«Οι αγορές χωρίς μεσάζοντες ήταν ένα γέννημα της οικονομικής κρίσης και όσο η Ελλάδα επιστρέφει προς την κανονικότητα τόσο και οι θεσμοί της πρέπει να γίνονται περισσότερο κανονικοί».
Αυτό ήταν το βασικό επιχείρημα του υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων Αδωνι Γεωργιάδη στις 13 Μαΐου 2022 στη Βουλή, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση για να δικαιολογήσει την ανεκδιήγητη απόφαση που έλαβε για την απαγόρευση του θεσμού.
Τι κι αν οι πολίτες – καταναλωτές αυτής της χώρας έχουν να αντιμετωπίσουν ένα τσουνάμι ακρίβειας, από την ενέργεια και τα καύσιμα έως τα βασικά καταναλωτικά αγαθά; Εχουν την ατυχία να ορίζει τις τύχες τους ο πλέον ακατάλληλος άνθρωπος την πλέον ακατάλληλη στιγμή.
Η απαγόρευση των αγορών χωρίς μεσάζοντες ήλθε μέσα από τον νόμο 4849 που ψηφίστηκε τον Νοέμβριο του 2021 και όριζε, μεταξύ άλλων, ότι από την 1η Μαΐου 2022 θα πρέπει να σταματήσουν. Παρότι, λοιπόν, οι αγορές αυτές, ακριβώς επειδή λειτουργούσαν χωρίς τους μεσάζοντες, είχαν φτηνότερα προϊόντα για τους καταναλωτές και μεγαλύτερο κέρδος για τους παραγωγούς, ο κ. Γεωργιάδης επέλεξε αφενός μεν να τις υποβαθμίσει, αφετέρου δε να τις συκοφαντήσει.
Το έτερο επιχείρημα του υπουργού Ανάπτυξης είναι ότι οι αγορές αυτές λειτουργούσαν άναρχα και συνεπώς ήταν ευεπίφορες σε παρανομίες. Υιοθετώντας πλήρως τις αιτιάσεις της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σωματείων Πωλητών Λαϊκών Αγορών (ΠΟΣΠΛΑ), ο κ. Γεωργιάδης υποστηρίζει ότι «ενώ οι έλεγχοι στις λαϊκές αγορές είναι επισταμένοι και πλέον εξαιρετικά οργανωμένοι, στις αγορές χωρίς μεσάζοντες μπορούσαν πολύ εύκολα οι διάφοροι εμπλεκόμενοι να δηλώνουν ότι είναι παραγωγοί ή αλληλέγγυοι ανεξέλεγκτα, να δηλώνουν προϊόντα ότι είναι ελληνικής καταγωγής -πατάτες, μέλι και άλλα-, ενώ ήταν στην πραγματικότητα εισαγόμενα από γειτονικές χώρες, να πωλούν χωρίς σχεδόν καθόλου παραστατικά και γενικά να ανταγωνίζονται τις λαϊκές αγορές, θα έλεγα με τρόπο εντελώς αθέμιτο».
Ωστόσο, όπως επισημαίνεται τόσο από την αντιπολίτευση όσο και από τους ίδιους τους παραγωγούς που συμμετέχουν στις αγορές χωρίς μεσάζοντες, η όποια παραβατικότητα δεν είναι περισσότερο εκτεταμένη σε σχέση με άλλες οικονομικές δραστηριότητες και σε κάθε περίπτωση ουδείς αρνήθηκε οποιονδήποτε έλεγχο από την Πολιτεία, που, λίγο πολύ, λέει ότι, αντί να κάνει τη δουλειά της, καταργεί έναν πετυχημένο και απαραίτητο θεσμό.
Οι αγορές χωρίς μεσάζοντες ξεκίνησαν από τους ίδιους τους πολίτες στα χρόνια της σκληρότερης μνημονιακής λιτότητας. Με την ανεργία να εκτοξεύεται, χιλιάδες ήταν αυτοί που συνωστίζονταν στα συσσίτια, χάνοντας κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Η πρώτη οργανωμένη αντίδραση ήταν το λεγόμενο κίνημα της πατάτας, που εξελίχθηκε το 2012 στις αγορές χωρίς μεσάζοντες. Σε αυτές, μικροί παραγωγοί οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να συνάψουν συμφωνίες ώστε να διαθέσουν τα προϊόντα τους σε σούπερ μάρκετ, βρήκαν διέξοδο. Το σημαντικότερο, όμως, ήταν ότι η δράση έδωσε λύση στους πολίτες που αδυνατούσαν να αγοράσουν τα στοιχειώδη, καθώς οι τιμές ήταν κατά πολύ
φτηνότερες.
Μέχρι την οριστική απαγόρευση των αγορών χωρίς μεσάζοντες στις αρχές Μαΐου, διενεργούνταν μία φορά τον μήνα σε 15 με 20 περιοχές της Αττικής. Μιλώντας με παραγωγούς, διαπιστώνει κανείς ότι το όφελος για τους καταναλωτές ήταν σημαντικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: τυποποιητής ελαιολάδου από την Αχαΐα διέθετε 5 λίτρα λάδι προς 22 ευρώ, όταν η συσκευασία των 4 λίτρων σε ένα σούπερ μάρκετ πωλείται από 26 έως 32 ευρώ. Αντίστοιχα χαμηλές ήταν οι τιμές σε όλη την γκάμα προϊόντων που διέθεταν οι παραγωγοί, από πατάτες, τυροκομικά προϊόντα, φρούτα μέχρι όσπρια.
Η μεγαλύτερη συνεισφορά, όμως, των αγορών χωρίς μεσάζοντες ήταν η εξασφάλιση δωρεάν προϊόντων σε άπορες οικογένειες, καθώς, βάσει των όρων λειτουργίας, παραχωρείται δωρεάν ένα ποσοστό της συναλλασσόμενης ποσότητας στα Δωρητήρια Τροφίμων των εθελοντικών κινημάτων, το οποίο φτάνει με τον τρόπο αυτό στους πολίτες που βρίσκονται σε ανάγκη.
Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα η πρωτοβουλία αγκαλιάστηκε από δημάρχους ανεξαρτήτως πολιτικής προέλευσης, από το Χαλάνδρι και τον Πειραιά έως τον Αλιμο, το Γαλάτσι και την Καλαμαριά. Ακριβώς επειδή οι αυτοδιοικητικοί παράγοντες γνώριζαν από πρώτο χέρι, μέσω των κοινωνικών υπηρεσιών των δήμων, τόσο τις ανάγκες των πλέον ευάλωτων όσο και την αδυναμία να καλυφθούν οι ανάγκες τους από την κεντρική διοίκηση.
Ευθείες βολές κατά Γεωργιάδη
Στηλίτευσε παράλληλα το γεγονός ότι κατάργησε τις αγορές χωρίς μεσάζοντες «ενώ τις θέλουν όλοι»’, όπως είπε χαρακτηριστικά.
«Πάγια θέση μας είναι ότι θέλουμε μία αγορά των παραγωγών και όχι των εμπόρων. Το σημερινό καθεστώς, όπως θεσπίστηκε με τον πρόσφατο νόμο, συνετέλεσε σημαντικά στην αύξηση των τιμών’» λέει ο κ. Λεχουρίτης και χαρακτηρίζει τον Αδωνι Γεωργιάδη όχι υπουργό Ανάπτυξης, αλλά «υπουργό της ακρίβειας».
