Την ώρα που ο κόσμος έχει στραμμένο το βλέμμα του στην Ουκρανία, όπου ένας πόλεμος φθείρει όχι μόνο τους λαούς αλλά και τη διεθνή σταθερότητα, άλλες εξελίξεις υπονομεύουν βαθύτερα την παγκόσμια ειρήνη. Πρόσφατες πτήσεις ρωσικών στρατιωτικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο της Πολωνίας και της Ρουμανίας δεν ήταν απλώς προκλήσεις — ήταν μια ξεκάθαρη δοκιμή αποφασιστικότητας του ΝΑΤΟ. Και όπως φαίνεται, η αποτροπή, η συνεκτική στρατηγική και η αποφασιστική απάντηση από τη Δύση παραμένουν εξαιρετικά περιορισμένες.
Κι ενώ η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες πασχίζουν να διαχειριστούν την υφιστάμενη κρίση, τα σύννεφα μιας δεύτερης —και ενδεχομένως πιο ολέθριας— σύγκρουσης πυκνώνουν στην Ασία. Το Πεκίνο φαίνεται να προετοιμάζεται για μια περίοδο στρατιωτικής υπεροχής και διπλωματικής επιρροής, η οποία μπορεί να κορυφωθεί με μια εισβολή στην Ταϊβάν —ένα σενάριο που θα κλονίσει συθέμελα την παγκόσμια οικονομία και γεωπολιτική ισορροπία.
3 Σεπτεμβρίου: Η στρατιωτική υπερπαραγωγή του Πεκίνου
Σε μια εντυπωσιακή επίδειξη δύναμης, το Πεκίνο φιλοξένησε, στις 3 Σεπτεμβρίου, μια μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση, η οποία ξεπέρασε το συμβολικό. Ήταν ένα μήνυμα προς τον κόσμο – ένα μήνυμα υπεροχής, συμμαχιών και σχεδίων που ξεπερνούν κατά πολύ τα γεωγραφικά σύνορα της Κίνας.
Στην πλατεία Τιεν Αν Μεν, υπό το άγρυπνο βλέμμα του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ, παρέλασαν μηχανοκίνητα τάγματα, προηγμένα οπλικά συστήματα και χιλιάδες στρατιώτες. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ Γιονγκ Ουν στέκονταν στο πλάι του, σε μια συμβολική και στρατηγική επίδειξη της νέας ευρασιατικής τριμερούς. Οι εικόνες αυτές δεν ήταν απλώς στιγμιότυπα ενός ακόμα παρελασιακού θεάματος – ήταν δήλωση πρόθεσης.
Δύο μοντέλα πολέμου: Δύση και Ανατολή σε τροχιά σύγκρουσης
Η ουσία της παρέλασης δεν ήταν η ίδια η δύναμη πυρός, αλλά το μήνυμα που εξέπεμπε για την αρχιτεκτονική υποστήριξης των σύγχρονων πολέμων. Το μοντέλο της Δύσης, όπως έχει αναπτυχθεί στον πόλεμο της Ουκρανίας, στηρίζεται στην τριμερή συνεργασία: το Κίεβο εντοπίζει τις ανάγκες, η Ευρώπη χρηματοδοτεί και οι ΗΠΑ κατασκευάζουν και παραδίδουν τον εξοπλισμό.
Απέναντι σε αυτό, διαμορφώνεται ένα εναλλακτικό μοντέλο. Η Ρωσία αιτείται εξοπλισμό και άνδρες, και η Κίνα, με την τεχνολογική της βάση, και η Βόρεια Κορέα, με το ανθρώπινο και υλικό απόθεμα, ανταποκρίνονται – με αντάλλαγμα φθηνή ενέργεια και γεωπολιτική εύνοια. Η Ινδία, με πιο αμφίσημη στάση, συμμετέχει εμμέσως, αγοράζοντας ρωσικό πετρέλαιο σε χαμηλές τιμές, τροφοδοτώντας έτσι την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου.
Το αποτέλεσμα είναι ένας πόλεμος που, παρότι μαίνεται σε έναν περιορισμένο γεωγραφικά χώρο, υποστηρίζεται από δεκάδες κράτη. Χωρίς αυτή τη διεθνή συμμετρία, η σύγκρουση θα είχε καταρρεύσει από τα ίδια της τα οικονομικά βάρη.
Τραμπ και το τέλος της συμμετρίας
Μπροστά σε αυτή την εικόνα, ο πρώην και πιθανώς επόμενος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, επιχειρεί να πλήξει τη συμμετρική υποστήριξη προς τη Ρωσία μέσω οικονομικών όπλων. Στις 6 Αυγούστου, επέβαλε δευτερεύοντες δασμούς στην Ινδία – διπλασιάζοντας τον βασικό δασμό στο 50% – ως αντίποινα για τις αγορές φθηνού ρωσικού πετρελαίου.
Η πολιτική αυτή φαίνεται να φέρνει ήδη καρπούς: η Ινδία περιόρισε τις εισαγωγές της από τη Ρωσία τον Αύγουστο. Παράλληλα, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι απέφυγε να συμμετάσχει στη στρατιωτική παρέλαση του Πεκίνου, παρότι βρισκόταν στη χώρα μόλις λίγες ημέρες πριν.
Ο Τραμπ πιέζει και την Ευρώπη, απαιτώντας την πλήρη απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια και την επιβολή επιπρόσθετων δασμών στην Κίνα για τις ενεργειακές της συναλλαγές με τη Μόσχα. Η Ε.Ε. φέρεται να μελετά την επίσπευση του τερματισμού των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας για το 2026 – ένα έτος νωρίτερα από τον αρχικό στόχο.
Ταϊβάν: Το επόμενο μέτωπο
Ωστόσο, ακόμη κι αν η Ρωσία σταματήσει, το μέλλον προμηνύεται ακόμη πιο επικίνδυνο. Η Κίνα, με τη σιωπηλή της υποστήριξη προς τη Μόσχα, ενδέχεται να αναμένει ανταπόδοση: στρατιωτική και διπλωματική στήριξη σε περίπτωση εισβολής στην Ταϊβάν.
Η πιθανή αναμέτρηση στα στενά της Ταϊβάν δεν θα αφορά απλώς έναν ακόμη εδαφικό ανταγωνισμό. Η Ταϊβάν είναι η αθέατη σπονδυλική στήλη της παγκόσμιας τεχνολογίας: παράγει πάνω από το 90% των προηγμένων μικροτσίπ, ελέγχει την παραγωγή εξυπηρετητών για τεχνητή νοημοσύνη, και αποτελεί κρίσιμο κρίκο στην εφοδιαστική αλυσίδα όλων των ανεπτυγμένων οικονομιών.
Ένας πόλεμος στην Ταϊβάν θα προκαλούσε ακαριαία οικονομική ασφυξία: κατάρρευση της παραγωγής, μαζικές ελλείψεις σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, εκτίναξη τιμών και πλήγμα στην παγκόσμια ανάπτυξη. Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, το κόστος ενός τέτοιου πολέμου θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, τριπλάσιο σε σχέση με τις απώλειες του πολέμου στην Ουκρανία.
ΗΠΑ στο προσκήνιο: Από έμμεση στήριξη σε άμεση εμπλοκή
Σε περίπτωση εισβολής, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα μπορούσαν να αρκεστούν σε ρόλο διαμεσολαβητή. Θα εμπλέκονταν άμεσα, όπως και η Ιαπωνία, λόγω γεωγραφικής εγγύτητας και στρατιωτικών συμφωνιών. Το ενδεχόμενο κλιμάκωσης σε παγκόσμιο πόλεμο δεν θα ήταν πια σενάριο επιστημονικής φαντασίας.
Η Ουάσιγκτον φαίνεται να προετοιμάζεται: Ο προϋπολογισμός Άμυνας για το 2026 προβλέπει αυξημένη χρηματοδότηση για τον Ινδο-Ειρηνικό, ενώ ειδικές προβλέψεις ενισχύουν την Ταϊβάν. Επιπλέον, η συνάντηση αξιωματούχων ΗΠΑ–Ταϊβάν στην Αλάσκα, που διέρρευσε επιλεκτικά στα μέσα στις 4 Σεπτεμβρίου, ερμηνεύεται ως απάντηση στην παρέλαση του Πεκίνου – μια κίνηση υψηλού συμβολισμού.
Μπορεί να αποτραπεί ο πόλεμος;
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: μπορεί η Δύση να αποτρέψει τη σύγκρουση πριν ξεσπάσει;
Ο Τραμπ φαίνεται να ποντάρει σε μια τριπλή στρατηγική:
-
Συσπείρωση της Ευρώπης: Ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας, περιορισμός του κοινωνικού κράτους και στροφή σε μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες.
-
Ευθυγράμμιση της Ασίας: Ιαπωνία, Νότια Κορέα, Ταϊβάν και Αυστραλία οφείλουν να αποτελέσουν ένα αδιάσπαστο μέτωπο στην πρώτη νησιωτική γραμμή απέναντι στην Κίνα.
-
Αναγέννηση των ΗΠΑ: Η «Αμερική Πρώτα» στρατηγική δεν αφορά μόνο το εσωτερικό κοινό, αλλά είναι η βάση για παγκόσμια επιρροή. Αν η Αμερική δεν ανακτήσει την εσωτερική της συνοχή και τη βιομηχανική της ισχύ, καμία γεωπολιτική στρατηγική δεν θα είναι βιώσιμη.
Η διεθνής σκηνή βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Η Ουκρανία ίσως ήταν μόνο η αρχή. Αν η Δύση δεν αναγνωρίσει εγκαίρως το νέο μοντέλο πολέμου που διαμορφώνεται και δεν κινητοποιήσει συντονισμένα τα πολιτικά, οικονομικά και στρατιωτικά της μέσα, τότε η Ταϊβάν μπορεί να αποτελέσει το επόμενο θύμα – και η παγκόσμια ειρήνη την επόμενη μεγάλη απώλεια.
