Η πρόσφατη ευρείας κλίμακας επίθεση του Ισραήλ κατά ιρανικών στόχων δεν αποτελεί απλώς ακόμη ένα επεισόδιο στη μακρά ιστορία της αστάθειας στη Μέση Ανατολή. Αντιθέτως, σηματοδοτεί μια επικίνδυνη κλιμάκωση με διαστάσεις που υπερβαίνουν την τοπική γεωγραφία και απειλούν να μετατραπούν σε παγκόσμια γεωπολιτική κρίση.
Η εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών δεν μπορεί να θεωρηθεί περιφερειακή ή δευτερεύουσα. Μια τέτοια επιχείρηση είναι αδιανόητη χωρίς τουλάχιστον την ανοχή –αν όχι τη σιωπηλή στήριξη– της Ουάσινγκτον. Και είναι προφανές πως η αμερικανική εξωτερική πολιτική παραμένει εγκλωβισμένη σε λογικές παλαιών συσχετισμών ισχύος, τις οποίες ακολουθεί με εμμονική συνέπεια, ακόμη κι αν το κόστος τους είναι παγκόσμιο.
Η ιρανική αντίδραση ήταν άμεση και έδειξε πως δεν θα υπάρχουν όρια. Πρόκειται για απάντηση με χαρακτήρα αντιποίνων, αλλά και σαφές μήνυμα αποτροπής σε όσους φλερτάρουν με την ιδέα περαιτέρω επίθεσης. Το πρόβλημα είναι ότι στη Μέση Ανατολή, όπου τα σύνορα των συγκρούσεων είναι ασαφή και οι συμμαχίες συχνά ετεροβαρείς ή προσωρινές, η πρόβλεψη είναι αδύνατη. Η προοπτική ενός γενικευμένου πολέμου δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί.
Η επιπλοκή παραγόντων όπως οι Χούθι στην Υεμένη ή η Χεζμπολάχ στον Λίβανο ενδέχεται να μετατρέψει τη σύγκρουση σε πολυμέτωπη, με εστίες ανάφλεξης σε όλο τον άξονα Ιράν – Συρία – Λίβανος – Υεμένη – Παλαιστίνη. Σε ένα τέτοιο σκηνικό, τα συστατικά για έναν παγκόσμιο αναβρασμό είναι ήδη παρόντα.
Το Ιράν δεν είναι πια ένας περιφερειακός παίκτης περιορισμένος από τις κυρώσεις της Δύσης. Η στρατηγική του σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα, κυρίως μέσω του Οργανισμού Συνεργασίας της Σανγκάης (SCO), το καθιστά κρίσιμο κρίκο ενός γεωπολιτικού τριγώνου με σημαντικό στρατιωτικό, οικονομικό και ενεργειακό βάθος. Η ενεργειακή εξάρτηση της Κίνας από το Ιράν, που της προμηθεύει περίπου το 40% των υδρογονανθράκων της, αλλά και το γεγονός ότι σχεδόν το 50% του παγκόσμιου πετρελαίου περνάει από τα Στενά του Ορμούζ, μετατρέπουν την κρίση σε εν δυνάμει παγκόσμια ενεργειακή καταστροφή.
Το χτύπημα του Ισραήλ δεν είναι απλώς πολεμική ενέργεια· είναι νάρκη στα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας.
Σήμερα, σε μια τραγική ειρωνεία της ιστορίας, ίσως η συγκράτηση της Μόσχας και του Πεκίνου να είναι το τελευταίο ανάχωμα πριν από μια γενικευμένη ανάφλεξη. Ο κόσμος ενδεχομένως εξαρτάται πλέον από την αυτοσυγκράτηση εκείνων που μέχρι χθες θεωρούνταν απειλές για τη Δύση. Και αυτό είναι ίσως η πιο οδυνηρή υπενθύμιση της παγκόσμιας υποκρισίας και των αδιεξόδων της μεταψυχροπολεμικής τάξης πραγμάτων.
Δυστυχώς, η πολιτική της Ουάσινγκτον εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από στρατηγική ακαμψία και ιδεολογική αυταρέσκεια. Από τη Λιβύη και τη Συρία μέχρι την Ουκρανία και το Ιράν, η παρέμβαση, η επιβολή, και τελικά η αποσταθεροποίηση, ακολουθούνται ως εθνική στρατηγική. Τέσσερις δεκαετίες επεμβάσεων και πολέμων, με ανυπολόγιστο κόστος σε ανθρώπινες ζωές και θεσμικές ισορροπίες, δεν φαίνεται να έχουν οδηγήσει σε επανεξέταση της πολιτικής. Το αποτέλεσμα είναι απλό: ένας πλανήτης πιο ασταθής, πιο φτωχός και πολύ πιο επικίνδυνος.
