Στο δύσκολο πεδίο των κληρονομιών, όπου γραφειοκρατία, προθεσμίες και πολύπλοκες διαδικασίες ταλαιπωρούν εδώ και χρόνια τους φορολογούμενους, η ΑΑΔΕ επιχειρεί να βάλει τάξη και να διευκολύνει όσους αποκτούν ακίνητα ή άλλα περιουσιακά στοιχεία από κληρονομιά. Με νέο αναλυτικό οδηγό, η Αρχή προσπαθεί να ξεκαθαρίσει τα «γκρίζα σημεία» γύρω από τις δηλώσεις, τις διορθώσεις και τον τρόπο πληρωμής του φόρου. Στην πλατφόρμα myPROPERTY λειτουργούν πλέον δύο βασικά είδη δηλώσεων φόρου κληρονομιάς: η «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς» (Α.1151/2020), όπου η εκκαθάριση βγαίνει αυτόματα με την υποβολή, αποκτά αριθμό και ημερομηνία και, εφόσον προκύπτει, βεβαιώνεται επιτόπου ο φόρος, και η «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω Δ.Ο.Υ.», όπου η εκκαθάριση δεν εμφανίζεται στον φορολογούμενο κατά τη συμπλήρωση, αλλά η δήλωση αποστέλλεται στην αρμόδια υπηρεσία (ΔΟΥ/ΚΕΦΟΚ), ώστε ο υπάλληλος να την ελέγξει, να προσδιορίσει τον φόρο και να τον βεβαιώσει.
Μέσα από την κλασική «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς» υποβάλλονται ηλεκτρονικά δηλώσεις για θανάτους από 1/1/2022 και μετά, με κληρονόμους φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχει προηγηθεί έντυπη δήλωση στη ΔΟΥ ή χρήση της φόρμας «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ». Από την άλλη, μέσω της εφαρμογής «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ» υποβάλλονται όλες οι δηλώσεις για θανάτους έως 31/12/2021, αλλά και – για θανάτους από 1/1/2022 και μετά – οι αρχικές και τροποποιητικές δηλώσεις (εμπρόθεσμες ή εκπρόθεσμες) που δεν υποστηρίζει το myPROPERTY, οι τροποποιητικές σε περιπτώσεις όπου είχε ήδη προηγηθεί έντυπη ή ηλεκτρονική δήλωση μέσω ΔΟΥ, καθώς και οι δηλώσεις με αίτημα αναβολής φορολογίας και εκείνες που κατατίθενται μετά τη λήξη της αναβολής.
Κάποιες δηλώσεις εξακολουθούν να παραμένουν χειρόγραφες, σε έντυπη μορφή: όσες υποβάλλονται από κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς, όσες αφορούν περιπτώσεις όπου ο κληρονομούμενος ή αποβιώσας κληρονόμος δεν διαθέτει ΑΦΜ (και τη δήλωση υποβάλλει ο καθολικός διάδοχος), αυτές που κατατίθενται από νόμιμο αντιπρόσωπο ή εκπρόσωπο του καθολικού διαδόχου, όσες γίνονται λόγω αποδεδειγμένης τεχνικής αδυναμίας υποβολής μέσω της εφαρμογής, καθώς και οι δηλώσεις συνένωσης επικαρπίας με ψιλή κυριότητα. Για κληρονομιές που αφορούν μόνο κινητά περιουσιακά στοιχεία, η δήλωση φόρου κληρονομιάς υποβάλλεται ηλεκτρονικά από τον συμβολαιογράφο όταν συντάσσεται συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής κληρονομιάς, ή από τον ίδιο τον κληρονόμο/νόμιμο εκπρόσωπο νομικού προσώπου όταν δεν υπάρχει συμβολαιογραφικό έγγραφο.
Στις περιπτώσεις ακινήτων, όταν υπάρχει συμβολαιογραφικό έγγραφο αποδοχής κληρονομιάς, τη δήλωση – είτε μέσω myPROPERTY είτε μέσω ΔΟΥ, ανάλογα με την περίπτωση – τη συμπληρώνει ο συμβολαιογράφος και την υποβάλλει ο υπόχρεος σε δήλωση. Αν δεν συνταχθεί συμβολαιογραφική πράξη, η δήλωση υποβάλλεται από τον κληρονόμο ή τον νόμιμο εκπρόσωπο μέσω της «Δήλωσης Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ». Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στον τρόπο διόρθωσης λαθών. Αν η αρχική δήλωση έχει γίνει χειρόγραφα σε ΔΟΥ/ΚΕΦΟΚ, οι τροποποιητικές υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω της εφαρμογής «Δήλωση Φόρου Κληρονομιάς μέσω ΔΟΥ». Αντίθετα, όταν η αρχική δήλωση έχει κατατεθεί μέσω myPROPERTY, τότε και οι τροποποιητικές περνούν υποχρεωτικά από την ίδια πλατφόρμα.
Σε ό,τι αφορά τα ακίνητα με ΑΤΑΚ, μετά την καταχώρηση του κωδικού εμφανίζονται στην οθόνη τα στοιχεία του ακινήτου όπως δηλώνονται στο ΕΝΦΙΑ του τρέχοντος έτους. Αν εντοπιστεί λάθος, η διόρθωση δεν μπορεί να γίνει μέσα από το myPROPERTY, αλλά μόνο στην αρμόδια ΔΟΥ ή ΚΕΦΟΔΕ. Για ήδη υποβληθείσες δηλώσεις, αν διαπιστωθεί οποιοδήποτε λάθος, ο συμβολαιογράφος (στις δηλώσεις με συμβόλαιο) ή ο κληρονόμος/νόμιμος εκπρόσωπος (στις δηλώσεις χωρίς συμβόλαιο) μπορεί να επιλέξει από το μενού της εφαρμογής τη λειτουργία «Δημιουργία Τροποποιητικής Δήλωσης» και να προχωρήσει στη διόρθωση. Ιδιαίτερα συγκεκριμένο είναι και το πλαίσιο πληρωμής του φόρου κληρονομιάς: μετά από εμπρόθεσμη ή εκπρόθεσμη αρχική δήλωση, αλλά και εμπρόθεσμη τροποποιητική, ο φόρος εξοφλείται σε έως 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις, ή έως 24 δόσεις αν ο υπόχρεος είναι ανήλικος, με κάθε δόση (εκτός της τελευταίας) να μην μπορεί να είναι μικρότερη των 500 ευρώ.
Η πρώτη δόση καταβάλλεται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα του επόμενου μήνα από τη βεβαίωση, ενώ οι επόμενες μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των επόμενων διμήνων. Αν ο φορολογούμενος επιλέξει να πληρώσει εφάπαξ μέσα στην προθεσμία της πρώτης δόσης, δικαιούται έκπτωση 5%. Όταν ο συνολικός φόρος είναι κάτω από 500 ευρώ, καταβάλλεται εφάπαξ χωρίς έκπτωση. Αν η δήλωση αφορά αποκλειστικά κινητά περιουσιακά στοιχεία και δεν διασφαλίζεται η καταβολή του φόρου, τότε αυτός βεβαιώνεται και πρέπει να πληρωθεί ολόκληρος μέσα σε τρεις ημέρες από τη βεβαίωση. Με τον νέο οδηγό, η ΑΑΔΕ επιχειρεί να κάνει πιο ξεκάθαρο ένα από τα πιο «φορτωμένα» και ευαίσθητα κεφάλαια της φορολογικής διαδικασίας, μεταφέροντας μεγάλο μέρος της δουλειάς στο myPROPERTY αλλά κρατώντας πάντα σε εφεδρεία τις ΔΟΥ για τις πιο σύνθετες και ειδικές περιπτώσεις.
