Όλο το σχέδιο για τις πυρκαγιές – Επιχείρηση «Ξενοκράτης» με 6.000 στρατιωτικούς σε έκτακτη ανάγκη

Πριν από μία εβδομάδα, οι πρώτες εικόνες της φωτιάς που ξέσπασε στην Ανω Γλυφάδα δεν προμήνυαν σε καμία περίπτωση ότι αυτή η πυρκαγιά θα αναδεικνυόταν στο πρώτο σημαντικό crash test για τον κρατικό μηχανισμό αυτό το καλοκαίρι, μετά το περσινό «κάζο» με τις πυρκαγιές σε Βαρυμπόμπη και Εύβοια. Κι όμως, τα αρκετά μποφόρ έστρεψαν τη φωτιά προς τη μεριά της Βούλας, με αποτέλεσμα να δοθεί η πρώτη γερή μάχη του φετινού καλοκαιριού.

Από την κυβέρνηση, πάντως, υπογραμμίζουν ότι το περσινό πάθημα έγινε μάθημα, εξ ου και ο φετινός σχεδιασμός στον άξονα Πολιτικής Προστασίας – Αστυνομίας – Στρατού, είναι εξαιρετικά λεπτομερειακός. Δεν απουσιάζει, βεβαίως, κι ένας άλλου είδους συναγερμός, αυτός για τους εμπρησμούς -και μάλιστα ακόμα και με… γεωπολιτικά χαρακτηριστικά.

Ο ίδιος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πάντως, εμφανίστηκε συγκρατημένα ικανοποιημένος από τα πρώτα δείγματα γραφής της ανταπόκρισης του κρατικού μηχανισμού στη φωτιά της Βούλας. «Πιστεύω ότι αντιμετωπίστηκε πολύ καλύτερα απ’ ό,τι άλλες φορές, με μεγάλη ταχύτητα. Κι αυτό το είπαν οι ίδιοι οι κάτοικοι.

Ο ίδιοι οι κάτοικοι των περιοχών είπαν “η Πυροσβεστική ήταν εκεί, τα αεροπλάνα πέταξαν πολύ γρήγορα”», είπε στο συνέδριο του «ΘΕΜΑτος» και του ygeiamou.gr, καρφώνοντας παράλληλα τον ΣΥΡΙΖΑ για ομοβροντία κατηγοριών. «Μα πιστεύει κανείς πραγματικά ότι δεν θα έχουμε φωτιές το καλοκαίρι; Βεβαίως και θα έχουμε φωτιές. Το ζήτημα είναι πώς θα τις αντιμετωπίσουμε και ότι πήραμε τα μαθήματα από τις περσινές αστοχίες και πώς μπορούμε να γινόμαστε συνέχεια καλύτεροι», τόνισε ο πρωθυπουργός.

Πριν από μερικές εβδομάδες, άλλωστε, ο κ. Μητσοτάκης είχε δώσει το «παρών» σε ευρεία αντιπυρική σύσκεψη που έγινε στην Πολιτική Προστασία για τις λεπτομέρειες του σχεδιασμού. Για την κυβέρνηση, άλλωστε, είναι εκ των ων ουκ άνευ ότι το φετινό καλοκαίρι δεν πρέπει να σημαδευτεί από τις περσινές εικόνες που έφεραν αλλαγή εκ βάθρων στο μοντέλο λειτουργίας της Πολιτικής Προστασίας, με την ίδρυση και του σχετικού υπουργείου. Η εξέλιξη του θέρους, άλλωστε, θα είναι καταλύτης και για τις πολιτικές εξελίξεις, καθώς είναι σαφές ότι αν ο κ. Μητσοτάκης θέλει να έχει ανοιχτή την εναλλακτική για κάλπες το φθινόπωρο, θα πρέπει το καλοκαίρι να έχει περάσει άνευ απροόπτων.

Πολιτική Προστασία

«Πρόληψη, προετοιμασία και ετοιμότητα». Με αυτές τις τρεις λέξεις έχει ορίσει το επιχειρησιακό δόγμα ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης. Οπως μεταδίδεται από τον «Φάρο» επί της Κηφισίας, τα μισθωμένα εναέρια μέσα φέτος θα είναι 46 έναντι 31 το 2021. Τα 40 είναι από τον εθνικό στόλο και τα υπόλοιπα μέσω rescEu και ιδιωτικών χορηγιών. Μέσω του ευρωπαϊκού μηχανισμού έρχεται το αμέσως επόμενο διάστημα, φερ’ ειπείν, ένα νέο ελικόπτερο Ericsson. Συνολικά, τα διαθέσιμα εναέρια μέσα είναι 50 αεροσκάφη και 36 ελικόπτερα. Εξ αυτών, ο εθνικός στόλος περιλαμβάνει 15 Canadair, 6 CL-415 και 9 CL-215.

Παράλληλα, αυξάνονται οι εναέριες περιπολίες, κυρίως λόγω της ένταξης στον σχεδιασμό περισσότερων ελαφρών αεροσκαφών τύπου Air Tractors. Από 6 πέρυσι, φέτος διατίθενται 17, ενώ οι «τράκτορες» είναι κλειδί και για τη ρίψη επιβραδυντικού υγρού που επιστρατεύεται για πρώτη φορά μετά το 1998. Τότε, θεωρούνταν ότι βλάπτει τις καλλιέργειες, ενώ πλέον θα χρησιμοποιείται μια περιβαλλοντικά φιλική εκδοχή του, την οποία χρησιμοποιούν, μεταξύ άλλων, Γαλλία, ΗΠΑ και Ιταλία. Παράλληλα, οι τράκτορες θα περιπολούν έμφορτοι με νερό για άμεση παρέμβαση.

Κλείσιμο

Ως προς το προσωπικό, επί ποδός θα είναι πάνω από 14.000 πυροσβέστες. Πιο συγκεκριμένα, πάνω από 9.000 άτομα είναι το μόνιμο προσωπικό, σχεδόν 2.500 οι πενταετούς υποχρέωσης και άλλοι 2.500 οι εποχικοί δασοπυροσβέστες. Στον επιχειρησιακό σχεδιασμό περιλαμβάνονται σχεδόν 3.500 οχήματα, υδροφόρα, βοηθητικά και ειδικού σκοπού.

Παράλληλα, φέτος θα μπουν στη μάχη και οι «δασοκομάντο». Πιο συγκεκριμένα, την περασμένη Παρασκευή ανέλαβαν υπηρεσία οι 500 νέοι «δασοκομάντο» που εκπαιδεύτηκαν στη χώρα μας με αμερικανικά πρότυπα, ενώ μαζί με τους 90 ειδικά εκπαιδευμένους δασοπυροσβέστες θα είναι μια νέα δύναμη. Θα είναι αερομεταφερόμενοι και θα έχουν ως βάση έξι κέντρα σε Ελευσίνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Λαμία, Ιωάννινα και Πάτρα. Παράλληλα, από 1η Ιουλίου θα φτάσουν στη χώρα μας και ακόμα 200 από το εξωτερικό – και συγκεκριμένα από Βουλγαρία, Ρουμανία, Γερμανία, Γαλλία, Νορβηγία και Φινλανδία. Αυτοί θα είναι διαθέσιμοι για τη χώρα μας, με rotation, ως το τέλος Αυγούστου.

Κενό, πάντως, στον φετινό σχεδιασμό προκύπτει από την απουσία των ρωσικών αεροσκαφών τύπου Μπέριεφ και Ιλιούσιν που έπαιξαν κρίσιμο ρόλο σε αρκετές πυρκαγιές πέρυσι (αντί αντιτίμου, βεβαίως). Στην Πολιτική Προστασία φιλοδοξούν ότι η έμφαση στην πρόληψη μέσω της αύξησης χερσαίων και εναέριων περιπολιών, αλλά και η εν γένει ενίσχυση των εναέριων μέσων δεν θα επιτρέψει να δημιουργηθεί πρόβλημα.

Αστυνομία

Καίριος είναι ο ρόλος που καλείται να παίξει η ΕΛ.ΑΣ., ειδικά στις αστικές πυρκαγιές. Με εντολή του αρχηγού Κωνσταντίνου Σκούμα καλούνται οι αστυνομικές διευθύνσεις ανά τη χώρα να αποστείλουν συμπληρωμένα έντυπα που έχουν διανεμηθεί και περιλαμβάνουν τον ορισμό κατά τόπους υπευθύνων για συγκεκριμένα πόστα, ώστε την ώρα της κρίσης να μην «ψάχνονται» οι αρμόδιοι.

Πιο συγκεκριμένα, οι αστυνομικές διευθύνσεις καλούνται να προσδιορίσουν τα περιαστικά δάση στις περιοχές ευθύνης τους. Επικεφαλής της επιχείρησης, την ώρα της κρίσεως, θα είναι ο αστυνομικός διευθυντής, ο οποίος θα έχει υποχρεωτικά χρεωμένο και έναν βοηθό αξιωματικό. Παράλληλα, θα ορίζεται και ένα αρμόδιο Τμήμα Τροχαίας που θα αναλαμβάνει τις διευθετήσεις ως προς τους δρόμους. Ακόμα, από το οικείο Αστυνομικό Τμήμα θα υπάρχει αστυνομικός επιφορτισμένος με τον ρόλο του συνδέσμου με τον δήμο και την Πυροσβεστική. Με άλλα λόγια, αυτόν τον ρόλο δεν θα τον παίζει ο αστυνομικός διευθυντής που θα πρέπει να επιβλέπει την όλη επιχείρηση.

Η Τροχαία θα έχει ένα σαφές σχέδιο διευθέτησης της κυκλοφορίας, ενώ θα προβλέπονται οδοί διεξόδου, αλλά και υπηρεσιακές οδοί για τα οχήματα που επιχειρούν. Παράλληλα, γερανοφόρο όχημα θα πρέπει να απομακρύνει οχήματα, όταν υπάρχουν εμπόδια στους δρόμους. Οι αστυνομικοί, σε περίπτωση εκκένωσης, θα καθοδηγούν τους πολίτες σε σημεία συγκέντρωσης, ενώ αυξημένα θα είναι τα αντανακλαστικά για την έγκυρη και συντεταγμένη εκκένωση ευάλωτων εγκαταστάσεων. Αυτό έγινε στη Βάρη το Σάββατο, όταν εκκενώθηκαν τα Παιδικά Χωριά SOS και ένα γηροκομείο με την… υποψία και μόνο ότι προσεγγίζει η πυρκαγιά.

Παράλληλα, σε περίπτωση εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς σε επίπεδο άνω του 3, θα εντείνονται οι περιπολίες στις δασικές πυρκαγιές και θα απαγορεύεται η κυκλοφορία σε και προς τις δασικές περιοχές, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος ατυχήματος ή εμπρησμού. Μάλιστα, η πληροφορία αυτή θα είναι διαθέσιμη για τους πολίτες, καθώς στην κοινότητα της ελληνικής κυβέρνησης στο Viber θα ανεβαίνει κάθε μέρα ο χάρτης πρόβλεψης κινδύνου πυρκαγιάς.

Ένοπλες Δυνάμεις

Σε πλήρη επιφυλακή για την πρόληψη και την αντιμετώπιση πυρκαγιών είναι και οι Ενοπλες Δυνάμεις. Ως προς τα διαθέσιμα εναέρια μέσα, πάνω από 30 πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα είναι διαθέσιμα και μάλιστα αρκετά από αυτά σε ετοιμότητα για ανάληψη δράσης εντός εικοσαλέπτου.

Ακόμα, έχουν διατεθεί πάνω από 70 χωματουργικά μηχανήματα σε όλη την επικράτεια, στο πλαίσιο του σχεδίου «Δευκαλίων», ενώ περίπου 200 χωματουργικά μηχανήματα και πυροσβεστικά οχήματα και των τριών κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων στις περιοχές ευθύνης της 1ης Στρατιάς, της ΑΣΔΥΣ και της ΑΣΔΕΝ, είναι έτοιμα να αναλάβουν δράση εντός ελάχιστων ωρών στο πλαίσιο του σχεδίου «Ξενοκράτης».

Ενδεικτικός όμως της σημασίας που δίνει το ΓΕΕΘΑ προκειμένου η χώρα να κερδίσει τον άτυπο πόλεμο των δασικών πυρκαγιών είναι ο μεγάλος αριθμός του προσωπικού που έχει ήδη «επιστρατευτεί» σε αυτό το μέτωπο. Σύμφωνα με πληροφορίες, έχουν κινητοποιηθεί πάνω από 300 άτομα σε Αττική, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία, Πελοπόννησο και Κρήτη, με ετοιμότητα ανάληψης δράσης εντός τεσσάρων ωρών, το μέγιστο. Παράλληλα, σε βάρδιες «σαρώνουν» τις δασικές περιοχές πάνω από 217 πεζές και εποχούμενες περίπολοι πυρασφαλείας, ενώ σε ετοιμότητα δράσης μέσα σε 30 λεπτά είναι επίλεκτα τμήματα που συγκροτούν τις εξειδικευμένες ομάδες πυρόσβεσης και διάσωσης των Ενόπλων Δυνάμεων, οι οποίες στελεχώνονται από εκπαιδευμένους διασώστες και δύτες με ειδικές λέμβους.

Τέλος και σε περίπτωση που απαιτηθεί η ενεργοποίηση του σχεδίου «Ξενοκράτης», το ΓΕΕΘΑ θα ρίξει στη μάχη σχεδόν 3.000 άτομα εντός των πρώτων δύο ωρών, ενώ θα ακολουθήσουν επιπλέον 3.000 που θα αναλάβουν δράση -το πολύ- εντός 6ώρου από τη στιγμή που θα δοθεί η σχετική διαταγή.

Οι αριθμοί, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, δείχνουν την αποφασιστικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων να κερδηθεί ο άτυπος «πόλεμος» των πυρκαγιών, ακόμα και σε περίοδο έξαρσης της τουρκικής προκλητικότητας.

Τα κενά

Η πρόβα τζενεράλε της αντιπυρικής περιόδου, πάντως, δεν ήταν ανέφελη. Παθογένειες που έχουν υπογραμμιστεί χιλιάδες φορές εμφανίστηκαν και πάλι. Για παράδειγμα, άλλη μία φορά ξεκίνησε το πινγκ πονγκ μεταξύ δήμων και φορέων, όπως ο ΔΕΔΔΗΕ, για το ποιος έχει την αρμοδιότητα να καθαρίζει τα ξερόχορτα. Μάλιστα, στην περίπτωση της Νότιας Αττικής έχουμε και την «παραφωνία» της… βεντέτας των δημάρχων Ελληνικού και Γλυφάδας για την αποχώρηση του τελευταίου από τη σύνθεση του Συλλόγου Προστασίας και Αποκατάστασης Υμηττού (ΣΠΑΥ).

Δεν είναι, όμως, μόνο δήμοι στα νότια της Αττικής που δεν έχουν κάνει τη δουλειά τους όπως πρέπει. Αρκετές είναι οι προβληματικές περιπτώσεις, όπου τα ξερόχορτα δημιουργούν μικρές πυριτιδαποθήκες. Καμπανάκι, μάλιστα, έχει χτυπήσει ακόμα και για περιοχές του Δήμου Αθηναίων, όπως ο Λόφος του Στρέφη. Το πρόβλημα είναι παρατηρημένο και στα αρμόδια υπουργεία, απ’ όπου επισημαίνουν ότι βάσει νόμου που πέρασε πριν από έναν χρόνο οι δήμοι είναι εξουσιοδοτημένοι να μπαίνουν σε οικόπεδα που πρέπει να καθαριστούν, να μαζεύουν τα ξερόχορτα και να στέλνουν τον λογαριασμό στους ιδιοκτήτες. «Είναι αρκετοί που δεν έχουν καμία δικαιολογία για το γεγονός ότι δεν έκαναν τίποτα», λέει πηγή με άμεση γνώση του σχεδιασμού που έχει τρέξει. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πάντως, η αβελτηρία αρχόντων της Αυτοδιοίκησης έφερε κεντρική παρέμβαση, με καθαρισμούς-εξπρές.

Υπήρξαν, βεβαίως, και επιχειρησιακές παραφωνίες. Πολύπειρος αξιωματούχος που έχει διαχειριστεί αρκετές πυρκαγιές στο πρόσφατο παρελθόν εκτιμά ότι θα έπρεπε να έχει υπάρξει πιο επιθετική παρέμβαση στη φωτιά της Γλυφάδας στο πρώτο της σκέλος, ώστε να μη δοθεί το περιθώριο να ξεφύγει, ιδίως σε ένα περιβάλλον με θυελλώδεις ανέμους.

«Υποπτοι» εμπρησμοί

Μια παράμετρος της εξίσωσης, πάντως, έχει να κάνει με τους εμπρησμούς. Οχι γενικά και απροσδιόριστα, αλλά με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, σε μια περίοδο εξαιρετικά περίεργη γεωπολιτικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο επίδοξος εμπρηστής της Μαλακάσας που συνελήφθη προ ημερών.

Ο 31ετών Βρετανός υπήκοος, ο οποίος προφυλακίστηκε, προσπάθησε να βάλει φωτιά σε ξερόχορτα με κεράκια εκκλησίας! Το πιο ενδιαφέρον πάνω του, όμως, δεν ήταν το σκισμένο τζιν και τα ράστα μαλλιά του, αλλά και η μάλλον κακή γνώση αγγλικών, όσο το γεγονός ότι πάνω του βρέθηκαν τρεις διαφορετικές κάρτες SIM για κινητά. Πρόκειται για τα λεγόμενα «πακιστανικά» τηλέφωνα, που δεν συνδέονται με συνδρομητή, εξ ου και στις έρευνες ενεπλάκησαν η ΕΜΠ και η Αντιτρομοκρατική. Γιατί, άλλωστε, ένας φιλήσυχος πολίτης να έχει πάνω του, όχι μία, αλλά τρεις «πακιστανικές» SIM. Με ποιον επικοινωνούσε; Υπήρχαν και άλλοι από πίσω του; Αυτά είναι ερωτήματα που απασχολούν τους αρμόδιους που ερευνούν τη δράση του, καθώς οι κεραίες των αξιωματικών είναι πλήρως ενεργοποιημένες.

Πρόκειται, άλλωστε, για μια περίοδο με πλείστες όσες γεωπολιτικές εντάσεις: από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον εκτροχιασμό των ελληνορωσικών σχέσεων έως το ψυχροπολεμικό κλίμα με την Aγκυρα, με αποτέλεσμα στις Αρχές να υπάρχει αυξημένη επιφυλακή για όλα τα πιθανά σενάρια, τα οποία δεν περιλαμβάνουν μόνο αύξηση των μεταναστευτικών ροών ή πολιορκία στο Αιγαίο με ερευνητικά πλοία. Γι’ αυτό και τόσο η σύλληψη του εμπρηστή όσο και η εμφάνιση τριών διαφορετικών εστιών φωτιάς το περασμένο Σάββατο (Βούλα, Κουβαράς και Βάρη) χτύπησαν συναγερμό για ένα καλοκαίρι που μπορεί να αποδειχθεί θερμό με περισσότερους του ενός τρόπους.