Η επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την «επίλυση των ελλείψεων εργατικού δυναμικού στην ΕΕ», ανοίγοντας νέες, πιο προσιτές «νόμιμες οδούς» για μετανάστες από χώρες του τρίτου κόσμου να έρθουν και να εργαστούν στην Ευρώπη.
Το σχέδιο προβλέπει την εισαγωγή τουλάχιστον 7 εκατομμυρίων επιπλέον μεταναστών εργασίας μέχρι το τέλος της δεκαετίας, με στόχο την κάλυψη των ελλείψεων σε διάφορους τομείς της ευρωπαϊκής οικονομίας. Κεντρικό στοιχείο του προγράμματος είναι το λεγόμενο EU Talent Pool, το οποίο θα λειτουργήσει ως ένα κεντρικό και απλοποιημένο σύστημα για αιτήσεις βίζας εργασίας, προκειμένου να προσελκύσει εργατικό δυναμικό από χώρες εκτός ΕΕ, καλύπτοντας κρίσιμους τομείς που έχουν έντονες ελλείψεις εργαζομένων.
Η Abir Al-Sahlani, εισηγήτρια του προγράμματος και μέλος της πολιτικής ομάδας Renew (Σουηδία), δήλωσε: «Η ΕΕ υστερεί έναντι των ανταγωνιστών της λόγω των ελλείψεων εργατικού δυναμικού. Η μετανάστευση εργατικού δυναμικού είναι ένας τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτές οι ελλείψεις και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ». Η πρόταση, όπως τόνισε, θα δημιουργήσει πιο ασφαλείς και νόμιμες οδούς για την είσοδο μεταναστών, εξασφαλίζοντας παράλληλα απαραίτητους ελέγχους για την αποφυγή εκμετάλλευσης.
Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες ότι το σύστημα αυτό ενδέχεται να δημιουργήσει συνθήκες εκμετάλλευσης, καθώς εργοδότες θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τους μετανάστες για να πληρώνουν χαμηλούς μισθούς, δημιουργώντας μια δυσαναλογία με τους ντόπιους εργαζομένους και ενδεχομένως προκαλώντας κοινωνικό ντάμπινγκ, όπως έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν με το πρόγραμμα H-1B στις ΗΠΑ. Κριτικοί του προγράμματος τονίζουν ότι η λύση για την αντιμετώπιση των δημογραφικών και εργατικών ελλείψεων δεν είναι η εισαγωγή φθηνού εργατικού δυναμικού, αλλά η ενίσχυση των οικογενειακών πολιτικών και η προώθηση της αύξησης των γεννήσεων στην Ευρώπη.
Ειδικότερα, η Κομισιόν έχει αναφέρει ότι το πρόγραμμα θα στοχεύει ιδιαίτερα στον νέο, άνεργο πληθυσμό της Αφρικής, θεωρώντας τον ως την «πρωταρχική δημογραφική δεξαμενή» της ΕΕ. Παράλληλα, μεγάλο μερίδιο στο πρόγραμμα θα έχουν και οι πολίτες από την Ουκρανία, καθώς το πρόγραμμα βασίζεται εν μέρει και στην ανάγκη για αποκατάσταση της εργασίας στους πρόσφυγες που προέρχονται από την εκεί σύγκρουση.
Το πρόγραμμα για τη «δεξαμενή ταλέντων» δεν είναι κάτι νέο, καθώς η Κομισιόν είχε ήδη ξεκινήσει μια πιλοτική πρωτοβουλία τον Απρίλιο του 2022, που απευθυνόταν στους πρόσφυγες από την Ουκρανία και προέβλεπε θέσεις εργασίας στην ΕΕ. Η επιτροπή LIBE ενέκρινε το προσχέδιο του κανονισμού με 46 ψήφους υπέρ, 25 κατά και 2 αποχές, και τώρα αναμένεται να περάσει στη σύνοδο ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Απρίλιο, με τις τελικές διαβουλεύσεις για την τελική μορφή του νομοσχεδίου να ξεκινούν με τα κράτη μέλη.
Η πρόταση αυτή υποστηρίζεται κυρίως από τα κυρίαρχα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως το ΕΛΚ της Φον ντερ Λάιεν, το σοσιαλιστικό S&D, το φιλελεύθερο Renew και οι Πράσινοι, ενώ καταψηφίστηκε από τα συντηρητικά κόμματα (Patriots, ECR και ESN). Ο ευρωβουλευτής Charlie Weimers (ECR) αποκάλεσε το επιχείρημα της Κομισιόν για ελλείψεις εργατικού δυναμικού «βολικό ψέμα», επισημαίνοντας ότι υπάρχουν 12 εκατομμύρια άνεργοι στην ΕΕ, και δήλωσε ότι το πρόγραμμα έχει στόχο την αύξηση της μετανάστευσης χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές ανάγκες της Ευρώπης.
Επιπλέον, ο ευρωβουλευτής Tom Vandendriessche (PfE) τόνισε ότι το πρόγραμμα αφορά την εισαγωγή φθηνού εργατικού δυναμικού και όχι την προσέλκυση εξειδικευμένων επαγγελματιών, προκαλώντας ανησυχία για τις επιπτώσεις στην ευημερία και τους μισθούς των Ευρωπαίων εργαζομένων. Εξέφρασε επίσης την ανησυχία του ότι αυτό το σχέδιο θα εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες και θα ασκήσει πιέσεις στους τομείς της κοινωνικής ασφάλισης.
Οι συντηρητικές ομάδες συμφώνησαν επίσης ότι το άλλο βασικό πρόβλημα με την προσέγγιση της ΕΕ για την επίλυση της δημογραφικής κρίσης, είναι η άρνηση να συμπεριληφθούν πολιτικές υπέρ των γεννήσεων, όπως το ουγγρικό σύστημα οικογενειακής πολιτικής, το οποίο αναφέρθηκε ως παράδειγμα από ευρωβουλευτές από πολλές διαφορετικές χώρες.
Η Ουγγαρία έχει μισή ντουζίνα διαφορετικά προγράμματα υποστήριξης που ενθαρρύνουν επιτυχώς τους ανθρώπους να κάνουν οικογένειες σε νεότερη ηλικία και να κάνουν περισσότερα παιδιά, και πρόσφατα ανακοίνωσε τις μεγαλύτερες φορολογικές περικοπές στον κόσμο για τις μητέρες, δίνοντάς τους ισόβια απαλλαγή από τον φόρο εισοδήματος μετά από 2 παιδιά, ξεκινώντας από το επόμενο έτος.
«Αν θέλουμε να ενισχύσουμε την οικονομία μας, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην καινοτομία και τα εγχώρια ταλέντα, όχι στη μαζική μετανάστευση εκατομμυρίων μη Ευρωπαίων αλλοδαπών», ανέφερε ακόμα ο Vandendriessche.
Αφού εγκρίθηκε σε επίπεδο επιτροπής, η πρόταση θα πρέπει πλέον να ψηφιστεί από όλη την Ολομέλεια, αλλά το αποτέλεσμα αναμένεται να είναι το ίδιο.
Στην Ελλάδα, ωστόσο, το ζήτημα αυτό δεν έχει συζητηθεί επαρκώς και η ανησυχία για τις συνέπειες αυτής της πολιτικής πέρασε αρκετά απαρατήρητη. Ο καθηγητής σεισμολογίας Άκης Τσελέντης ήταν ένας από τους λίγους που ανέδειξαν την ένταση αυτής της πρότασης, κάνοντας λόγο για «άλωση του κοινωνικού ιστού της Ευρώπης με την νόμιμη εισαγωγή 7 εκατομμυρίων εργατών».
