Σκιές εσωτερικής πληροφόρησης και τεράστια κερδοσκοπικά κέρδη επανέρχονται στο προσκήνιο, φέρνοντας στον νου περιπτώσεις που σημάδεψαν τη σύγχρονη ελληνική και διεθνή οικονομική ιστορία. Από την εποχή των ελληνικών CDS και των ύποπτων κινήσεων στα διεθνή χρηματιστήρια, έως τις τελευταίες εξελίξεις στις αγορές κρυπτονομισμάτων, το μοτίβο δείχνει ανησυχητικά οικείο: λίγοι γνωρίζουν νωρίτερα, στοιχηματίζουν τεράστια ποσά — και κερδίζουν, την ώρα που ο υπόλοιπος κόσμος μετρά ζημιές.
Αφορμή για τις νέες υποψίες στάθηκε μια σειρά από κινήσεις στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, λίγα μόλις λεπτά πριν από την πρόσφατη ανακοίνωση του Ντόναλντ Τραμπ για την επιβολή δασμών 100% στις εισαγωγές από την Κίνα. Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, 30 λεπτά πριν από την επίσημη δήλωση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, εμφανίστηκε ένας νέος λογαριασμός που πήρε εξαιρετικά μοχλευμένη short θέση στο Bitcoin, αξίας εκατομμυρίων δολαρίων.
Η κίνηση αυτή αποδείχθηκε εξαιρετικά αποδοτική. Μέσα σε λίγες ώρες, η αγορά κρυπτονομισμάτων κατέρρευσε και ο άγνωστος επενδυτής κατέγραψε κέρδη ύψους 192 εκατομμυρίων δολαρίων. Αξιοσημείωτο είναι ότι, με βάση τις στατιστικές πιθανότητες, ένα τέτοιο σενάριο έχει πιθανότητα μόλις 0,000005% να συμβεί “τυχαία”, χωρίς προηγούμενη γνώση των επικείμενων γεγονότων.
Η εικόνα συμπληρώνεται από ακόμη μία σχεδόν ταυτόχρονη κίνηση στην αγορά του Ethereum, όπου επενδυτής πήρε short θέση ύψους 330 εκατομμυρίων δολαρίων λίγο πριν από την ίδια ανακοίνωση Τραμπ. Και εκεί, το αποτέλεσμα ήταν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε κέρδη — εν μέσω γενικευμένης πτώσης της αγοράς.
Οι κινήσεις αυτές έχουν ήδη τραβήξει την προσοχή διεθνών αναλυτών και ρυθμιστικών αρχών, χωρίς ωστόσο να έχουν υπάρξει επίσημες ανακοινώσεις ή διώξεις μέχρι στιγμής.
Η ελληνική εμπειρία: CDS, Χρηματιστήριο και ατιμωρησία
Για όσους παρακολουθούν στενά την οικονομική ιστορία των τελευταίων δεκαετιών, οι εξελίξεις αυτές θυμίζουν έντονα την περίοδο της ελληνικής κρίσης. Πολλοί ακόμη θυμούνται τα ερωτήματα που είχαν εγερθεί για τους επενδυτές που σόρταραν τα ελληνικά CDS, γνωρίζοντας εκ των προτέρων —κατά τα φαινόμενα— τις κινήσεις της τότε πολιτικής ηγεσίας και τις επερχόμενες οικονομικές εξελίξεις.
Τα ελληνικά CDS, που λειτουργούν ως ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας, είχαν φτάσει τότε σε όγκο συναλλαγών ύψους 85 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Παρότι υπήρξαν αναφορές για πρόσωπα με “φιλικές” σχέσεις με την εξουσία της εποχής που φέρονταν να γνώριζαν τις κινήσεις του τότε πρωθυπουργού, καμία δίωξη δεν ασκήθηκε. Η ελβετική τράπεζα που διακινούσε μεγάλο μέρος των CDS ουδέποτε έδωσε στοιχεία στην ελληνική δικαιοσύνη, αφήνοντας πολλά ερωτήματα αναπάντητα.
Ανάλογες υποψίες είχαν διατυπωθεί και για το χρηματιστηριακό κραχ της περιόδου Σημίτη, όταν χιλιάδες μικροεπενδυτές έχασαν τις περιουσίες τους, την ώρα που επιτήδειοι φαίνεται να απέσυραν κέρδη και κεφάλαια προς ασφαλή καταφύγια του εξωτερικού. Και σε αυτή την περίπτωση, παρά τις πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις του φαινομένου, ουδείς τιμωρήθηκε ουσιαστικά.
Ποιος επωφελείται από την ασυμμετρία πληροφόρησης;
Τα παραπάνω περιστατικά, είτε στην Ελλάδα της κρίσης είτε στη σύγχρονη Wall Street των κρυπτονομισμάτων, θέτουν εκ νέου το διαχρονικό ζήτημα της εσωτερικής πληροφόρησης και της οικονομικής ατιμωρησίας. Πόσο ανεξέλεγκτες είναι τελικά οι αγορές; Πόσο “τυχαίες” είναι κάποιες κινήσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων που προηγούνται πολιτικών ανακοινώσεων; Και ποιοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν και επωφελούνται — την ώρα που η κοινωνία πληρώνει το τίμημα;
Ακόμη περισσότερο, η υπόθεση υπενθυμίζει ότι η διαφάνεια, η λογοδοσία και η εποπτεία των αγορών παραμένουν ζητούμενα, ακόμη και στις πλέον ανεπτυγμένες οικονομίες. Ειδικά στην εποχή των ψηφιακών επενδύσεων, των αποκεντρωμένων νομισμάτων και της ταχύτητας της πληροφορίας, η ανάγκη για αποτελεσματική εποπτεία και διεθνή συνεργασία γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ.
Μέχρι τότε, όσοι βρίσκονται «μέσα στο παιχνίδι» θα συνεχίσουν να στοιχηματίζουν — και να κερδίζουν. Οι υπόλοιποι, θα συνεχίζουν να αναρωτιούνται για το αν υπάρχουν ακόμα κανόνες που ισχύουν για όλους.
