Η εργασία, όπως την γνωρίζουμε, βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής. Σε μια εποχή κυριαρχούμενη από την τεχνητή νοημοσύνη (AI), την αυτοματοποίηση και την κλιματική αλλαγή, οι προβλέψεις για την αγορά εργασίας φαίνεται να είναι πιο αισιόδοξες απ’ ό,τι συχνά πιστεύεται. Σύμφωνα με την φετινή έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το μέλλον της εργασίας, παρά τις ανησυχίες για εκτεταμένες απώλειες θέσεων λόγω αυτοματοποίησης, η συνολική απασχόληση αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά μέχρι το 2030.
Η έκθεση, η οποία βασίζεται σε δεδομένα από περισσότερους από 1.000 μεγάλους εργοδότες σε 55 χώρες και διάφορους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, προβλέπει τη δημιουργία 170 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας, ενώ παράλληλα αναμένονται 92 εκατομμύρια θέσεις εργασίας να χαθούν. Το τελικό ισοζύγιο είναι ιδιαίτερα θετικό, με αύξηση 7% στις συνολικές θέσεις εργασίας, αντικατοπτρίζοντας τις ανάγκες μιας δυναμικής και συνεχώς εξελισσόμενης παγκόσμιας οικονομίας.
Οι τομείς με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη
Πρωτογενής τομέας: Επιστροφή στις βασικές ανάγκες
Εντυπωσιακό είναι ότι οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας αναμένονται στον πρωτογενή τομέα, με ιδιαίτερη έμφαση στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Σύμφωνα με την έκθεση, έως το 2030, προβλέπεται η δημιουργία 35 εκατομμυρίων νέων θέσεων σε αυτούς τους τομείς. Παρά το γεγονός ότι η αύξηση αυτή αντιπροσωπεύει μικρό ποσοστό του συνόλου του τομέα, αντανακλά τη συνεχιζόμενη ανάγκη για παραγωγή τροφίμων και βιώσιμες πρακτικές.
Η ενίσχυση του τομέα συνδέεται επίσης με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, που είναι κορυφαία προτεραιότητα για πολλές κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς.
Μεταφορές και κατασκευές: Σταθερές αξίες
Η ζήτηση για οδηγούς ελαφρών οχημάτων, κυρίως για παραδόσεις, προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 10 εκατομμύρια, τροφοδοτούμενη από την εκρηκτική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Στον τομέα των κατασκευών, αναμένονται 6,5 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, με την ανάγκη για υποδομές, κατοικίες και μεγάλα έργα να προωθεί τη ζήτηση.
Τεχνολογία: Ο πρωταγωνιστής της ανάπτυξης
Ο τομέας της τεχνολογίας αναμένεται να σημειώσει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη. Επαγγέλματα όπως οι προγραμματιστές λογισμικού και οι αναλυτές μεγάλων δεδομένων θα γνωρίσουν ραγδαία αύξηση. Οι θέσεις για προγραμματιστές λογισμικού προβλέπεται να αυξηθούν κατά 7 εκατομμύρια, καταγράφοντας άνοδο 58%. Οι αναλυτές δεδομένων, με την μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση, αναμένονται να αυξηθούν κατά 112%.
Η ανάπτυξη στον τομέα αφορά επίσης μηχανικούς χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (Fintech) με αύξηση 91%, καθώς και ειδικούς στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), με 81%, αντανακλώντας τη σημασία της ψηφιοποίησης και αυτοματοποίησης σε τομείς όπως η υγειονομική περίθαλψη και οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Επαγγέλματα σε κίνδυνο
Παρά την αύξηση σε κάποιους τομείς, κάποια επαγγέλματα θα υποστούν σημαντική μείωση. Οι ταμίες και οι εισπράκτορες εισιτηρίων αναμένεται να μειωθούν κατά 13,5 εκατομμύρια θέσεις (πτώση 20%) λόγω της συνεχούς εξάπλωσης των αυτοματοποιημένων πληρωμών και των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Επίσης, οι διοικητικοί βοηθοί και οι εργαζόμενοι σε ρουτινιστικά γραφειοκρατικά καθήκοντα προβλέπεται να μειωθούν κατά 6,5 εκατομμύρια θέσεις, με την αυτοματοποίηση να αντικαθιστά τις παραδοσιακές διαδικασίες.
Παράγοντες που καθορίζουν τις αλλαγές
Η δημιουργία και η απώλεια θέσεων εργασίας εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες. Σύμφωνα με την έκθεση, οι σημαντικότερες θετικές επιδράσεις περιλαμβάνουν:
- Την αύξηση της πρόσβασης στο διαδίκτυο: Δημιουργία 9,2 εκατομμυρίων νέων θέσεων, καθώς περισσότερες περιοχές συνδέονται ψηφιακά.
- Τη δημογραφική ανάπτυξη: Η αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας αναμένεται να ενισχύσει την απασχόληση κατά 9,1 εκατομμύρια θέσεις, αν και αυτό δεν ισχύει για περιοχές με γηρασμένο πληθυσμό, όπως η Ευρώπη.
- Την κλιματική αλλαγή: Η προσαρμογή στις νέες συνθήκες θα δημιουργήσει 5,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, κυρίως σε τομείς όπως η βιώσιμη γεωργία και η ενέργεια.
Αντίθετα, η ανάπτυξη της ρομποτικής και των αυτοματοποιημένων συστημάτων αναμένεται να μειώσει περίπου 4,8 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, ενώ η αργή οικονομική ανάπτυξη σε κάποιες περιοχές αναμένεται να προκαλέσει απώλεια 1,6 εκατομμυρίων θέσεων.
Τα πάνω και τα κάτω
Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση αναμένονται να είναι οι αναλυτές δεδομένων (112%), οι μηχανικοί εφαρμογών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (91%), οι ειδικοί τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής εκμάθησης (81%), οι προγραμματιστές λογισμικού (58%) και οι ειδικοί διαχείρισης ασφάλειας (52%).
Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη αριθμητική αύξηση θα είναι οι αγρότες και άλλοι εργάτες γης (35 εκατομμύρια νέες θέσεις), οι οδηγοί ελαφρών οχημάτων (9,5 εκατομμύρια νέες θέσεις), οι προγραμματιστές λογισμικού (7 εκατομμύρια νέες θέσεις), οι οικοδόμοι (6,5 εκατομμύρια νέες θέσεις) και οι πωλητές λιανικής (4 εκατομμύρια νέες θέσεις).
Στην αντίπερα όχθη, τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση έως το 2030 θα είναι οι υπάλληλοι ταχυδρομείων (-33%), οι υπάλληλοι γκισέ τραπεζών (-31%), οι υπάλληλοι εισαγωγής δεδομένων (-26%), οι ταμίες και οι εισπράκτορες εισιτηρίων (-20%) και οι διοικητικοί βοηθοί και γραμματείς (-20%).
Η ελληνική προοπτική
Η εικόνα στην Ελλάδα είναι πιο σύνθετη. Σύμφωνα με την έκθεση, το 39% των Ελλήνων εργαζομένων θα πρέπει να αναβαθμίσει τις δεξιότητές του τα επόμενα πέντε χρόνια για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της αγοράς. Η χώρα παρουσιάζει επίσης χαμηλό ποσοστό ανανέωσης του εργατικού δυναμικού, μόλις 7%, έναντι 22% παγκοσμίως.
Η αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που διαθέτουν οι εργαζόμενοι και των αναγκών των εργοδοτών αποτελεί σημαντικό εμπόδιο. Το 82% των εργοδοτών ζητά μεγαλύτερη κυβερνητική υποστήριξη για την κατάρτιση του προσωπικού, ενώ η ζήτηση για εξειδικευμένο προσωπικό στους τεχνολογικούς τομείς παραμένει υψηλή.