Στη θεσμοθέτηση ενός νέου, πλήρως απλοποιημένου Οικοδομικού Κανονισμού προχωρά το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με στόχο τη δραστική μείωση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία ενός σαφούς, λειτουργικού πλαισίου για μηχανικούς και πολίτες. Όπως ανακοίνωσε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού, Ευθύμιος Μπακογιάννης, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων, ο νέος Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ) θα αποτελείται από μόλις είκοσι άρθρα και θα έχει εντελώς διαφορετική φιλοσοφία από το ισχύον καθεστώς. Η ανακοίνωση έγινε μία μόλις ημέρα μετά το «πράσινο φως» του Συμβουλίου της Επικρατείας στο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος του υπουργείου, το οποίο επιτρέπει την επανεκκίνηση οικοδομικών έργων που είχαν παγώσει λόγω δικαστικών εμπλοκών, θεσμοθετώντας ένα νέο εργαλείο που παρακάμπτει εμμέσως προηγούμενη ακυρωτική απόφαση του ΣτΕ.
Ο νέος ΝΟΚ, ο οποίος βρίσκεται ήδη στην τελική φάση επεξεργασίας, θα αντικαταστήσει το σημερινό, περίπλοκο θεσμικό πλαίσιο που τα τελευταία δύο χρόνια είχε προκαλέσει σοβαρές καθυστερήσεις, δικαστικές διαμάχες και ακυρώσεις οικοδομικών αδειών, κυρίως μετά από προσφυγές δήμων που αντιδρούσαν στην ανεξέλεγκτη αύξηση του ύψους και της πυκνότητας νέων πολυώροφων οικοδομών. Σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη, ο νέος κανονισμός θα στηρίζεται σε τρεις βασικές σταθερές: το περίγραμμα του κτιρίου, τις πλάγιες αποστάσεις και τον συντελεστή δόμησης.
Όπως εξήγησε, το νέο θεσμικό πλαίσιο θα έχει «άλλη φιλοσοφία», αποφεύγοντας τη συνθετότητα και την πολυπλοκότητα που χαρακτηρίζουν το ισχύον σύστημα, το οποίο συχνά οδηγεί σε παρερμηνείες και αντιπαραθέσεις μεταξύ μηχανικών και πολεοδομικών υπηρεσιών. «Δεν θα υπάρχουν πλέον ασάφειες για το τι θεωρείται πατάρι, τι μετράει στον συντελεστή δόμησης ή αν αφαιρούνται τα κλιμακοστάσια», τόνισε, επισημαίνοντας ότι η πολυπλοκότητα αυτή αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος για καθυστερήσεις και φαινόμενα διαφθοράς. Παράλληλα, προανήγγειλε ρυθμίσεις που θα επιτρέπουν μεγαλύτερη αρχιτεκτονική ευελιξία και διαφοροποίηση στον όγκο των κτιρίων, ώστε να αποφευχθεί η δημιουργία ομοιόμορφων, άχαρων «κουτιών» στις πόλεις. «Θα πρέπει να μπορούμε να σπάμε τον όγκο, να δώσουμε ελευθερία στους μηχανικούς και στους αρχιτέκτονες», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως η σταθερότητα στο σύστημα θα επιτευχθεί μέσα από τον ολοκληρωμένο πολεοδομικό σχεδιασμό που ήδη εξελίσσεται.
Κεντρικό εργαλείο του νέου συστήματος θα αποτελέσει το λεγόμενο «περιβαλλοντικό ισοδύναμο», ένας μηχανισμός που επιτρέπει τη χρήση πρόσθετων πολεοδομικών κινήτρων μέσω της καταβολής εισφοράς στο Πράσινο Ταμείο και στον οικείο δήμο. Ο μηχανισμός αυτός θα λειτουργεί στο μεταβατικό στάδιο έως ότου ολοκληρωθούν οι πολεοδομικές μελέτες και θα χρηματοδοτεί δράσεις βελτίωσης του δημόσιου χώρου, ενίσχυσης του αστικού πρασίνου και περιορισμού του φαινομένου της θερμικής νησίδας. «Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο είναι μια αναλογία κόστους που καλείται να πληρώσει ο ιδιοκτήτης ή ο φορέας υλοποίησης ενός έργου στο Πράσινο Ταμείο, με ανταποδοτικές δράσεις για τη γειτονιά και το περιβάλλον», εξήγησε ο κ. Μπακογιάννης, υπογραμμίζοντας ότι στόχος είναι να εξισορροπηθεί η επιβάρυνση που προκαλεί μια νέα κατασκευή με βελτιωτικές παρεμβάσεις στον αστικό ιστό.
Ο γενικός γραμματέας σημείωσε ότι ήδη έξι ελληνικές πόλεις έχουν ενταχθεί στο δίκτυο των 157 ευρωπαϊκών πόλεων που δεσμεύονται για μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, ενώ επιπλέον 80 δήμοι έχουν υπογράψει μνημόνια συνεργασίας με το ΥΠΕΝ στο ίδιο πλαίσιο. Οι δράσεις που περιλαμβάνονται στα τοπικά σύμφωνα κλιματικής ουδετερότητας θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τους πόρους του περιβαλλοντικού ισοδύναμου, συμβάλλοντας έτσι στην επίτευξη των εθνικών και ευρωπαϊκών στόχων για βιώσιμη ανάπτυξη.
Παράλληλα, ο κ. Μπακογιάννης χαρακτήρισε το νέο Προεδρικό Διάταγμα «καλή πρακτική» για την επανεκκίνηση οικοδομικών έργων που είχαν «παγώσει» από δικαστικές αποφάσεις, καθώς θεσπίζει διαδικασίες που επιτρέπουν την ολοκλήρωσή τους χωρίς να παραμένουν «κουφάρια» στο αστικό περιβάλλον. Όπως εξήγησε, με το περιβαλλοντικό ισοδύναμο, τα έργα αυτά θα μπορούν να επανενταχθούν ομαλά στη λειτουργία της γειτονιάς, αντισταθμίζοντας τυχόν πολεοδομικές υπερβάσεις με αντίστοιχες περιβαλλοντικές εισφορές.
Στην ομιλία του, ο γενικός γραμματέας έκανε επίσης αναφορά στην πορεία αναθεώρησης του Εθνικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού, ο οποίος χρηματοδοτείται με 400 εκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και στην πρόθεση του υπουργείου να ρυθμίσει οριστικά το ζήτημα της εκτός σχεδίου δόμησης. Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρά η αποτύπωση και αναγνώριση του οδικού δικτύου, κρίσιμου στοιχείου για τον καθορισμό των όρων δόμησης σε περιοχές εκτός σχεδίου. Οι σχετικές μελέτες για τα νησιά βρίσκονται ήδη στο τελικό στάδιο, ενώ το ίδιο έργο ξεκινά τώρα και για την ηπειρωτική χώρα, με στόχο έως τα μέσα του 2026 να έχουν καθοριστεί οι βασικοί πολεοδομικοί κανόνες πανελλαδικά.
Τέλος, ο κ. Μπακογιάννης αποκάλυψε ότι το σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για τα κριτήρια αναγνώρισης δρόμων έχει ήδη συνταχθεί και σύντομα θα υποβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας για έγκριση, σηματοδοτώντας ένα ακόμη βήμα προς τη δημιουργία ενός σταθερού, διαφανούς και βιώσιμου πολεοδομικού πλαισίου για το μέλλον.
