Σημαντικές αλλαγές στον σχεδιασμό και τη δομή των Ενόπλων Δυνάμεων προανήγγειλε ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, παρουσιάζοντας το όραμα και τις στρατηγικές προτεραιότητες του Υπουργείου για την ερχόμενη πενταετία, με απώτερο στόχο την ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος της χώρας. Έμφαση δόθηκε ιδιαίτερα στον θεσμό της εφεδρείας, με στόχο τη δημιουργία ενός δυναμικού και καλά εκπαιδευμένου σώματος 150.000 ενεργών εφέδρων έως το 2030. Ο Υπουργός τόνισε πως η ενίσχυση της εφεδρείας αποτελεί βασικό άξονα του νέου μοντέλου αμυντικής ετοιμότητας, εντάσσοντας την ως κρίσιμο πυλώνα της εθνικής άμυνας, παράλληλα με τις μόνιμες δυνάμεις.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, προβλέπεται η αναδιοργάνωση του τρόπου ενεργοποίησης και εκπαίδευσης των εφέδρων, με τη σταδιακή εισαγωγή νέων εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την αξιοποίηση τεχνολογικών μέσων, καθώς και τη δημιουργία κινήτρων για την ενίσχυση της συμμετοχής τους. Το σχέδιο περιλαμβάνει την τακτική εκπαίδευση των εφέδρων σε σύγχρονες συνθήκες μάχης, με σκοπό την επίτευξη υψηλού επιπέδου επιχειρησιακής ετοιμότητας, ενώ εξετάζεται και η δυνατότητα σύστασης τοπικών μονάδων εφέδρων σε κομβικές περιοχές της χώρας, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται άμεσα σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Ο Υπουργός υπογράμμισε ότι το νέο αυτό μοντέλο εφεδρείας εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεων, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την αναβάθμιση του αμυντικού εξοπλισμού, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, τη βελτίωση των δομών διοίκησης και τη διασύνδεση της άμυνας με την κοινωνία των πολιτών. Η ενεργοποίηση των εφέδρων αναμένεται να ενισχύσει την εθνική άμυνα με ανθρώπινο δυναμικό που, ενώ δεν φέρει μόνιμη στρατιωτική ιδιότητα, θα είναι εκπαιδευμένο και προετοιμασμένο να δράσει αποτελεσματικά όποτε χρειαστεί.
Η φιλοδοξία για την επίτευξη των 150.000 ενεργών εφέδρων δεν βασίζεται απλώς σε αριθμητικούς στόχους, αλλά σε μια συνολική αναθεώρηση της έννοιας της στρατιωτικής ετοιμότητας, όπου ο πολίτης αποκτά ενεργό ρόλο στην ασφάλεια της χώρας. Ο κ. Δένδιας έκανε λόγο για ένα «σύγχρονο πατριωτικό πρότυπο συμμετοχής» και τόνισε ότι η Πολιτεία θα σταθεί αρωγός σε αυτή την προσπάθεια, εξασφαλίζοντας θεσμική κατοχύρωση, υλική υποστήριξη και ηθική αναγνώριση στους ενεργούς εφέδρους.
Η εξαγγελία αυτή συνιστά ένα αποφασιστικό βήμα για την ανασύνταξη της αμυντικής στρατηγικής της χώρας και επιβεβαιώνει την πρόθεση του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας να διαμορφώσει ένα σύστημα έγκαιρης και αποτελεσματικής αντίδρασης σε κάθε πρόκληση, ενισχύοντας την αίσθηση ασφάλειας και ετοιμότητας σε εθνικό επίπεδο.
Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, ανακοίνωσε σήμερα μια σειρά ριζικών αλλαγών στον θεσμό της εφεδρείας, στο πλαίσιο της ημερίδας με θέμα «Αναδιοργάνωση του Θεσμού της Εφεδρείας», που διοργάνωσε το Γενικό Επιτελείο Στρατού στην Αίθουσα Αμφιθεάτρου της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων. Οι αλλαγές αυτές σηματοδοτούν μια νέα εποχή για τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, εστιάζοντας πλέον στρατηγικά στο ανθρώπινο δυναμικό και ειδικότερα στην αναβάθμιση του ρόλου των εφέδρων, ως αναπόσπαστου πυλώνα της εθνικής άμυνας.
Μετά την παρουσίαση του Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών, η προσοχή του Υπουργείου στρέφεται πλέον στις δομές και τις δυνατότητες του προσωπικού. Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι η συγκρότηση μιας ισχυρής δύναμης ενεργού εφεδρείας που θα φτάσει τα 150.000 άτομα έως το 2030. Η εν λόγω πρωτοβουλία εντάσσεται στη στρατηγική «Ατζέντα 2030» του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η οποία προβλέπει μια σειρά αναδιαρθρώσεων για την ενίσχυση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και την αναβάθμιση της αποτρεπτικής ικανότητας της χώρας.
Πηγές του Υπουργείου επισημαίνουν πως η μεταρρύθμιση της εφεδρείας αποτελεί μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες, με στόχο τη δημιουργία ενός θεσμού σύγχρονου, θεσμικά κατοχυρωμένου και λειτουργικού, που θα επιτρέπει στους πολίτες να συμμετέχουν ουσιαστικά στην εθνική άμυνα. Ο Υπουργός υπενθυμίζει διαρκώς ότι το πρότυπο του «Στρατού των Πολιτών», που έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, παραμένει επίκαιρο και αποτελεί βασικό θεμέλιο της αμυντικής στρατηγικής της χώρας.
Η κατάσταση σήμερα δεν ανταποκρίνεται στις επιχειρησιακές απαιτήσεις και προκλήσεις της εποχής. Αν και όλοι όσοι ολοκληρώνουν τη στρατιωτική τους θητεία θεωρούνται τυπικά έφεδροι, στην πράξη ελάχιστοι επανεκπαιδεύονται ώστε να είναι επιχειρησιακά χρήσιμοι. Ενδεικτικά, το 2024 εκλήθησαν για μετεκπαίδευση 28.455 έφεδροι, αλλά τελικά παρουσιάστηκαν μόλις οι 14.203, δηλαδή περίπου οι μισοί. Η πραγματικότητα αυτή καθιστά επιτακτική την ανάγκη για εκ βάθρων αναδιοργάνωση του θεσμού.
Για την αντιμετώπιση αυτής της αδυναμίας, δημιουργείται πλέον ο θεσμός της ενεργού εφεδρείας. Με αυτόν, επιδιώκεται η συστηματική, τακτική και ρεαλιστική εκπαίδευση των εφέδρων, ώστε να είναι σε θέση να ανταποκριθούν άμεσα και αποτελεσματικά, όταν και εφόσον χρειαστεί. Οι ενεργοί έφεδροι θα λειτουργούν ως ενισχυτική δύναμη στις τακτικές μονάδες του Στρατού, καλύπτοντας ουσιαστικά επιχειρησιακά κενά και αυξάνοντας τη διαθεσιμότητα του ανθρώπινου δυναμικού.
Η νέα αυτή προσέγγιση προβλέπει τη δημιουργία πλαισίου που θα διασφαλίζει όχι μόνο την εκπαίδευση αλλά και την αναγνώριση της προσφοράς των εφέδρων, δίνοντάς τους ουσιαστικό κίνητρο συμμετοχής. Η συμβολή τους θα ενισχύεται μέσα από δομές υποστήριξης, αναγνώρισης και πιθανόν κινήτρων, με στόχο την εμπέδωση ενός πατριωτικού πνεύματος ευθύνης και ετοιμότητας στον γενικό πληθυσμό.
Η αναδιοργάνωση της εφεδρείας και η θεσμοθέτηση της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στις δομές της Εθνικής Άμυνας συνιστούν μια θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο η χώρα προσεγγίζει τη στρατιωτική της ετοιμότητα. Πρόκειται για μια στρατηγική επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, που ενισχύει την αμυντική αυτάρκεια της Ελλάδας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί ένα νέο πρότυπο συμμετοχής του πολίτη στα εθνικά θέματα.
Η μετάβαση σε αυτό το νέο μοντέλο εφεδρείας προϋποθέτει αποφασιστικότητα, θεσμική κατοχύρωση, σωστό σχεδιασμό και συνέπεια στην εφαρμογή. Όμως, όπως διαβεβαιώνει το Υπουργείο, η πολιτεία είναι αποφασισμένη να στηρίξει αυτό το εγχείρημα, θέτοντας ως ύψιστο στόχο την ασφάλεια, την επιχειρησιακή ετοιμότητα και την εθνική συνοχή.
Η Ελλάδα, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα και τις εξελισσόμενες προκλήσεις που απειλούν την εθνική της ασφάλεια, προχωρά σε έναν θεμελιώδη μετασχηματισμό του θεσμού της εφεδρείας, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας σύγχρονης, λειτουργικής και αποδοτικής δύναμης ενεργών εφέδρων. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, έχει θέσει την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού στο επίκεντρο της «Ατζέντας 2030», αναγνωρίζοντας ότι η συμμετοχή των πολιτών στην Εθνική Άμυνα είναι πλέον επιτακτική και δεν μπορεί να παραμείνει ανεκμετάλλευτη.
Μία από τις βασικές καινοτομίες του νέου θεσμικού πλαισίου είναι ότι η συμμετοχή στον θεσμό της ενεργούς εφεδρείας θα βασίζεται κατά κύριο λόγο στην εθελοντική βούληση των πολιτών. Κάθε οπλίτης θητείας, κατά την απόλυσή του, θα έχει τη δυνατότητα να δηλώσει αν επιθυμεί να ενταχθεί στην ενεργό εφεδρεία. Ωστόσο, για την κάλυψη επιχειρησιακών αναγκών, εφόσον δεν εξασφαλίζεται ο απαιτούμενος αριθμός εφέδρων μέσω της εθελοντικής συμμετοχής, προβλέπεται δυνατότητα υποχρεωτικής ένταξης, κυρίως σε συγκεκριμένες ειδικότητες. Από το καθεστώς αυτό θα εξαιρούνται όσοι έχουν καταδικαστεί για σοβαρά ποινικά αδικήματα, διασφαλίζοντας ότι η εφεδρεία παραμένει ένα αξιόπιστο και ποιοτικό δυναμικό.
Το περιεχόμενο της εκπαίδευσης των εφέδρων αναβαθμίζεται ριζικά, προσαρμοζόμενο τόσο στις απαιτήσεις του σύγχρονου πεδίου μάχης όσο και στις πρακτικές που εφαρμόζονται με επιτυχία σε χώρες με ιδιαίτερη έμφαση στον θεσμό της εφεδρείας, όπως η Φινλανδία και το Ισραήλ. Οι μετεκπαιδεύσεις θα διεξάγονται με χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, όπως εξομοιωτές μάχης και τεχνικά βοηθήματα, εξασφαλίζοντας ρεαλισμό και επιχειρησιακή αξία. Προβλέπεται ότι κάθε έφεδρος θα συμμετέχει σε έναν κύκλο μετεκπαίδευσης διάρκειας 3 έως 6 ημερών κάθε 3 έως 5 χρόνια, με δυνατότητα σωρευτικής εκπαίδευσης έως 80 ημερών συνολικά μέχρι το πέρας του ορίου ηλικίας. Οι έφεδροι αξιωματικοί, λόγω των αυξημένων ευθυνών τους, θα εκπαιδεύονται για τουλάχιστον 150 ημέρες συνολικά.
Καθίσταται σαφές ότι ο νέος θεσμός της ενεργούς εφεδρείας δεν πρέπει να λειτουργεί ως ανασταλτικός παράγοντας για την επαγγελματική ή οικονομική ζωή των πολιτών. Ως εκ τούτου, σχεδιάζεται η οικονομική αποζημίωση των συμμετεχόντων για τις ημέρες απουσίας τους από την εργασία λόγω μετεκπαίδευσης. Μάλιστα, το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχει ήδη προγραμματίσει συναντήσεις με εργοδοτικούς φορείς, προκειμένου να ζητήσει τη συμβολή τους στην κάλυψη του σχετικού κόστους. Η σύνδεση της εθνικής άμυνας με την οικονομική ευημερία καθιστά τη συμμετοχή των εργοδοτών όχι μόνο αναγκαία αλλά και εθνικά επιβεβλημένη.
Περαιτέρω κίνητρα για τους εφέδρους βρίσκονται υπό επεξεργασία και θα ανακοινωθούν στο εγγύς μέλλον, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την ελκυστικότητα του θεσμού. Παράλληλα, ο εκσυγχρονισμός επεκτείνεται και στον τρόπο κλήσης των εφέδρων. Μέσω της ψηφιακής εφαρμογής «ΕΦΕΔΡΟΣ», που έχει ήδη συνδεθεί με την πλατφόρμα GOV.GR, οι κλήσεις θα αποστέλλονται ηλεκτρονικά, με δυνατότητα μαζικών ειδοποιήσεων μέσω SMS, μειώνοντας τη γραφειοκρατία και αυξάνοντας την ταχύτητα αντίδρασης.
Στο πλαίσιο της ευρύτερης μεταρρύθμισης, προβλέπεται η δημιουργία δύο Κέντρων Μετεκπαίδευσης Εφεδρείας. Το ένα θα λειτουργεί στη νότια Ελλάδα, πιθανόν στην Αττική, και το άλλο στη βόρεια Ελλάδα, πλησίον της Θεσσαλονίκης. Τα Κέντρα αυτά θα αξιοποιούν υφιστάμενες στρατιωτικές υποδομές και θα στελεχώνονται με εξειδικευμένο προσωπικό, παρέχοντας υψηλής ποιότητας και θεματικά εξειδικευμένη εκπαίδευση, χωρίς να διαταράσσεται η επιχειρησιακή λειτουργία των Μονάδων του Στρατού.
Η εκπαίδευση θα προσαρμόζεται στις σύγχρονες μορφές πολέμου, ενσωματώνοντας διδάγματα από πρόσφατες στρατιωτικές συγκρούσεις και τεχνολογικές εξελίξεις. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην εκπαίδευση σε νέες ειδικότητες, όπως η διαχείριση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones), οι τακτικές προστασίας και αντιμετώπισής τους, η χρήση προσομοιωτών μάχης, αλλά και η εξοικείωση με προηγμένα οπλικά συστήματα. Το σύνολο της εκπαιδευτικής διαδικασίας σχεδιάζεται έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες και μελλοντικές επιχειρησιακές ανάγκες, διαμορφώνοντας εφέδρους με πραγματική μαχητική ικανότητα.
Ο νέος θεσμός της ενεργούς εφεδρείας θα λειτουργεί συμπληρωματικά με τον θεσμό της Εθνοφυλακής, συμβάλλοντας ιδίως στην άμυνα παραμεθόριων περιοχών και στη γρήγορη κινητοποίηση δυνάμεων σε περιόδους κρίσης. Για την αποτελεσματικότερη λειτουργία τους, προχωρά η ενοποίηση των Διευθύνσεων Επιστράτευσης και Εθνοφυλακής, διαμορφώνοντας έναν ευέλικτο και ολοκληρωμένο μηχανισμό άμεσης απόκρισης και διαχείρισης εφεδρικών δυνάμεων.
Η Ελλάδα επενδύει στον πολίτη-οπλίτη του 21ου αιώνα. Η ενεργός εφεδρεία δεν είναι πλέον απλώς ένας συμπληρωματικός θεσμός, αλλά ένας κεντρικός πυλώνας της εθνικής άμυνας. Με θεσμική κατοχύρωση, ψηφιακό εκσυγχρονισμό, ουσιαστική εκπαίδευση και ενεργή στήριξη της πολιτείας, το νέο αυτό μοντέλο φιλοδοξεί να μετατρέψει την εφεδρεία σε μια δύναμη αξιόμαχη, λειτουργική και απολύτως αναγκαία για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας.
