Σε ένα ιδιαίτερα τεταμένο γεωπολιτικό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι αντιπαραθέσεις και τα διπλωματικά παζάρια παραμένουν έντονα, νέες πληροφορίες για μυστική επίσκεψη του γιου του Χαλίφα Χαφτάρ στην Αθήνα αναζωπυρώνουν τη δημόσια συζήτηση για τις ελληνο-λιβυκές σχέσεις.
Η αποκάλυψη που έκανε το Documento έρχεται σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή, καθώς το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που υπογράφτηκε το 2019, φαίνεται να κινδυνεύει να λάβει κοινοβουλευτική έγκριση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στη Λιβύη, και συγκεκριμένα από το στρατόπεδο του Χαφτάρ.
Ο Αλ-Σαντίκ Χαφτάρ, πολιτικός σύμβουλος και γιος του ηγέτη του Λιβυκού Εθνικού Στρατού, φέρεται να προσγειώθηκε στην Αθήνα με μυστική πτήση, χωρίς καμία επίσημη ανακοίνωση και, σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη, χωρίς να συναντηθεί με εκπροσώπους της ελληνικής κυβέρνησης ή κρατικών φορέων. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος χαρακτήρισε την επίσκεψη «ιδιωτική», τονίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν είχε καμία εμπλοκή.
Η αποκάλυψη αυτή επαναφέρει στη μνήμη τις διπλωματικές κινήσεις του 2020, όταν η Ελλάδα, αποκλεισμένη από τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, είχε φιλοξενήσει τον ίδιο τον Χαλίφα Χαφτάρ. Τότε, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τον είχε παρουσιάσει ως στρατηγικό σύμμαχο, επιδιώκοντας να ανακόψει τη δυναμική του τουρκολιβυκού μνημονίου και να ενισχύσει τον ρόλο της Αθήνας στην περιοχή.
Πέντε χρόνια μετά, η εικόνα παραμένει πολύπλοκη. Η Λιβύη συνεχίζει να βρίσκεται διχασμένη, με το τουρκολιβυκό μνημόνιο να παραμένει αμφιλεγόμενο, ενώ τώρα φαίνεται να οδεύει προς επικύρωση από το στρατόπεδο του Χαφτάρ — δηλαδή από τους παλιούς εταίρους της Ελλάδας.
Αυτή η εξέλιξη εγείρει εύλογα ερωτήματα για την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της ελληνικής διπλωματίας, ειδικά όταν οι παλαιότεροι σύμμαχοι φαίνεται να κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση.
Το τουρκολιβυκό μνημόνιο και η ελληνική θέση
Παρά τις δηλώσεις της κυβέρνησης ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο είναι παράνομο και άκυρο, καθώς δεν παράγει έννομα αποτελέσματα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, η επικείμενη κοινοβουλευτική έγκρισή του στη Λιβύη θα αποτελεί πολιτικό πλήγμα για την Ελλάδα. Θα φανερώσει ότι οι στρατηγικές επιλογές του παρελθόντος δεν είχαν μακροπρόθεσμη θετική επίδραση.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος παραδέχθηκε την ανάγκη η Ελλάδα να διατηρεί διπλωματικούς διαύλους και με τις δύο πλευρές στη Λιβύη, κυρίως λόγω εθνικών συμφερόντων, όπως το μεταναστευτικό, αφού οι μεγαλύτερες ροές προς την Ευρώπη προέρχονται μέσω της Λιβύης.
Η διατήρηση πρεσβείας στην Τρίπολη και προξενείου στη Βεγγάζη θεωρείται κρίσιμη, ωστόσο η ασαφής στρατηγική και οι αντιφάσεις μεταξύ δημόσιων δηλώσεων και παρασκηνίων γεννούν κλίμα αναξιοπιστίας.
Η αμηχανία της κυβέρνησης στην αντιμετώπιση της επίσκεψης Χαφτάρ και οι αόριστες απαντήσεις που δόθηκαν υπογραμμίζουν τη διπλωματική φθορά που βιώνει η Ελλάδα σε κρίσιμες γεωπολιτικές ζώνες. Οι εξελίξεις αποκαλύπτουν εσωτερικές αντιφάσεις και εκθέτουν τις κυβερνητικές επιλογές.
Παράλληλα, το πλαίσιο περιπλέκεται περαιτέρω, καθώς η Τουρκία ενισχύει τον ρόλο της εντός της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής άμυνας, ενώ η Αίγυπτος επαναφέρει ιστορικές και θρησκευτικές διεκδικήσεις, όπως η αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Μονής Σινά — ενός σημαντικού πολιτισμικού και πνευματικού συμβόλου για τον ορθόδοξο κόσμο.
