Σε μια κίνηση που αναμένεται να οξύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες ελληνολιβυκές σχέσεις, η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (TPAO), για τη διεξαγωγή γεωλογικών και γεωφυσικών ερευνών σε τέσσερα υπεράκτια οικόπεδα της λιβυκής υφαλοκρηπίδας. Η υπογραφή της συμφωνίας έγινε στην Κωνσταντινούπολη, επιβεβαιώνοντας για ακόμη μία φορά τη στρατηγική προσέγγιση Λιβύης και Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με φόντο το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του NOC, προβλέπεται η διεξαγωγή δισδιάστατων σεισμικών ερευνών που θα καλύψουν 10.000 γραμμικά χιλιόμετρα, με την ανάλυση των δεδομένων να ολοκληρώνεται εντός εννέα μηνών. Το έργο ανατίθεται εξ ολοκλήρου στην TPAO, σηματοδοτώντας μια νέα ενεργειακή φάση στην τουρκολιβυκή συνεργασία.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Λιβύης κάλεσε τον Έλληνα πρέσβη στην Τρίπολη, Νικόλαο Γκαρίλη, για να διαμαρτυρηθεί επισήμως για –όπως υποστηρίζει η Τρίπολη– «μονομερείς ενέργειες της Αθήνας σε αμφισβητούμενες θαλάσσιες περιοχές», αναφερόμενη ευθέως στις ελληνικές έρευνες νότια της Κρήτης.
Η νέα αυτή συμφωνία ενισχύει τη συνεργασία Άγκυρας και Τρίπολης στον ενεργειακό τομέα και εντάσσεται στο πλαίσιο της τουρκικής στρατηγικής γνωστής ως «Γαλάζια Πατρίδα». Η Τουρκία επιδιώκει να υλοποιήσει εμπράκτως το παράνομο και ανυπόστατο, κατά την Αθήνα και τη διεθνή κοινότητα, μνημόνιο με τη Λιβύη για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, παρακάμπτοντας το διεθνές δίκαιο και τις ελληνικές θέσεις.
Οι τουρκικές εφημερίδες πανηγυρίζουν για τη νέα συμφωνία, παρουσιάζοντάς την ως «απάντηση στην Ελλάδα» και «κοινή δράση Τουρκίας και Λιβύης κατά της ελληνικής επιθετικότητας». Ειδικά η εφημερίδα Türkiye κάνει λόγο για στρατηγική «ενεργειακής κυριαρχίας» απέναντι στην Αθήνα.
Διπλωματική αντίδραση από την Αθήνα
Από τη Χάγη, όπου βρίσκεται σε επίσημη επίσκεψη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε σε δηλώσεις του τη σταθερή ελληνική θέση, χαρακτηρίζοντας το τουρκολιβυκό μνημόνιο ως παράνομο και άκυρο, τονίζοντας πως δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα. Όπως ανέφερε, η Ελλάδα θα επιδιώξει το ζήτημα να ενταχθεί στα συμπεράσματα της επερχόμενης Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, που ξεκινά αύριο στις Βρυξέλλες.
Η ελληνική κυβέρνηση εκφράζει έντονο προβληματισμό για τη συνεχιζόμενη σύμπλευση Λιβύης και Τουρκίας, ιδίως σε μια περίοδο που η γεωπολιτική σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο παραμένει εύθραυστη. Το ελληνικό ΥΠΕΞ επισημαίνει σε όλους τους τόνους ότι η Ελλάδα έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα στις θαλάσσιες ζώνες της, βάσει του Διεθνούς Δικαίου και της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), την οποία η Λιβύη έχει υπογράψει – σε αντίθεση με την Τουρκία.
Η υπογραφή του μνημονίου δεν αποτελεί μόνο μια ενεργειακή πράξη, αλλά επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών και των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, με έντονη διπλωματική, νομική και στρατηγική διάσταση.
Η Λιβύη δείχνει να απομακρύνεται από τον διάλογο με την Αθήνα και να στοιχίζεται περισσότερο με την Άγκυρα, αναζωπυρώνοντας την αμφισβήτηση της ελληνικής ΑΟΖ νότια της Κρήτης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το ελληνικό επιτελείο παρακολουθεί τις εξελίξεις με ανησυχία, ενώ κυβερνητικές πηγές δεν αποκλείουν ενίσχυση των διπλωματικών επαφών με συμμάχους εντός της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, για να υπάρξει κοινή καταδίκη των τουρκολιβυκών ενεργειών.
