Σε μια εποχή όπου τα σκάνδαλα, οι κυβερνητικές παραλείψεις και οι πολιτικές στρεβλώσεις εμφανίζονται καθημερινά, η κυβέρνηση επιλέγει να απαντά με αφοπλιστικό παχυδερμισμό. Καμία απολογία, καμία ανάληψη ευθύνης – μόνο γενικές διαπιστώσεις περί «βαθέων παθογενειών» ή «ευθυνών του παρελθόντος». Λες και δεν έχει περάσει πάνω από μια δεκαετία διακυβέρνησης από τη Νέα Δημοκρατία, με παρεμβολές ολίγων μηνών άλλων σχημάτων.
Η συνταγή γνωστή: μετάθεση ευθυνών, αποδόμηση της αλήθειας, απαξίωση της μνήμης του πολίτη. Όμως, ορισμένα γεγονότα δεν σβήνονται – έρχονται σαν καταιγίδες να καταρρίψουν κάθε προπαγανδιστική αφήγηση. Τελευταίο παράδειγμα, τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα της Corriere della Sera για το φερόμενο «ντιλ» ανάμεσα σε Ελλάδα και Αίγυπτο γύρω από τη Μονή του Σινά.
Η εικόνα; Η ιερά Μονή, σύμβολο παγκόσμιας πνευματικής κληρονομιάς, μπαίνει στο τραπέζι των συμφερόντων ως παράπλευρο αντάλλαγμα για μια ενεργειακή συμφωνία αξίας 5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο στόχος; Η μεταφορά πράσινης ενέργειας από την Αφρική στην Ευρώπη, ως απάντηση στην ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Το τίμημα; Η σιωπηλή εμπορευματοποίηση του πολιτισμού μας.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη παρουσιάζει το σχέδιο ως «οραματικό», ενταγμένο στη νέα γεωστρατηγική εποχή. Όμως δεν λέει τίποτα για τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, για την έλλειψη θεσμικού διαλόγου, για την πολιτισμική υποχώρηση που συντελείται χωρίς καμία ενημέρωση της κοινωνίας. Η εικόνα ενός κυβερνητικού σχήματος που πορεύεται με προβληματικό ήχο, με τρεμοσβησμένες αποχρώσεις, δεν είναι πλέον μεταφορά – είναι η ίδια η πολιτική πραγματικότητα.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επιμένει σε μεγαλοστομίες και ρητορικές υπεκφυγές, επιδιώκοντας να πείσει για το αντίθετο από αυτό που ζούμε. Όμως η ουσία μένει: μια διακυβέρνηση χωρίς αρχή, μέση και τέλος· ένα μοντέλο εξουσίας που στηρίζεται στη θεσμοποιημένη αντιστροφή της αλήθειας. Όλα μετατρέπονται σε επικοινωνία, τίποτα δεν μεταφράζεται σε ουσιαστική πολιτική.
Το ερώτημα, ωστόσο, δεν περιορίζεται στην κυβερνητική αυθαιρεσία. Το βαθύτερο ζήτημα είναι η κοινωνική αφωνία. Η απάθεια, η παραίτηση, η συνειδητή απόσυρση από τα κοινά. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης το είχε θέσει με εντυπωσιακή ακρίβεια: «Οι λαοί βρίσκονται σε μια κατάσταση αποχαύνωσης μέσα στον καταναλωτικό και τηλεοπτικό αυνανισμό». Αν τα κυρίαρχα στρώματα μπορούν να κάνουν ό,τι κάνουν, είναι επειδή η κοινωνία τους αφήνει να το κάνουν. Γιατί σιωπά. Γιατί έχει αποδεχθεί ότι όλοι είναι ίδιοι.
Σε αυτό το περιβάλλον, η κυβέρνηση της ΝΔ λειτουργεί σαν μια αδιατάρακτη μηχανή. Οι δημοσκοπήσεις (πειραγμένες ή όχι), τα συστημικά μέσα ενημέρωσης, και οι νέοι οικονομικοί βαρόνοι λειτουργούν ως στηρίγματα μιας εξουσίας που φτιάχνει καθημερινά μια ψευδώνυμη εικόνα στα μάτια των πολιτών. Μια εξουσία που αναπαράγει τη φενάκη της «κυβερνητικής ικανότητας» μέσω αλαζονείας και θράσους.
Ο «παχυδερμισμός» δεν είναι πια μεταφορικός. Είναι η στρατηγική της κυβέρνησης: να μη νιώθει, να μη βλέπει, να μην απαντά. Όμως ένα κράτος που κυβερνά έτσι, είναι ένα κράτος χωρίς ουσία. Χωρίς ηθικό πυρήνα. Ένα σύστημα που επιβάλλει σιωπή και κατασκευάζει πραγματικότητες μέσω της εικόνας, της ψευδούς πληροφορίας, της δημοσκοπικής απάτης και του «άυλου γύψου».
Τελικά, βρισκόμαστε μπροστά σε ένα παράδοξο: μια εξουσία που ταυτόχρονα είναι παντού και πουθενά. Που πατά πάνω στο έδαφος της πολιτικής απουσίας. Που δεν έχει κανένα έρεισμα, εκτός από τον έλεγχο των εντυπώσεων.
Αν αυτή η κατάσταση συνεχίσει, τότε το τίμημα δεν θα το πληρώσει μόνο η αλήθεια ή η δημοκρατία. Θα το πληρώσει και η κοινωνία που σταδιακά χάνει κάθε ικανότητα να διακρίνει, να διεκδικεί και τελικά, να κυβερνά τον εαυτό της.
Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι καθεστωτικό – όχι απλώς πολιτικό
Η Ελλάδα σήμερα δεν βιώνει απλώς μια κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Βιώνει τη σταθεροποίηση ενός καθεστώτος εξουσίας που διαπερνά τα θεσμικά όρια του κοινοβουλευτισμού και μεταμορφώνει την αστική δημοκρατία σε ελεγχόμενη βιτρίνα. Πρόκειται για μια καθεστωτική μετάλλαξη που, παρότι λειτουργεί με εκλογικούς κανόνες, δεν υπηρετεί τις αρχές της θεσμικής ισοτιμίας, της ανεξαρτησίας των εξουσιών και της κοινωνικής λογοδοσίας.
Στις δυτικές δημοκρατίες, τουλάχιστον τυπικά, λειτουργούν κόμματα με διαφορετικές ιδεολογίες, τα οποία εκπροσωπούν διακριτά κοινωνικά και ταξικά συμφέροντα. Οι εξουσίες – εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική – θεωρητικά ελέγχουν και ελέγχονται. Στην Ελλάδα όμως, η διάκριση αυτή έχει ουσιαστικά ακυρωθεί από έναν ενοποιημένο μηχανισμό ισχύος, στον οποίο συμμετέχουν εναρμονισμένα η πολιτική εξουσία, η οικονομική ολιγαρχία, τα μέσα ενημέρωσης και σημαντικό μέρος της διανόησης.
Η ελληνική κοινωνία δείχνει αποχαυνωμένη και συμβιβασμένη. Οι αναφορές στην αρχαιοελληνική της κληρονομιά έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τη σημερινή πολιτική της κουλτούρα. Το φαινόμενο της οθωμανικού τύπου δουλοπρέπειας απέναντι στην εξουσία, η ανοχή στη διαφθορά και η αποδοχή της αδικίας με όρους μοιρολατρίας, διαμορφώνουν το υπαρξιακό υπόβαθρο της σημερινής κρίσης.
Ο λαός, στην πλειονότητά του, ανέχεται μια ηγεσία που συνδέεται με μια οικογενειακή παράδοση εξουσίας με βαρύ παρελθόν και αμφιλεγόμενο παρόν. Το γεγονός ότι αυτό το πολιτικό οικοδόμημα στηρίζεται και αναπαράγεται με τόσο μεγάλη συνέπεια, χωρίς σοβαρές κοινωνικές αντιδράσεις, φανερώνει το βάθος του προβλήματος.
Το καθεστώς Μητσοτάκη έχει εξαγοράσει, με διάφορους τρόπους, το σύνολο, σχεδόν, των ΜΜΕ. Η συνέχιση του σημερινού καθεστώτος δεν οδηγεί, απλώς, σε παντελή έκλειψη οποιουδήποτε στοιχείου δημοκρατίας. Ας μην μιλήσουμε δε για τη Δικαιοσύνη… Σε όσα επέρχονται αυτά, δυστυχώς, δεν θα είναι τα μείζονα. Το καθεστώς οδηγεί σε παράδοση της χώρας και στον απόλυτο εκμαυλισμό της κοινωνίας. Ήδη, στο κυρίαρχο πολιτικό DNA έχει υπεισέλθει ένα ισχυρό στοιχείο μιθριδατισμού σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές ανοχές στην απόλυτη διαφθορά. Δεν γίνεται τίποτε αν δεν υπάρξει προσωπικό οικονομικό όφελος.
Δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια. Ας μας φωτίσει το Άγιο Πνεύμα το οποίο γιορτάζουμε σήμερα.
