Ένα ευρύ πακέτο κινήτρων που στοχεύει στην ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης και στη διεύρυνση της συμμετοχής εργαζομένων και εργοδοτών στα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, σε συνεργασία με το υπουργείο Εργασίας. Το σχέδιο, το οποίο εντάσσεται στη συνολική μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, προβλέπει φορολογικές ελαφρύνσεις στις εισφορές και στις εφάπαξ παροχές, θεσμικές ρυθμίσεις για μεγαλύτερη ευελιξία και διαφάνεια, καθώς και νέα εργαλεία εποπτείας. Το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να παρουσιαστεί έως το τέλος του έτους, με στόχο τη δημιουργία ενός σταθερού και ελκυστικού πλαισίου επαγγελματικής ασφάλισης που θα ενισχύσει τόσο την αποταμίευση των πολιτών όσο και την ελληνική οικονομία.
Ο δεύτερος πυλώνας ασφάλισης, δηλαδή η επαγγελματική ασφάλιση που λειτουργεί συμπληρωματικά προς την κύρια, θεωρείται καθοριστικός για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και για τη δημιουργία κεφαλαιακών αποθεματικών που τροφοδοτούν επενδύσεις και ανάπτυξη. Σήμερα λειτουργούν περίπου 120 επαγγελματικά ταμεία, τα οποία καλύπτουν περισσότερους από 350.000 ασφαλισμένους, ποσοστό που παραμένει ιδιαίτερα χαμηλό σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η κυβέρνηση θέτει ως στόχο την ουσιαστική αύξηση αυτού του αριθμού, ενισχύοντας τη συμμετοχή εργοδοτών και εργαζομένων μέσα από κίνητρα, φορολογικά οφέλη και απλούστερες διαδικασίες.
Όπως αναφέρουν πηγές του υπουργείου Εργασίας υπό την υπουργό Νίκη Κεραμέως, το νέο πλαίσιο θα δώσει έμφαση στην αναβάθμιση των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, με κύριους άξονες την ευελιξία, τη δυνατότητα μεταφοράς ασφαλιστικών δικαιωμάτων και την ενίσχυση της διαφάνειας στη διαχείριση. Ο σχεδιασμός στοχεύει στη δημιουργία ενός πιο ευέλικτου και αξιόπιστου περιβάλλοντος, που θα καλλιεργεί αποταμιευτική κουλτούρα και θα συνδέει την επαγγελματική ασφάλιση με την ανάπτυξη της οικονομίας.
Το σχέδιο νόμου περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων που κινούνται σε πέντε βασικές κατευθύνσεις. Πρώτον, προβλέπονται φορολογικά κίνητρα για εισφορές και παροχές, με την κυβέρνηση να εξετάζει την επανεξέταση της δυνατότητας έκπτωσης των εισφορών ΤΕΑ από το φορολογητέο εισόδημα και τη μείωση του φόρου στα εφάπαξ ποσά, που σήμερα φθάνει έως το 20%. Η ρύθμιση αυτή στοχεύει στη βελτίωση της καθαρής απόδοσης των αποταμιευτικών προγραμμάτων και στη διεύρυνση της συμμετοχής, κυρίως για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα και τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Δεύτερον, προωθείται η ανάπτυξη νέων, πιο ευέλικτων προγραμμάτων ασφάλισης που θα μπορούν να περιλαμβάνουν πρόσθετες παροχές, όπως νοσηλευτική κάλυψη ή συμπληρωματικά ασφαλιστικά προϊόντα, κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Σουηδία. Οι εργαζόμενοι θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν πιο προσωποποιημένα προγράμματα, ανάλογα με τις ανάγκες και το εισόδημά τους.
Τρίτον, προβλέπεται απλοποίηση των διαδικασιών ίδρυσης νέων επαγγελματικών ταμείων, με τη μείωση του ελάχιστου αριθμού ιδρυτών από 100 σε 20 ή 50 άτομα, ανάλογα με τον κλάδο και το μέγεθος της επιχείρησης. Η ρύθμιση αυτή θα επιτρέψει σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις να δημιουργήσουν δικά τους ταμεία ή να συμμετάσχουν σε κοινά κλαδικά σχήματα, ενισχύοντας έτσι τη διασπορά και τη βιωσιμότητα του θεσμού.
Τέταρτον, δίνεται έμφαση στη φορητότητα των δικαιωμάτων, με τη θεσμοθέτηση της δυνατότητας μεταφοράς ασφαλισμένων και κεφαλαίων μεταξύ διαφορετικών ΤΕΑ ή ομαδικών ασφαλιστηρίων. Η μεταρρύθμιση αυτή θα αποσυνδέσει ουσιαστικά την ασφάλιση από τον εργοδότη, επιτρέποντας στους εργαζομένους να διατηρούν τα δικαιώματα και τις αποταμιεύσεις τους ακόμη και αν αλλάξουν εργασία.
Πέμπτον, προβλέπεται η δημιουργία μιας ψηφιακής πλατφόρμας πληροφόρησης, μέσω της οποίας οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις αποδόσεις και τις παροχές των επαγγελματικών ταμείων, να συγκρίνουν στοιχεία και να έχουν πλήρη εικόνα της ασφαλιστικής τους πορείας. Η εποπτεία της πλατφόρμας θα ανήκει στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και την αξιοπιστία του συστήματος.
Το υπουργείο Εργασίας προγραμματίζει να θέσει το νομοσχέδιο σε δημόσια διαβούλευση μέσα στους επόμενους μήνες, ώστε να ενσωματωθούν προτάσεις από εργοδοτικές οργανώσεις, συνδικάτα και ασφαλιστικούς φορείς. Η φιλοσοφία του νέου πλαισίου είναι διττή: αφενός να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα των ταμείων μέσω αυξημένης εποπτείας και διαφάνειας, και αφετέρου να ενισχύσει τη συμμετοχή των πολιτών μέσω κινήτρων και ευελιξίας.
Σήμερα, τα όρια εισφορών έχουν ήδη αναπροσαρμοστεί, καθώς από τον περασμένο Φεβρουάριο τέθηκαν σε ισχύ ρυθμίσεις που αύξησαν τα ετήσια όρια και επέκτειναν τις φοροαπαλλαγές και στις ασφαλιστικές καλύψεις των οικογενειών των εργαζομένων. Για τους μισθωτούς, οι εισφορές δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 20% των ακαθάριστων αποδοχών, ενώ για τους μη μισθωτούς το ανώτατο όριο ανέρχεται σε 20.000 ευρώ ετησίως. Η φορολόγηση των παροχών διαφοροποιείται ανάλογα με τα έτη ασφάλισης: έως 20% στα εφάπαξ και 10% στις συντάξεις, με προσαύξηση 50% σε περίπτωση πρόωρης ρευστοποίησης.
Στελέχη του οικονομικού επιτελείου επισημαίνουν ότι η ανάπτυξη του δεύτερου πυλώνα ασφάλισης μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης για την κεφαλαιαγορά, παρέχοντας σταθερή ροή κεφαλαίων για επενδύσεις, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μεγαλύτερη ασφαλιστική σταθερότητα στους εργαζομένους. Όπως αναφέρει ανώτατη κυβερνητική πηγή, «η Ελλάδα δεν μπορεί να στηρίζεται αποκλειστικά στον πρώτο πυλώνα· χρειάζεται ένα σύστημα που θα ανταμείβει τη μακροχρόνια αποταμίευση και θα ενισχύει τη συνταξιοδοτική ασφάλεια».
Η εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών δείχνει ότι η επιτυχία των επαγγελματικών ταμείων εξαρτάται από ένα σταθερό θεσμικό πλαίσιο, υψηλά επίπεδα διαφάνειας και επαγγελματική διαχείριση των αποθεματικών. Η ελληνική πρωτοβουλία, εφόσον συνοδευθεί από συνέπεια και αξιοπιστία, μπορεί να αναδείξει τον δεύτερο πυλώνα ασφάλισης σε βασικό θεμέλιο της κοινωνικής ασφάλειας και σε παράγοντα ανάπτυξης για την εθνική οικονομία.
