Οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τον Άγνωστο Στρατιώτη επιβεβαιώνουν εκείνο που φαινόταν ήδη από την αρχή: πως η «προστασία» του μνημείου δεν αποτελεί τον ουσιαστικό σκοπό, αλλά λειτουργεί ως πρόσχημα. Ακόμη και οι εσωκομματικές τριβές, όπως η υποβάθμιση της πολιτικής παρουσίας του Νίκου Δένδια, περνούν πλέον σε δεύτερη μοίρα. Το επίκεντρο της πολιτικής αυτής πρωτοβουλίας είναι αλλού: στον έλεγχο του δημόσιου χώρου και στην προσπάθεια περιορισμού των διαδηλώσεων στο κέντρο της Αθήνας.
Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται φανερό ότι η κυβέρνηση επιχειρεί να ελέγξει το πολιτικό σκηνικό ενόψει ενός χειμώνα που προμηνύεται ιδιαίτερα φορτισμένος. Ο πρωθυπουργός δείχνει αποφασισμένος να καθυστερήσει όσο μπορεί την προσφυγή στις κάλπες, σε μια περίοδο κατά την οποία η κοινωνική δυσαρέσκεια εντείνεται. Η επιλογή να ληφθούν από τώρα μέτρα με χαρακτήρα προληπτικής καταστολής μαρτυρά την πρόθεση για έλεγχο των ενδεχόμενων αντιδράσεων, πριν αυτές αποκτήσουν μεγαλύτερη ένταση και έκταση.
Η πρόταση του προέδρου της Βουλής, Κώστα Τασούλα, για μετάθεση της ψήφισης της επίμαχης διάταξης σε μεταγενέστερο χρόνο, ώστε να μην ταυτιστεί με την απεργία πείνας του Πέτρου Ρούτσι, δεν βρήκε πρόσφορο έδαφος. Παρότι παρουσιάστηκε ως μια προσπάθεια αποσύνδεσης της ρύθμισης από την επικαιρότητα, ουσιαστικά δεν είχε αποτέλεσμα. Η κυβέρνηση επέλεξε να επισπεύσει τη διαδικασία, θεωρώντας ότι μια ταχεία νομοθέτηση θα αποτρέψει τη διογκούμενη αμφισβήτηση και θα περιορίσει τον πολιτικό κίνδυνο.
Ωστόσο, σε συνθήκες πολιτικής φθοράς και κοινωνικής αποστασιοποίησης, κάθε τέτοια ενέργεια λειτουργεί αντιστρόφως. Πρωτοβουλίες που ενδεχομένως θα είχαν διαφορετική αποδοχή σε προηγούμενες φάσεις, τώρα χάνουν την όποια νομιμοποίηση. Η αντίδραση του κοινού περιβάλλοντος της κυβέρνησης δεν είναι ενιαία. Ακόμη και μέτρα που απευθύνονται στον παραδοσιακό συντηρητικό χώρο δεν προκαλούν το αναμενόμενο κύμα στήριξης.
Η εικόνα αυτή είχε αρχίσει να διαμορφώνεται ήδη από την εμφάνιση του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Παρά την εξαγγελία φορολογικών ελαφρύνσεων, το θετικό αποτύπωμα αποδείχθηκε προσωρινό. Οι δημοσκοπήσεις σύντομα έδειξαν εκ νέου στασιμότητα ή και υποχώρηση της επιρροής της κυβέρνησης, πριν ακόμη αρχίσουν τα δυσκολότερα του χειμώνα.
Η κυβερνητική φθορά δεν είναι αποσπασματική ή συγκυριακή. Έχει λάβει πλέον συνολικές διαστάσεις. Οι κοινωνικές αντιδράσεις συσσωρεύονται από διαφορετικούς τομείς και καταλήγουν σε μια κοινή απαίτηση αλλαγής. Τα ποσοστά που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις υπέρ της πολιτικής εναλλαγής κινούνται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας το 70%, γεγονός που καθιστά το πολιτικό κόστος όλο και πιο εμφανές.
Σε άλλη χρονική συγκυρία, οι ίδιες ρυθμίσεις ίσως να μην προκαλούσαν αντιδράσεις τέτοιας έντασης. Όμως, η εφαρμογή πολιτικών αλλαγών προϋποθέτει κοινωνική συναίνεση – και αυτή σήμερα απουσιάζει.
Ακόμη και το επιχείρημα ότι τέτοιες πολιτικές επιλογές απευθύνονται στο συντηρητικό ακροατήριο, δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη. Η σύγχυση ανάμεσα στην προστασία ενός εμβληματικού μνημείου και στην περιστολή των ελευθεριών, σε μια περίοδο γενικευμένης αμφισβήτησης, εντείνει το κλίμα δυσπιστίας και δεν ενισχύει την πολιτική νομιμοποίηση της κυβέρνησης.
Ενδεικτικό της αντίφασης είναι ότι ένα μέρος εκείνων που σήμερα επιδοκιμάζουν τέτοιου τύπου μέτρα, ήταν οι ίδιοι που πριν από μία δεκαετία διαδήλωναν στην ίδια πλατεία για να υπερασπιστούν τις ευρωπαϊκές επιλογές της χώρας. Το ποια μνήμη μένει ζωντανή και ποια εξοστρακίζεται, φαίνεται τελικά να εξαρτάται από τη συγκυρία και την πολιτική θέση.
