Στο επίκεντρο μεγάλης ευρωπαϊκής έρευνας βρίσκεται το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, υπό την επικεφαλής Λάουρα Κοβέσι, να δηλώνει αποφασισμένη να προχωρήσει σε βάθος και να αναζητήσει ευθύνες ακόμη και σε πολιτικό επίπεδο. Την ώρα που το Μέγαρο Μαξίμου αποφάσισε το κλείσιμο του οργανισμού και τη μεταφορά των αρμοδιοτήτων καταβολής των αγροτικών επιδοτήσεων στην ΑΑΔΕ, πληθαίνουν οι αντιδράσεις που κάνουν λόγο για προσπάθεια συγκάλυψης ενός μακροχρόνιου και πολύπλοκου κυκλώματος διαφθοράς.
Το εύρος της υπόθεσης φαίνεται να υπερβαίνει κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις, με τις έρευνες να δείχνουν διασπορά των παράτυπων πρακτικών σε βάθος χρόνου και σε ευρύ φάσμα κυβερνητικών περιόδων. Σύμφωνα με καλά ενημερωμένες πηγές, ο κατακερματισμός της εποπτείας, τα ανεπαρκή ελεγκτικά φίλτρα και η διαχρονική πολιτική ανοχή συνέβαλαν στη γιγάντωση του φαινομένου, το οποίο είχε στο στόχαστρο τα κοινοτικά κονδύλια αγροτικών ενισχύσεων.
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται η έρευνα για το σκάνδαλο των αγροτικών επιδοτήσεων, με τις οικονομικές αρχές να φέρνουν στο φως χρηματική συναλλαγή ύψους 1.500.000 ευρώ προς πολιτικό πρόσωπο. Η υπόθεση παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, με το Μέγαρο Μαξίμου να παρακολουθεί με ανησυχία τις αποκαλύψεις
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις λεγόμενες επιδοτήσεις για «εικονικά βοσκοτόπια», με στοιχεία να δείχνουν υπερβολικά υψηλές δηλώσεις ζώων και καλλιεργήσιμων εκτάσεων, που ξεπερνούν κάθε λογική. Όπως είχε εύστοχα παρατηρήσει ήδη από τη δεκαετία του 2000 ο τότε υφυπουργός Γεωργίας Βαγγέλης Αργύρης, «αν ίσχυαν όλα τα στρέμματα που δηλώνονται και επιδοτούνται, τότε η Κρήτη θα πρέπει να είναι τριώροφη ή να εκτείνεται μέχρι τη Λιβύη».
Οι αποκαλύψεις κάνουν λόγο για διοχέτευση κονδυλίων δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσωπα και εταιρείες με ελλιπή ή και ανύπαρκτα δικαιολογητικά, ενώ η Κοβέσι και οι συνεργάτες της έχουν ξεκινήσει ελέγχους κινήσεων τραπεζικών λογαριασμών, με στόχο τη χαρτογράφηση ύποπτων διαδρομών χρήματος. Ήδη στο μικροσκόπιο έχει τεθεί έμβασμα ύψους 1.500.000 ευρώ από το εξωτερικό, το οποίο φέρεται να συνδέεται με πολιτικό πρόσωπο. Αν και φαινομενικά νομότυπο, οι αρχές εξετάζουν ενδεχόμενη σχέση του με τριγωνικές συναλλαγές ή άλλες μορφές έμμεσης εμπλοκής στο σκάνδαλο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ανάμειξη γνωστών επιχειρηματικών ονομάτων, που επένδυσαν τα τελευταία χρόνια στον αγροτικό τομέα, με την υπόθεση να ακουμπά και τον ιδιωτικό χώρο. Οι ερευνητές εξετάζουν πιθανές διασυνδέσεις με πολιτικά πρόσωπα και επωφελείς ρυθμίσεις, την ώρα που οι πρώτες κινήσεις για τη μετάβαση των αρμοδιοτήτων στην ΑΑΔΕ γίνονται αντιληπτές από μερίδα του αγροτικού κόσμου ως απόπειρα αποπροσανατολισμού.
Παρά τις πιέσεις που, σύμφωνα με το «Politico», φέρεται να έχει δεχθεί ακόμη και η ίδια η Ευρωπαία εισαγγελέας, οι έρευνες συνεχίζονται με αμείωτη ένταση. Στόχος, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αρχές, είναι η πλήρης διαλεύκανση της υπόθεσης, με την απόδοση ευθυνών ανεξαρτήτως πολιτικής ή οικονομικής ισχύος.
ΟΠΕΚΕΠΕ: Στο στόχαστρο πρώην υπουργοί – Αναβρασμός στο Μαξίμου υπό τον φόβο προανακριτικής
Στο «κάδρο» της υπόθεσης τοποθετούνται οι υπουργοί που διαχειρίστηκαν τον αγροτικό τομέα από το 2019 έως σήμερα: Μάκης Βορίδης, Σπήλιος Λιβανός, Γιώργος Γεωργαντάς, Λευτέρης Αυγενάκης και ο νυν Κώστας Τσιάρας. Η υπόθεση περιπλέκεται από την παραίτηση του πρώην προέδρου του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόρη Βάρρα το φθινόπωρο του 2020, έπειτα από ρήξη με τον κ. Βορίδη. Ο κ. Βάρρας είχε αφήσει αιχμές περί παρεμβάσεων και «παιχνιδιών», ενώ στη συνέχεια τοποθετήθηκε σε θέση μετακλητού συνεργάτη στη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού.
Παράλληλα, ο κ. Βορίδης, ο οποίος απομακρύνθηκε πρόσφατα από τη θέση του υπουργού Επικρατείας, έσπευσε να δηλώσει ότι δεν είχε καμία αρμοδιότητα ως υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης για τους ελέγχους του ΟΠΕΚΕΠΕ, σε μια προσπάθεια αποστασιοποίησης από την υπόθεση.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, έξι διαφορετικές διοικήσεις έχουν περάσει από τον ΟΠΕΚΕΠΕ από το 2019 μέχρι σήμερα. Ο τελευταίος πρόεδρος, Νίκος Σαλάτας, σε δημόσιες δηλώσεις του, καταλόγισε ευθύνες στους κ. Αυγενάκη και Γεωργαντά, ενώ χαρακτήρισε την αποπομπή του «πολιτική απόφαση» με εντολή του Μεγάρου Μαξίμου, καταγγέλλοντας παράλληλα ότι «έγιναν κομπίνες».
Χαρακτηριστικό της κατάστασης που επικρατούσε είναι το περιστατικό με την καταβολή επιδοτήσεων βάσει δεδομένων προηγούμενου έτους μέσω USB, λόγω μη λειτουργίας του νέου πληροφοριακού συστήματος. Το αποτέλεσμα ήταν να λάβουν χρήματα ακόμη και άτομα που είχαν αποβιώσει, σύμφωνα με πληροφορίες.
Η κατάσταση στο κυβερνητικό επιτελείο περιγράφεται πλέον ως τεταμένη, με την πιθανότητα συγκρότησης προανακριτικής επιτροπής – μετά το δυστύχημα στα Τέμπη – να επανέρχεται ως σενάριο, προκαλώντας νέο κύκλο προβληματισμού. Πηγές με γνώση των εσωτερικών διεργασιών αναφέρουν ότι το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είχε ήδη σημάνει συναγερμό στο Μαξίμου εδώ και αρκετούς μήνες, γεγονός που ερμηνεύεται ως βασικός λόγος για την απομάκρυνση του κ. Βορίδη από την κυβερνητική «καρδιά» κατά τον πρόσφατο ανασχηματισμό.
ΟΠΕΚΕΠΕ: H κορύφωση μιας πολυετούς πολιτικής συνενοχής
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και των αγροτικών επιδοτήσεων στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες, που ξεκινούν ήδη από τη θεμελίωση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας το 1957 με τη Συνθήκη της Ρώμης. Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), με το πρόσχημα της ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα, στην πράξη σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί κυρίως τα συμφέροντα των αγροτοβιομηχανιών και των κρατών του ευρωπαϊκού Βορρά. Οι χώρες του Νότου, και ειδικά η Ελλάδα μετά το 1981, εισήλθαν σε αυτό το καθεστώς ως οι «φτωχοί συγγενείς», καλούμενοι να εφαρμόσουν ένα μοντέλο που δεν ταίριαζε ούτε στην αγροτική τους δομή ούτε στην παραγωγική τους πραγματικότητα.
Από τη δεκαετία του 1980, με τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, έως και σήμερα, τα ευρωπαϊκά κονδύλια έρεαν με διαρκή ροή στην ελληνική περιφέρεια. Αντί να αξιοποιηθούν για να δομηθεί μια ισχυρή και βιώσιμη αγροτική παραγωγή, μετατράπηκαν σε εργαλείο ανακύκλωσης ψευδών δηλώσεων και διοικητικών φακέλων, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο. Οι γεωτεχνικοί, αντί για επιστήμονες με ρόλο υποστήριξης της παραγωγής, μετατράπηκαν σταδιακά σε λογιστές φακέλων επιδοτήσεων. Το φαινόμενο γιγαντώθηκε ιδιαίτερα από τη δεκαετία του 1990 και κορυφώθηκε επί κυβέρνησης Σημίτη, όταν η γραφειοκρατική διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων απέκτησε πλήρως «επαγγελματική» διάσταση.
Από εκεί και πέρα, εγκαθιδρύθηκε μια θεσμική διαφθορά, στηριγμένη στο σιωπηρό δόγμα ότι κανένα πολιτικό κόμμα δεν θα πείραζε αυτό το πελατειακό σύστημα. Ούτε και θα τολμούσε να περιορίσει τις επιδοτήσεις μόνο σε κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, πράγμα που θα απέκλειε δεκάδες χιλιάδες ψευδοδικαιούχους. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και γνωστά πολιτικά πρόσωπα εισέπραξαν ενισχύσεις, όπως στην περίπτωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος, σύμφωνα με δημοσιογραφική έρευνα, φέρεται να έλαβε περίπου 30.000 ευρώ την περίοδο 2014–2021, δηλώνοντας ιδιότητα «αγρότη».
Η τελευταία δεκαετία σημαδεύτηκε από τη νομιμοποίηση της απάτης μέσω της λεγόμενης «τεχνικής λύσης». Με αυτή τη ρύθμιση, οι κανόνες περί επιλεξιμότητας των βοσκοτόπων παρακάμφθηκαν, επιτρέποντας σε χιλιάδες στρέμματα γης χωρίς καμία αποδεδειγμένη κτηνοτροφική δραστηριότητα να δηλώνονται ως επιλέξιμα για ενίσχυση. Έτσι, στήθηκε ένα εκτεταμένο δίκτυο εικονικών βοσκοτόπων που τροφοδοτούσε κάθε χρόνο ένα κύκλωμα επιδοτήσεων εκατομμυρίων ευρώ.
Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, λοιπόν, δεν είναι μεμονωμένο σκάνδαλο αλλά κορύφωση μιας πολυετούς πολιτικής συνενοχής, ευρωπαϊκής ανοχής και εγχώριας διαχειριστικής ανεπάρκειας.
Τα έγγραφα «φωτιά» για Μάκη Βορίδη και Νομική Υπηρεσία
Έγγραφα «φωτιά» σχετικά με το σκάνδαλο των ενισχύσεων που δόθηκαν σε παραγωγούς από το 2017 μέχρι και σήμερα για τη χρήση βοσκοτόπων από τον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), δημοσιεύει η ιστοσελίδα Datajournalists.co.uk.
Πρόκειται για έγγραφο της Νομικής Υπηρεσίας του ΟΠΕΚΕΠΕ το 2022, στο οποίο γνωμοδοτεί για τη χρήση των στοιχείων του Κτηματολογίου από τους ελεγκτές του Οργανισμού στους διασταυρωτικούς ελέγχους που πραγματοποιούν στις αιτήσεις.
Διαβάστε την συνέχεια στο Data Journalists
