Η χρήση εργαλείων από τους πρώτους ανθρώπους φαίνεται πως ήταν πιο εξελιγμένη και πιο πρώιμη χρονικά από ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα. Μια πρόσφατη ανακάλυψη 27 καλοδιατηρημένων, σκαλισμένων και ακονισμένων οστών, που ήρθαν στο φως στο φαράγγι Olduvai της Τανζανίας, αποκαλύπτει ότι οι πρόγονοί μας χρησιμοποιούσαν τακτικά οστά μεγάλων ζώων – όπως ελέφαντες και ιπποπόταμοι – για την κατασκευή εργαλείων πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια. Η ανακάλυψη αυτή ωθεί την χρονολόγηση της χρήσης οστέινων εργαλείων περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια νωρίτερα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις.
Οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι οι πρώτοι άνθρωποι κατασκεύαζαν λίθινα εργαλεία πριν από περίπου 3,3 εκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, η νέα αυτή έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature, φανερώνει πως οι παλαιότεροι άνθρωποι διέθεταν πιο σύνθετα «κιτ εργαλείων», τα οποία συνδύαζαν ποικιλία υλικών. Όπως εξηγεί ο παλαιοανθρωπολόγος William Harcourt-Smith από το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, που δεν συμμετείχε στην έρευνα, η ανακάλυψη ανατρέπει την έως τώρα απλοϊκή εικόνα για τα εργαλεία της προϊστορίας.
Τα ευρήματα περιλαμβάνουν οστέινα εργαλεία μήκους έως και 45 εκατοστών, τα οποία κατασκευάζονταν σπάζοντας τα άκρα μεγάλων οστών και αποσπώντας νιφάδες από το υπόλοιπο στέλεχος με τη χρήση πέτρας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, οι τεχνίτες δημιουργούσαν αιχμηρές ή μυτερές άκρες, με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε χειροκίνητους «τσεκούρια» χωρίς λαβή, όπως εξηγεί ο Ignacio de la Torre, συν-συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας.

Τα εργαλεία αυτά πιθανώς χρησίμευαν για τον τεμαχισμό πτωμάτων μεγάλων ζώων, όπως ιπποπόταμοι και ελέφαντες, και όχι για το κυνήγι τους. Όπως επισημαίνεται, οι αρχαίοι άνθρωποι μάλλον αναζητούσαν τροφή από ζώα που είχαν ήδη πεθάνει, παρά τα κυνηγούσαν. Ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάστηκαν τα οστά –με πολλαπλά χτυπήματα για την απομάκρυνση νιφάδων– δείχνει υψηλό επίπεδο επιμονής και τεχνικής δεξιοτεχνίας.
Επιπλέον, η συστηματική επιλογή συγκεκριμένων τύπων οστών –κυρίως βαριά οστά ποδιών από μεγάλα ζώα– και η ομοιομορφία των τεχνικών μετατροπής τους καταδεικνύουν ότι οι πρώτοι άνθρωποι επέλεγαν με πρόθεση το υλικό που χρησιμοποιούσαν. Η Mírian Pacheco, παλαιοβιολόγος από το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο του Σάο Κάρλος στη Βραζιλία, επισημαίνει ότι τα ευρήματα δεν φέρουν ίχνη φυσικής φθοράς, όπως διάβρωση, ποδοπατήματα ή δαγκώματα από ζώα, κάτι που ενισχύει την άποψη ότι αποτελούν προϊόν ανθρώπινης δραστηριότητας.
Η ανακάλυψη αυτή προσθέτει ένα σημαντικό κομμάτι στο παζλ της ανθρώπινης εξέλιξης, φανερώνοντας ότι οι πρόγονοί μας είχαν την ικανότητα να αναγνωρίζουν και να εκμεταλλεύονται τα χαρακτηριστικά διαφορετικών υλικών με στόχο τη βελτίωση των επιβιωτικών τους στρατηγικών. Παράλληλα, υπογραμμίζει τον ρόλο της τεχνολογικής πολυπλοκότητας στη διαμόρφωση της ανθρώπινης νοημοσύνης από τα πρώτα κιόλας στάδια της ιστορίας μας.