Σε μια κίνηση που εντάσσεται στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης για τις θαλάσσιες ζώνες και τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία κατέθεσε επισήμως στην UNESCO δικούς της χάρτες θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού. Η ενέργεια αυτή έρχεται ως απάντηση στην ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου από την Ελλάδα, το οποίο η Αθήνα αναμένεται να κοινοποιήσει σύντομα και στον ΟΗΕ.
Οι τουρκικοί χάρτες, σχεδιασμένοι από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας και κατατεθειμένοι ως επιστημονικό υλικό, απεικονίζουν την πάγια τουρκική αναθεωρητική προσέγγιση, η οποία δεν αναγνωρίζει πλήρη επήρεια στα ελληνικά νησιά. Κεντρικό στοιχείο του χάρτη αποτελεί η «κόκκινη γραμμή» που ξεκινά από τις εκβολές του ποταμού Έβρου και διατρέχει το Αιγαίο, βόρεια και νότια των Δωδεκανήσων. Η γραμμή αυτή απεικονίζει μια «μέση γραμμή» μεταξύ Τουρκίας και ηπειρωτικής Ελλάδας, αγνοώντας την υφαλοκρηπίδα των ελληνικών νησιών και αναγνωρίζοντας μόνον τα 6 ναυτικά μίλια αιγιαλίτιδας ζώνης.
Στο νοτιοανατολικό άκρο του χάρτη, στην Ανατολική Μεσόγειο, καταγράφονται με διαγώνιες γραμμές τα θαλάσσια «οικόπεδα» που η Τουρκία έχει αποδώσει στην κρατική εταιρεία πετρελαίων TPAO για έρευνες υδρογονανθράκων. Τα οικόπεδα αυτά επικαλύπτουν περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί μέρος της δικής της υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ και σχετίζονται άμεσα με το τουρκικό στρατηγικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Με ροζ χρώμα σημειώνονται, επίσης, τα μόνιμα πεδία βολής της Τουρκίας — θαλάσσιες περιοχές που η Άγκυρα έχει μονομερώς χαρακτηρίσει ως περιοχές στρατιωτικών ασκήσεων, πολλές φορές εντός περιοχών ελληνικών διεκδικήσεων.
Αινιγματική «μαύρη γραμμή» και τεχνικές αναφορές
Σημείο ειδικού ενδιαφέροντος είναι η απεικόνιση μιας μαύρης γραμμής που εκτείνεται από την περιοχή βόρεια της Κρήτης μέχρι τα Δαρδανέλια. Στον χάρτη χαρακτηρίζεται απλώς ως «καλώδιο», χωρίς καμία περαιτέρω επεξήγηση για τη φύση, τον σκοπό ή τη νομική υπόσταση αυτής της υποδομής.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει ανακοινώσει την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, ο οποίος βασίζεται σε ευρωπαϊκές οδηγίες και το διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Πρόκειται για τον καθορισμό του γεωγραφικού πλαισίου των δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον, με στόχο την προστασία και ορθολογική χρήση των θαλάσσιων πόρων, αλλά και την εθνική στρατηγική κατοχύρωση κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία της Αθήνας είχε προκαλέσει έντονες τουρκικές αντιδράσεις, καθώς θεωρείται από την Άγκυρα ως έμμεσος τρόπος οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών και ενίσχυσης ελληνικών διεκδικήσεων σε περιοχές που η Τουρκία θεωρεί πως αμφισβητούνται.
Διπλωματικό και νομικό υπόβαθρο
Ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί εργαλείο που εφαρμόζεται ευρέως στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την Οδηγία 2014/89/ΕΕ. Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος, κινείται εντός του πλαισίου αυτής της πολιτικής, ενώ οι τουρκικοί χάρτες, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στερούνται νομικής τεκμηρίωσης βάσει του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (Σύμβαση του Montego Bay, UNCLOS), την οποία η Τουρκία δεν έχει υπογράψει.
Η ελληνική πλευρά αναμένεται να καταθέσει τον θαλάσσιο χωροταξικό της χάρτη στον ΟΗΕ, επιδιώκοντας ευρύτερη αναγνώριση των θαλάσσιων ζωνών της και εδραιώνοντας διεθνώς τα εθνικά κυριαρχικά της δικαιώματα. Από την πλευρά της, η Τουρκία φαίνεται πως εντείνει τις προσπάθειες προβολής των θέσεών της σε διεθνή fora, μέσω παράλληλων ενεργειών και τεχνικών «τεκμηρίων».
Η διαφορά για την επήρεια των ελληνικών νησιών στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ παραμένει θεμελιώδης και άλυτη, με τις δύο χώρες να ακολουθούν εκ διαμέτρου αντίθετες ερμηνείες του διεθνούς δικαίου και να αξιοποιούν εργαλεία «ήπιας ισχύος» όπως οι διακρατικοί χάρτες, για να ενισχύσουν τις θέσεις τους στο διπλωματικό επίπεδο.
Δείτε τον ελληνικό χάρτη:
