Με καθυστέρηση μηνών και σε κλίμα έντονης αμφισβήτησης, αναμένεται να ενεργοποιηθεί τις επόμενες ημέρες η πολυαναμενόμενη task force της ΕΕ για την αντιμετώπιση των ανεξήγητων αποκλίσεων στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας ανάμεσα σε Κεντρική/Βόρεια και Νοτιοανατολική Ευρώπη, όπως ανακοίνωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, από το βήμα του συνεδρίου του Economist.
Η εν λόγω πρωτοβουλία, που είχε αποφασιστεί προ πολλού σε επίπεδο Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας, αποτελεί – σύμφωνα με πολλούς αναλυτές – έμμεση ομολογία αποτυχίας του υφιστάμενου ευρωπαϊκού ενεργειακού μοντέλου, το οποίο αδυνατεί να εξασφαλίσει δίκαιες και συγκρίσιμες τιμές ενέργειας σε ολόκληρη την ΕΕ.
Ο κ. Παπασταύρου αναγνώρισε ότι η Νοτιοανατολική Ευρώπη συνεχίζει να υφίσταται υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που, όπως είπε, τροφοδοτεί κοινωνικές εντάσεις και πολιτικό λαϊκισμό. Αν και δήλωσε «ικανοποιημένος» από τη σύσταση της ομάδας εργασίας, παραδέχτηκε ότι η κατάσταση παραμένει απογοητευτική, ενώ απέφυγε να αναφερθεί σε συγκεκριμένα βήματα για την ανακούφιση των καταναλωτών.
Στο ίδιο συνέδριο, ανακοινώθηκε ότι η Ουκρανία πραγματοποίησε για πρώτη φορά αγορά φυσικού αερίου από το ελληνικό εικονικό σημείο συναλλαγών του ΔΕΣΦΑ. Η εξέλιξη αυτή αναδείχθηκε ως «επιτυχία», ωστόσο στην ουσία αποτυπώνει τη συνεχιζόμενη ενεργειακή αστάθεια και εξάρτηση της ευρύτερης περιοχής.
Παράλληλα, τονίστηκε η εντυπωσιακή αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ στην Ελλάδα από το 2019 – με διπλασιασμό σε τέσσερα χρόνια. Ωστόσο, αποσιωπήθηκε το γεγονός ότι αυτή η πρόοδος επιβλήθηκε κυρίως μέσω εξωτερικών πιέσεων και όχι βάσει ενός συντεταγμένου εθνικού στρατηγικού σχεδίου. Η απεξάρτηση από τον λιγνίτη, για παράδειγμα, έγινε χωρίς επαρκές εναλλακτικό ενεργειακό υπόβαθρο.
Παρά τις διακηρύξεις για μετατροπή της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο της περιοχής, όπως σημείωσε ο κ. Παπασταύρου, μεγάλο μέρος των υποδομών παραμένει σε επίπεδο εξαγγελιών και σχεδιασμών. Η έλλειψη επαρκών δικτύων και η αργή πρόοδος σε διασυνδέσεις και αποθήκευση ενέργειας περιορίζουν τις δυνατότητες της χώρας.
Ο υπουργός Ενέργειας της Κύπρου, Γιώργος Παπαναστασίου, προχώρησε σε μια ασυνήθιστα ειλικρινή παραδοχή: η ΕΕ ώθησε τα κράτη-μέλη σε πράσινη μετάβαση τη λάθος στιγμή, χωρίς η τεχνολογική ωριμότητα να είναι επαρκής. «Η μετάβαση έγινε πρόχειρα και χωρίς τα απαραίτητα εργαλεία», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Ο αναπληρωτής υπουργός του Αζερμπαϊτζάν και ο υπουργός της Μολδαβίας τόνισαν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι χώρες τους στην προσέγγιση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, κάνοντας λόγο για χρόνια έργα που παραμένουν στα χαρτιά και για ανάγκη ουσιαστικής οικονομικής ενίσχυσης από την ΕΕ.
Η αναπληρώτρια υπουργός Ενέργειας της Βουλγαρίας παρέμεινε σε γενικές τοποθετήσεις περί διαφοροποίησης των πηγών ενέργειας, αποφεύγοντας να παρουσιάσει συγκεκριμένα παραδείγματα πολιτικών ή έργων που υλοποιούνται.
Την ίδια στιγμή, ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, επανέλαβε το αφήγημα της «στρατηγικής νίκης της Ελλάδας» στον ενεργειακό τομέα, τη στιγμή που η χώρα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές και να είναι εκτεθειμένη σε διεθνείς διακυμάνσεις.
Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες, εκπρόσωποι οργανισμών όπως το EastMed Gas Forum, η RCI και η HELLENiQ ENERGY, περιορίστηκαν σε τετριμμένες αναφορές στις «προκλήσεις» και τις «ευκαιρίες», χωρίς να τοποθετηθούν επί της ουσίας στο βασικό πρόβλημα: την απουσία ενός συντονισμένου, ρεαλιστικού και κοινωνικά βιώσιμου ενεργειακού σχεδιασμού.
Όπως εύστοχα σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος της HELLENiQ ENERGY, Ανδρέας Σιάμισιης, οι ευρωπαϊκές πολιτικές συχνά παραβλέπουν τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας, προκαλώντας ανισότητες, κοινωνικές πιέσεις και απώλεια ανταγωνιστικότητας. Ένα μήνυμα που, παρά τις επίσημες διακηρύξεις, εξακολουθεί να μένει χωρίς απάντηση.
