Ο νέος δεξιός φιλελεύθερος πρόεδρος της Αργεντινής Milei που εξελέγη το βράδυ της Κυριακής, 19 Νοεμβρίου, επικρατώντας ενάντια στον υπουργό Οικονομίας, Sergio Massa δήλωσε νωρίτερα ότι η χώρα του θα πρέπει να έχει τον έλεγχο των νησιών, τα οποία η Αργεντινή αποκαλεί «Las Malvinas».
Ειδικότερα, τα Φώκλαντ είναι βρετανικό υπερπόντιο έδαφος, στο οποίο η Αργεντινή εισέβαλε το 1982, προκαλώντας τη στρατιωτική απάντηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Περισσότεροι από 900 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο που ακολούθησε, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα τα νησιά να παραμείνουν υπό βρετανικό έλεγχο.
Ο πληθυσμός των Φώκλαντ, τα οποία βρίσκονται 300 μίλια από τις ακτές της Αργεντινής στον νότιο Ατλαντικό, ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία να παραμείνει «βρετανικός» σε δημοψήφισμα του 2013.
Η Αργεντινή εξακολουθεί να αμφισβητεί το καθεστώς των Φώκλαντ, ενώ ο προηγούμενος πρόεδρος της χώρας, Αλμπέρτο Φερνάντεζ, χαρακτήρισε τον έλεγχο των νησιών από τη Βρετανία ως «αναχρονιστική αποικιακή κατάσταση».
Εξήρε ακόμη και τη Margaret Thatcher, τη συντηρητική πρωθυπουργό της Βρετανίας, η οποία δρομολόγησε τη βρετανική στρατιωτική απάντηση στην εισβολή της Αργεντινής. Η Thatcher περιγράφηκε από τον ως «μια από τους μεγαλύτερους ηγέτες στην ιστορία της ανθρωπότητας» κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του.
Ο Milei δήλωσε σχετικά: «Είχαμε έναν πόλεμο – που χάσαμε – και τώρα πρέπει να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανακτήσουμε τα νησιά μέσω της διπλωματικής οδού. Η κυριαρχία της Αργεντινής επί των νήσων είναι αδιαπραγμάτευτη. Οι Las Malvinas ανήκουν στην Αργεντινή. Τώρα πρέπει να δούμε πώς θα τις πάρουμε πίσω. Είναι σαφές ότι η επιλογή του πολέμου δεν αποτελεί λύση».
Ένας σύμβουλος του Milei δήλωσε ότι τα Φώκλαντ θα μπορούσαν να μεταβιβαστούν σταδιακά στην Αργεντινή με μια διαδικασία παρόμοια με εκείνη του Χονγκ Κονγκ, που τέθηκε υπό κινεζική κυριαρχία. Αλλά, η ίδια – η Νταϊάνα Μοντίνο – δήλωσε επίσης ότι πρέπει να γίνει σεβαστή η βούληση των ίδιων των κατοίκων των Φώκλαντ. «Σε μια τέτοια διαδικασία δεν μπορούμε να εξαιρέσουμε τους ανθρώπους που ζουν στα νησιά, πρέπει να συμπεριλάβουμε τα συμφέροντα των ανθρώπων αυτών», είπε.
Στην ιστοσελίδα της κυβέρνησης της Αργεντινής αναφέρεται: «Η ανάκτηση αυτών των εδαφών και η πλήρης κυριαρχία, με σεβασμό πάντα στον τρόπο ζωής των κατοίκων τους και ακολουθώντας τις Αρχές του Διεθνούς Δικαίου, αποτελεί μόνιμο και αμετάκλητο στόχο του λαού της Αργεντινής».
Η απάντηση της Βρετανίας
Από την πλευρά της Βρετανίας, ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Sunak, απέκλεισε την έναρξη νέων διαπραγματεύσεων για τα Φώκλαντ.
Ο επίσημος εκπρόσωπος του Sunak δήλωσε μετά τη νίκη του Milei: «Είναι προφανώς ένα ζήτημα που έχει διευθετηθεί, ένα ζήτημα που έχει λυθεί εδώ και καιρό, και δεν έχουμε κανένα σχέδιο να το επανεξετάσουμε. Δεν πρόκειται να αλλάξει».
Την ίδια ώρα, ο υπουργός Άμυνας της Βρετανίας, Grant Shapps, δήλωσε σήμερα, Τρίτη: «Τα νησιά Φώκλαντ είναι βρετανικά. Αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και αναμφισβήτητο».
Ο Milei θα αρχίσει το νέο πείραμα για την πολύπαθη Αργεντινή
Το οικονομικό τέλμα της Αργεντινής ήταν το επίκεντρο των προεδρικών εκλογών της χώρας στις 19 Νοεμβρίου.
Και οι πολίτες αποφάσισαν ότι θέλουν… ριζικές λύσεις. Γι’ αυτό και ανέδειξαν για νέο πρόεδρο τον Javier Milei, o οποίος εμφανίστηκε πολλές φορές με ένα… αλυσοπρίονο.
Ο ίδιος υποσχέθηκε ότι θα βάλει… «αλυσοπρίονο» στις δημόσιες δαπάνες, στην 3η οικονομία της Λατινικής Αμερικής, προκειμένου να επιφέρει ένα οικονομικό σοκ.
Στις πρώτες του δηλώσεις ο Milei, ο οποίος εκμεταλλεύτηκε την αυξανόμενη δυσαρέσκεια του λαού της Αργεντινής απέναντι τόσο στους περονιστές όσο και στους δεξιούς που κυβερνούσαν την χώρα εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, υποσχέθηκε το τέλος της παρακμής και την έναρξη μιας νέας πολιτικής εποχής για την Αργεντινή, αναφέροντας πως δεν υπάρχει θέση σε «ημίμετρα».
Ποια είναι όμως τα κύρια ζητήματα που πρέπει να λύσει για την προβληματική οικονομία της χώρας;
Η Αργεντινή έχει ένα απίστευτα υψηλό ποσοστό πληθωρισμού, τώρα πολύ πάνω από 140%, και αυτό το ποσοστό αυξάνεται.
Το νόμισμά του, το πέσο, δεν διαπραγματεύεται σε μία τιμή σε σχέση με το δολάριο ΗΠΑ (ή οποιοδήποτε άλλο νόμισμα), αλλά σε πολλές: υπάρχει μια επίσημη ισοτιμία, μια ισοτιμία στη μαύρη αγορά γνωστή ως «μπλε δολάριο» και ειδικές τιμές για συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας.
Το τρέχον επίσημο επιτόκιο δεν είναι πραγματικά ανθεκτικό για πολύ περισσότερο, επομένως το πέσο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υποστεί άλλη μια υποτίμηση. Η Αργεντινή είναι επίσης εκτός ρευστοποιήσιμων συναλλαγματικών αποθεμάτων.
Η κεντρική τράπεζα δεν έχει δολάρια εκτός από αυτά που κατατίθενται από τις τράπεζες ως μέρος των υποχρεωτικών αποθεματικών τους, τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς.
Η κυβέρνηση έχει αναλάβει να πραγματοποιεί πληρωμές σε κινεζικό γιουάν όταν είναι δυνατόν, καθώς η Κίνα ήταν πρόθυμη να αφήσει την Αργεντινή να αξιοποιήσει μια μόνιμη γραμμή ανταλλαγής, η οποία επιτρέπει στο Μπουένος Άιρες να ανταλλάσσει πέσο με γιουάν.
Αυτό βοήθησε την Αργεντινή να διατηρήσει τα πραγματικά της δολάρια, καθώς μπορεί πλέον να πληρώνει, ας πούμε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε κινεζικό νόμισμα.
Εν τω μεταξύ, η οικονομία έχει έλλειψη συναλλάγματος, εν μέρει λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας και της κακής συγκομιδής.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι εισαγωγείς έχουν προσθέσει περίπου 15 δισεκατομμύρια δολάρια στον εξωτερικό δανεισμό της χώρας για να διατηρήσουν τα αποθέματα.
Και η Αργεντινή δεν έχει κανένα εύλογο τρόπο να αποπληρώσει ούτε τα 67 δισεκατομμύρια δολάρια σε διεθνή ομόλογα ούτε τα 45 δισεκατομμύρια δολάρια περίπου που δανείστηκε από το ΔΝΤ τα επόμενα χρόνια.
Ποιες επείγουσες αποφάσεις αντιμετωπίζει ο νέο πρόεδρος;
Μείωση του πληθωρισμού
Η εύρεση ενός τρόπου μείωσης του πληθωρισμού είναι κορυφαία προτεραιότητα. Αλλά το έλλειμμα συναλλάγματος το κάνει πολύ πιο δύσκολο καθώς η κυβέρνηση θα πρέπει να επιτρέψει την υποτίμηση του πέσο, η οποία θα ωθήσει τις τιμές προς τα πάνω. Η επίλυση του προβλήματος του πληθωρισμού απαιτεί, μεταξύ άλλων, αναδιάρθρωση του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας.
Η κεντρική τράπεζα έχει εκδώσει πολλά βραχυπρόθεσμα γραμμάτια δημοσίου σε πέσο στην αγορά. Το ανεξόφλητο απόθεμα λογαριασμών είναι περίπου 15% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ). Και πολλά από τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η κεντρική τράπεζα είναι ειδικά ομόλογα σε δολάρια με χαμηλό επιτόκιο, γνωστά ως μη μεταβιβάσιμοι τίτλοι του δημοσίου.
Επομένως, η τράπεζα δεν έχει επαρκή έσοδα από τόκους για να καλύψει τους τόκους της και συχνά καλύπτει το κενό εκτυπώνοντας περισσότερα πέσος, μια κίνηση που δεν είναι βιώσιμη και συμβάλλει στον πληθωριστικό διάδρομο.
Ενώ ο νέος πρόεδρος, ο ελευθεριακός οικονομολόγος Javier Milei, θέλει να δολαριοποιήσει την οικονομία και τους λογαριασμούς της κεντρικής τράπεζας, αυτό δεν θα έλυνε πραγματικά το πρόβλημα.
Η κεντρική τράπεζα θα εξακολουθούσε να μην έχει τα ρευστά περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια για να πληρώσει τις νέες της υποχρεώσεις σε δολάρια—και θα έπρεπε να πληρώσει την ισοτιμία του δολαρίου στους λογαριασμούς της ενώ θα λαμβάνει πολύ χαμηλό επιτόκιο σε μη -διαπραγματεύσιμες αξίες.
Μια πιο ρεαλιστική λύση θα ήταν η κεντρική τράπεζα να ανταλλάξει τα ομόλογά της σε δολάρια με ομόλογα πέσο. Αλλά αυτό θα αύξανε τους τόκους της κυβέρνησης και θα έκανε το ήδη μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα ακόμη μεγαλύτερο.
Περικοπή δαπανών και αύξηση φόρων
Η κυβέρνηση πρέπει επίσης να σφίξει το πορτοφόλι της και να μειώσει τις δαπάνες (και να αυξήσει ορισμένους φόρους). Αυτό θα είναι επώδυνο, αλλά είναι η μόνη μόνιμη θεραπεία για τον πληθωρισμό σε μια χώρα που δεν έχει την ικανότητα να δανειστεί. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα που μετρούν το 10% του ΑΕΠ είναι μη βιώσιμα και δεν θα μειωθούν χωρίς σοβαρές περικοπές.
Ευθυγράμμιση των συναλλαγματικών ισοτιμιών
Επιπλέον, ο νέος πρόεδρος θα χρειαστεί να ενοποιήσει τις συναλλαγματικές ισοτιμίες της Αργεντινής – οι στρεβλώσεις με διαφορετική συναλλαγματική ισοτιμία για διαφορετικές οικονομικές δραστηριότητες έχουν καταστεί αδύνατο να διαχειριστούν.
Διαπραγμάτευση με το ΔΝΤ
Είναι σημαντικό να επαναδιαπραγματευτεί η κυβέρνηση το πρόγραμμα του ΔΝΤ. Το τρέχον πρόγραμμα είναι εκτός τροχιάς και η κυβέρνηση χρειάζεται το ΔΝΤ να δανείσει νέα κεφάλαια για να αποπληρώσει τα υπάρχοντα δάνειά της από το ΔΝΤ.
Αυτό είναι μέρος του βασικού προβλήματος της Αργεντινής, καθώς η χώρα έχει ήδη εξαντλήσει στην ικανότητά της για εξωτερικό δανεισμό.
Οι Αργεντινοί προσβλέπουν στο ΔΝΤ να βρει έναν τρόπο να μειώσει τις επιπλέον χρεώσεις που επιβάλλει σε χώρες που έχουν δανειστεί μεγάλα ποσά και σε χώρες που δεν έχουν αποπληρώσει έγκαιρα τον δανειστή. Και έχουν ένα σημείο: το τρέχον επιτόκιο για το δάνειο της Αργεντινής από το ΔΝΤ είναι περίπου 8%, το οποίο είναι υψηλό.
Οι κυρώσεις που είχαν νόημα όταν οι βασικές χρεώσεις του ΔΝΤ ήταν χαμηλές δεν έχουν νόημα τώρα, όταν το βασικό επιτόκιο δανεισμού του ταμείου είναι κοντά στο 5%.
Αναδιάρθρωση ομολόγων
Τέλος, οι Αργεντινοί θα χρειαστεί να αναπτύξουν ένα σχέδιο για την αναδιάρθρωση, για άλλη μια φορά, των κρατικών ομολόγων τους.
Η τελευταία αναδιάρθρωση το 2020 βασίστηκε στην υπόθεση ότι η Αργεντινή θα μπορούσε να επιστρέψει στην αγορά το 2025 για να αναχρηματοδοτήσει ένα μέρος του ομολογιακού της χρέους. Αυτό δεν είναι πλέον ρεαλιστικό αποτέλεσμα.
Γιατί τα προβλήματα της Αργεντινής με το χρέος έχουν σημασία για τον υπόλοιπο κόσμο;
Κατά κάποιο τρόπο, δεν έχουν ένα μεγάλο παγκόσμιο αποτέλεσμα. Τα 67 δισεκατομμύρια δολάρια σε εκκρεμή διεθνή ομόλογα της Αργεντινής διαπραγματεύονται σε περίπου 30 σεντς στο δολάριο, επομένως η αγορά τα αποτιμά μόνο σε περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια.
Μια αναδιάρθρωση έχει τιμολογηθεί σαφώς. Δεν θα προκαλέσει σοκ και δεν θα προκαλέσει μετάδοση σε άλλες αναδυόμενες αγορές.
Αλλά η Αργεντινή εξακολουθεί να έχει σημασία
Εξίσου σημαντικό, έχει σημασία για το ΔΝΤ, το οποίο έχει περίπου 45 δισεκατομμύρια δολάρια στην Αργεντινή, πολύ περισσότερα από όσα έχει δανείσει σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Για τη βιώσιμη υγεία του ΔΝΤ, το ταμείο χρειάζεται η Αργεντινή να έχει ένα ρεαλιστικό σχέδιο αποπληρωμής.
Οι δυσκολίες του ΔΝΤ στην Αργεντινή φαίνεται επίσης να το έχουν κάνει πιο προσεκτικό όσον αφορά τον δανεισμό μεγάλων ποσών, έτσι η χώρα ρίχνει μια σκιά στον σχεδιασμό και το μέγεθος των άλλων μεγάλων προγραμμάτων δανεισμού του ταμείου σε όλο τον κόσμο – με ανάμεικτα αποτελέσματα.
Η Αργεντινή θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει σημαντικό παράδειγμα για τη διεθνή αγορά ομολόγων εάν ενεργήσει προληπτικά και πραγματοποιήσει αναδιάρθρωση των ομολόγων της το 2024 πριν από το τείχος των ομολόγων που λήγουν το 2025.
Οι όροι ανταλλαγής του 2020 δεν λειτούργησαν για την Αργεντινή ή τους κατόχους ομολόγων της— εν μέρει λόγω των πολιτικών της Αργεντινής και επειδή τα παγκόσμια επιτόκια έχουν αυξηθεί.
Η νέα αναδιάρθρωση πρέπει να συνδυάσει σημαντική μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων με αύξηση του συμβατικού τοκομεριδίου (το επιτόκιο) που τελικά πληρώνουν τα ομόλογα και επαναπροσδιορισμό των ημερομηνιών λήξης των ομολόγων.
Ένα κουπόνι 5% μπορεί να είχε νόημα το 2020, όταν τα μακροπρόθεσμα ομόλογα των ΗΠΑ διαπραγματεύονταν με απόδοση 2%. Αλλά είναι σαφώς πολύ χαμηλό για το 2024, όταν αυτά τα ομόλογα αναμένεται να διαπραγματεύονται με επιτόκια μεταξύ 4% και 5%.
Οι πιστωτές της Αργεντινής έχουν μακρά ιστορία πρωτοποριακών νέων νομικών καινοτομιών στην επιβολή του δημόσιου χρέους – αυτό συμβαίνει τόσο επειδή έχει τόσο μεγάλο χρέος όσο και επειδή έχει συχνά χρεοκοπήσει.
Ακόμα κι αν η Αργεντινή δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία για την αγορά ομολόγων αυτές τις μέρες, εξακολουθεί έμμεσα έχει την αποδεδειγμένη ικανότητα να δημιουργεί σημαντικά νομικά προηγούμενα.
Τέλος, η Αργεντινή τείνει να είναι ένα καλό χωνευτήριο για τη δοκιμή θεωριών σχετικά με το τι καθορίζει τη φέρουσα ικανότητα χρέους μιας χώρας.
Το πρόγραμμα του ΔΝΤ για το 2019 βασίστηκε στο επιχείρημα ότι το δημόσιο χρέος της Αργεντινής δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλό, αλλά αυτή η ανάλυση δεν έλαβε υπόψη τη μέτρια εξαγωγική ικανότητα της χώρας και το ελάχιστο απόθεμα συναλλαγματικών αποθεμάτων, τα οποία περιόρισαν την ικανότητά της να αποπληρώσει το εξωτερικό της χρέος.
Εάν ο Milei προχωρήσει στην πρότασή του για δολαριοποίηση της οικονομίας της Αργεντινής, το πείραμά του θα ελέγξει εάν πραγματικά απαιτούνται αποθέματα δολαρίου για να δολαριοποιηθούν και θα βοηθήσει να εκτιμηθεί εάν η δολαριοποίηση συμβάλλει στον περιορισμό του κινδύνου χρεοκοπίας.
Το στοίχημά μου είναι ότι η δολαριοποίηση αυξάνει τον κίνδυνο μιας βαθιάς χρεοκοπίας, καθώς η δολαριοποίηση μετατρέπει όλα τα εγχώρια χρέη σε απαίτηση επί των ανύπαρκτων αποθεμάτων σε δολάρια της Αργεντινής.
