Την Τρίτη 4 Νοεμβρίου αναμένεται η κρίσιμη διαπραγμάτευση της κυβέρνησης με την Κομισιόν για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, το οποίο απειλεί να επιφέρει βαρύ οικονομικό πλήγμα στην αγροτική παραγωγή και στα δημόσια ταμεία. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης προειδοποίησε ότι, αν δεν υπάρξει συμφωνία, η Ελλάδα κινδυνεύει είτε με υψηλό πρόστιμο είτε με μερική ή ολική αναστολή των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Οι αγρότες έχουν ήδη αναγγείλει κινητοποιήσεις για τις 11 Νοεμβρίου, έτοιμοι να αντιδράσουν με τα τρακτέρ στους δρόμους.
Το σκάνδαλο, που αποκαλύφθηκε από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, αφορά την παράνομη καταβολή ενισχύσεων σε πρόσωπα που δεν πληρούσαν τις προϋποθέσεις. Ο Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στην ΕΡΤ στις 30 Οκτωβρίου, ανέφερε πως αν αποδειχθεί ότι τα δηλωμένα ζώα ήταν λιγότερα από τα εμφανιζόμενα, τα «περισσευούμενα» χρήματα θα κατευθυνθούν στους έντιμους παραγωγούς, χαρακτηρίζοντας το μέτρο «πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης». Υποστήριξε επίσης ότι από το 2026 η Ελλάδα θα περάσει σε ένα νέο, διαφανές και ασφαλές σύστημα επιδοτήσεων, το οποίο θα αποκλείει νέα πρόστιμα.
Ωστόσο, πηγή της Κομισιόν διαψεύδει αυτό το ενδεχόμενο, επισημαίνοντας ότι τα χρήματα που δόθηκαν παρανόμως από τον ΟΠΕΚΕΠΕ σε μη δικαιούχους θα πρέπει να επιστραφούν από την Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και δεν θα διοχετευθούν σε άλλους παραγωγούς. Σύμφωνα με την ίδια πηγή, η εκτεταμένη παρατυπία στις πληρωμές και η αποτυχία των εθνικών ελεγκτικών μηχανισμών να εντοπίσουν εγκαίρως το πρόβλημα συνιστούν σοβαρό συστημικό ζήτημα διαχείρισης των κοινοτικών πόρων.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ενδέχεται να διευρύνει την έρευνά της, εξετάζοντας αν παράνομες πληρωμές έγιναν και σε άλλους δικαιούχους πέραν αυτών που έχουν ήδη εντοπιστεί. Σε αυτή την περίπτωση, η αναστολή των ενισχύσεων μπορεί να παραταθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιτείνοντας την αβεβαιότητα στον αγροτικό κόσμο. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να επιβάλει στην Ελλάδα κατ’ αποκοπή δημοσιονομική διόρθωση για τα ελλείμματα και τις παρατυπίες του εθνικού Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου των κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Η αποκατάσταση της ροής των ευρωπαϊκών πόρων προς τη χώρα προϋποθέτει την πλήρη εφαρμογή των συστάσεων της Κομισιόν και την ολοκλήρωση των 54 προαπαιτούμενων που έχουν τεθεί. Μέχρι τότε, οι έντιμοι αγρότες θα παραμένουν χωρίς τις ενισχύσεις που δικαιούνται, ενώ σε περίπτωση επιβολής δημοσιονομικής διόρθωσης, το βάρος θα μετακυλιστεί στους Έλληνες φορολογούμενους.
Για την περίοδο 2019-2025, τα κονδύλια που διαχειρίστηκε ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανέρχονται σε 15,4 έως 16,8 δισ. ευρώ, με ετήσιες εισροές γύρω στα 2,2 με 2,4 δισ. ευρώ. Ο Κωστής Χατζηδάκης διαβεβαιώνει ότι ως τις 4 Νοεμβρίου θα υποβληθεί στην Κομισιόν αναθεωρημένο σχέδιο του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου, που θα βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα παραγωγής, όπως τα τιμολόγια πώλησης γάλακτος και κρέατος και οι αγορές ζωοτροφών. Το 2025 θα εφαρμοστεί μεταβατικό πλαίσιο, ενώ από το 2026 το νέο σύστημα θα καθιερώσει την υποβολή αιτήσεων επιδότησης την άνοιξη κάθε έτους, σηματοδοτώντας μια προσπάθεια για επανεκκίνηση με όρους διαφάνειας και αξιοπιστίας.
Ο Μητσοτάκης υπόσχεται «μεταρρυθμίσεις» για ένα σύστημα που ο ίδιος συντήρησε
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται να απευθύνεται είτε σε τουρίστες που γνωρίζουν ελάχιστα για την ελληνική πραγματικότητα είτε σε πολίτες χωρίς μνήμη. Δεν εξηγείται διαφορετικά ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζει τα γεγονότα και τις ευθύνες του.
Στον εβδομαδιαίο απολογισμό του κυβερνητικού έργου, μέσω ανάρτησής του στα κοινωνικά δίκτυα, ο πρωθυπουργός δήλωσε πως το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, χαρακτηρίζοντας τη διαδικασία «την πιο δύσκολη μεταρρύθμιση που μπορεί να θυμηθεί». Υποστήριξε ότι πρόκειται για ένα «πολύπλοκο και τολμηρό εγχείρημα» που καλείται να διορθώσει ένα «άρρωστο σύστημα» χωρίς να τεθούν σε κίνδυνο οι πληρωμές των αγροτικών ενισχύσεων.
Η τοποθέτησή του, όμως, δείχνει μια σαφή υποτίμηση της νοημοσύνης των πολιτών. Από τον Ιούλιο του 2019 κυβερνά αδιάλειπτα και μόλις τώρα, έπειτα από τις αποκαλύψεις για το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, εξαγγέλλει τη «μεταρρύθμιση» που θα εξασφαλίσει τη διαφάνεια στις πληρωμές των επιδοτήσεων. Την ίδια ώρα, είναι ο ίδιος που την περίοδο της πανδημίας προχώρησε με ταχύτητα στην ψηφιοποίηση κάθε πτυχής της καθημερινότητας —μέχρι και των μετακινήσεων των πολιτών μέσω SMS— αλλά δεν έσπευσε να θεσπίσει ένα ηλεκτρονικό, αδιάβλητο σύστημα για τη διαχείριση δισεκατομμυρίων ευρωπαϊκών πόρων προς τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους.
Η αντίθεση είναι κραυγαλέα: ενώ η πρόθεση μιας ηλικιωμένης να βγάλει βόλτα το κατοικίδιό της χρειαζόταν ψηφιακή έγκριση, οι επιδοτήσεις συνέχιζαν να μοιράζονται με διαδικασίες που, όπως αποδείχθηκε, επέτρεψαν τη δράση απατεώνων — πολλοί από τους οποίους διατηρούσαν στενές σχέσεις με το κυβερνών κόμμα.
Σε κάθε υπόθεση διαφθοράς που αγγίζει τον στενό ή ευρύτερο κύκλο της εξουσίας, ο πρωθυπουργός ακολουθεί το ίδιο μοτίβο: δηλώνει άγνοια, καταγγέλλει το «άρρωστο σύστημα» και υπόσχεται προσωπικά να το εξυγιάνει. Μόνο που το σύστημα αυτό άνθησε επί των ημερών του. Και η φθορά αυτής της τακτικής είναι πλέον εμφανής — ακόμα και όσοι επωφελούνται από την παρούσα κατάσταση δύσκολα την πιστεύουν πια.
