερης θητείας του, υιοθετώντας μία ανοιχτά επιθετική στάση απέναντι σε εμπορικούς εταίρους, τους οποίους απειλεί συστηματικά και δημόσια.
Κατά τη λεγόμενη «Ημέρα Απελευθέρωσης» τον προηγούμενο μήνα, ο Τραμπ προχώρησε σε μία επίδειξη ισχύος, ανακοινώνοντας νέους δασμούς που αγγίζουν πολλούς από τους βασικούς εμπορικούς συμμάχους των ΗΠΑ. Το κλίμα φαινόταν να εξομαλύνεται προσωρινά, χάρη σε μια εμπορική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, την Παρασκευή, η ρητορική Τραμπ επανήλθε με σφοδρότητα: απείλησε να επιβάλει δασμούς ύψους 50% στην ΕΕ, ισχυριζόμενος ότι οι διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες είναι «άκαρπες» και δεν οδηγούν πουθενά.
Η επίθεση του Τραμπ κατά της Ευρώπης δεν είναι καινούργια. Έχει κατηγορήσει ανοιχτά την ΕΕ ότι «δημιουργήθηκε για να κλέψει τις Ηνωμένες Πολιτείες», σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ του Sky News, ενισχύοντας μια γραμμή αντιπαράθεσης που υποσκάπτει το ήδη εύθραυστο εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ των δύο πλευρών.
Παρά τη νέα έξαρση της εχθρικής ρητορικής, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει την ευθύνη των εμπορικών διαπραγματεύσεων για τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ, απέφυγε κάθε ένδειξη υποχώρησης. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και επικεφαλής του τομέα εμπορίου, Μάρος Σέφτσοβιτς, ήταν σαφής στην τοποθέτησή του, τονίζοντας πως οι εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ είναι μοναδικές σε σημασία και πρέπει να βασίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό, όχι στις απειλές. Δήλωσε ξεκάθαρα πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να προστατεύσει τα συμφέροντά της.
Η κλιμάκωση αυτή προμηνύει εντάσεις με γεωπολιτικό και οικονομικό αντίκτυπο, ενώ οι αγορές παρακολουθούν με ανησυχία μια ενδεχόμενη ρήξη ανάμεσα σε δύο από τους μεγαλύτερους οικονομικούς παίκτες του πλανήτη.
Η ευρωπαϊκή απάντηση στις νέες εμπορικές απειλές του Ντόναλντ Τραμπ ήρθε άμεση, συντονισμένη και σταθερή. Ηγέτες και υπουργοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης κράτησαν κοινή γραμμή, απορρίπτοντας την επιθετική ρητορική του Αμερικανού προέδρου και διαμηνύοντας ότι η Ένωση δεν πρόκειται να παρασυρθεί σε ένα παιχνίδι εκβιασμών. Από τις Βρυξέλλες, ο υφυπουργός Οικονομικών της Πολωνίας, Μίχαλ Μπαρανόφσκι, προσπάθησε να ρίξει τους τόνους, παρουσιάζοντας τις απειλές του Τραμπ ως ένα ακόμη επεισόδιο σε μια μακρά διαπραγματευτική διαδικασία. «Είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα καταλήξουμε σε μια καλή συμφωνία. Τα σχόλια του Τραμπ τα βλέπω ως μέρος της στρατηγικής πίεσης», δήλωσε στους δημοσιογράφους, εκφράζοντας αισιοδοξία για ένα δίκαιο αποτέλεσμα.
Την ίδια στιγμή, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Ντικ Σουφ, σχολίασε με ρεαλισμό ότι οι δασμοί «ανεβαίνουν και κατεβαίνουν», υπονοώντας ότι πρόκειται για εργαλεία πίεσης που δεν αποκλείεται να αποσυρθούν. Αντιθέτως, πιο αυστηρός ήταν ο Γάλλος υπουργός Εμπορίου, Λορέν Σεν Μαρτίν, ο οποίος επέκρινε ευθέως τις απειλές της Ουάσιγκτον, λέγοντας πως τέτοιου είδους κινήσεις μόνο κακό κάνουν στις διαπραγματεύσεις. Ξεκαθάρισε ότι η αποκλιμάκωση παραμένει βασική επιδίωξη της ΕΕ, όμως υπογράμμισε με σαφήνεια: «Είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε».
Ο Μάρος Σέφτσοβιτς, που ηγείται του ευρωπαϊκού τομέα εμπορίου, ήρθε σε απευθείας επαφή με τον Αμερικανό εμπορικό αντιπρόσωπο Τζέιμισον Γκριρ και τον υπουργό Εμπορίου Χάουαρντ Λούτνικ, στον απόηχο των προκλητικών δηλώσεων Τραμπ. Οι συνομιλίες έγιναν σε μια φάση που η ένταση κλιμακώνεται, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να ανασύρει την τακτική της μονομερούς επιβολής δασμών, την οποία είχε ήδη εφαρμόσει κατά της Κίνας σε έναν εμπορικό πόλεμο που έφτασε τους δασμούς σε επίπεδα άνω του 100%.
Η ΕΕ δείχνει αυτή τη φορά αποφασισμένη να μην παγιδευτεί στον ίδιο φαύλο κύκλο. Το μήνυμα που εκπέμπεται από όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι σαφές: οι εμπορικές σχέσεις πρέπει να βασίζονται σε ισοτιμία, όχι στον φόβο. Και αν χρειαστεί, η Ευρώπη είναι έτοιμη να δώσει απαντήσεις – με τους δικούς της όρους.
