Μία από τις πιο πολυσυζητημένες πτυχές του ελληνικού μεταναστευτικού προβλήματος έρχεται πλέον στο φως με επίσημα στοιχεία: οι χρηματοδοτήσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ) που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Το σχετικό έγγραφο, που διαβιβάστηκε στη Βουλή από τον Υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνο Πλεύρη, αποτελεί απάντηση σε ερώτηση του προέδρου του κόμματος «ΝΙΚΗ», Δημήτρη Νατσιού, και αποκαλύπτει το μέγεθος της οικονομικής ροής γύρω από το μεταναστευτικό πεδίο.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το συνολικό ποσό χρηματοδότησης που έχουν λάβει ΜΚΟ από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους ανέρχεται σε 191.720.262,74 ευρώ, για την περίοδο 2014–2027. Πρόκειται για ένα αστρονομικό ποσό, που αποτυπώνει το δίκτυο χρηματοδοτήσεων μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕΥ), του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ (Ευρωπαϊκός Οικονομικός Χώρος) και διαφόρων δωρεών από το εξωτερικό.
Το μεγαλύτερο μέρος της χρηματοδότησης —περίπου 175 εκατομμύρια ευρώ— προέρχεται από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (προγραμματική περίοδος 2021–2027), το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ελληνικό κρατικό προϋπολογισμό. Από τον ΕΟΧ (2014–2021) καταβλήθηκαν 16,67 εκατομμύρια ευρώ, ενώ από ιδιωτικές συνεισφορές του εξωτερικού μόλις 50.000 ευρώ.
Το ενδιαφέρον όμως εστιάζεται στη λίστα των 24 ΜΚΟ που έλαβαν χρηματοδοτήσεις, καθώς ορισμένες από αυτές εμφανίζουν ποσά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, συχνά χωρίς σαφή απολογισμό για το πού και πώς διατέθηκαν.
Οι 24 ΜΚΟ και τα ποσά που έλαβαν
-
Praksis — €7.221.243
-
Solidarity Now (Αλληλεγγύη) — €2.092.102,35
-
Άρσις — €22.481.663,95
-
Εκπαιδευτική Αναπτυξιακή Πλοηγός ΑΜΚΕ — €365.464
-
ΕΚΠΟΣΠΟ Νόστος — €12.945.277,19
-
Ηλιακτίδα ΑΜΚΕ Λέσβου — €18.412.218,14
-
Μετάδραση — €20.832.141,54
-
Φάρος Ελπίδας — €6.663.873
-
Σύμπραξη Φορέων Χανίων για Ανάπτυξη & Απασχόληση — €139.884
-
Σύλλογος Μέριμνας Ανηλίκων και Νέων — €2.549.714,40
-
Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος — €1.498.188,19
-
Catholic Relief Services (U.S. Conference of Catholic Bishops) — €31.804.341,70
-
Hopeten ΑΜΚΕ — €2.494.876
-
The Home Project ΑΜΚΕ — €9.874.317
-
Κέντρο Νέων Ηπείρου — €4.723.430,12
-
Αποστολή (ΑΜΚΕ της Αρχιεπισκοπής Αθηνών) — €1.614.135
-
ICSD – Διεθνές Κέντρο για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη — €11.547.236,22
-
Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός — €7.609.638
-
ΕΚΠΕΘΕ (Ευρωπαϊκή Κοινωνία Πολιτική Έκφραση Θεσμοί) — €9.042.449,25
-
Ζεύξις ΜΚΟ — €6.354.203,20
-
Ιατρική Παρέμβαση — €4.677.440,88
-
ΚΕΑΝ (Κύτταρο Εναλλακτικών Αναζητήσεων Νέων) — €6.631.583,54
-
Κοινωνικό Ελληνικό Κλιμάκιο Άμεσης Βοήθειας — €18.342.749,63
-
Συνύπαρξις – Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων — €20.899.959,44
-
Το Χαμόγελο του Παιδιού — €381.653
-
Δύναμη Ζωής ΑΜΚΕ — €460.192
Πολλές από τις παραπάνω οργανώσεις έχουν βρεθεί κατά καιρούς στο μικροσκόπιο των ελεγκτικών μηχανισμών ή της κοινής γνώμης, με ερωτήματα που αφορούν τη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, τις διασυνδέσεις με κυβερνητικούς ή πολιτικούς παράγοντες, αλλά και το αν πραγματικά οι δράσεις τους εξυπηρετούν ανθρωπιστικούς σκοπούς ή αποτελούν έναν καλοστημένο μηχανισμό απορρόφησης ευρωπαϊκών χρημάτων.
Η τεράστια χρηματοδότηση του Catholic Relief Services (άνω των 31 εκατ. ευρώ), της Άρσις, της Μετάδρασης, της Ηλιακτίδας και του προγράμματος Συνύπαρξις, αποτυπώνει ένα δίκτυο επιρροής που εκτείνεται από την ελληνική δημόσια διοίκηση μέχρι τα ευρωπαϊκά ταμεία και διεθνείς θρησκευτικούς οργανισμούς.
Ο Θάνος Πλεύρης, στην απάντησή του, υποστηρίζει ότι όλες οι ΜΚΟ είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο ΜΚΟ του Υπουργείου Μετανάστευσης και υπόκεινται σε διαχειριστικούς και οικονομικούς ελέγχους, με δυνατότητα επιτόπιων επαληθεύσεων και ανάκλησης χρηματοδότησης σε περίπτωση παρατυπιών. Ωστόσο, παραδέχεται εμμέσως ότι το υφιστάμενο σύστημα χρειάζεται αυστηροποίηση.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, προγραμματίζονται αλλαγές στο πλαίσιο εποπτείας και ελέγχου των ΜΚΟ, ώστε να διασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια και να μπορούν να συμμετέχουν και άλλοι φορείς πέραν των ΜΚΟ στην υλοποίηση δράσεων — εξέλιξη που αντανακλά το αίτημα του Δημήτρη Νατσιού για «αποκομματικοποίηση και απο-ιδιωτικοποίηση του ανθρωπισμού».
Το Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (ΚΥΑ 19976/2024) προβλέπει ελέγχους σε πολλαπλά επίπεδα: από τη συνάφεια του καταστατικού και τη νομική κατάσταση του εκπροσώπου, μέχρι την τήρηση των κανόνων δημοσίων συμβάσεων και τη δήλωση πραγματικών δικαιούχων. Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι οι επιτόπιες επαληθεύσεις είναι σπάνιες και ότι πολλές ΜΚΟ λειτουργούν ως “μεσάζοντες” κονδυλίων, χωρίς ουσιαστική λογοδοσία για το έργο τους.
Η παρέμβαση του Δημήτρη Νατσιού σηματοδοτεί μια νέα φάση κοινοβουλευτικού ελέγχου στο ζήτημα των ΜΚΟ, το οποίο για χρόνια παρέμενε προνομιακό πεδίο αδιαφάνειας. Με την κατάθεση της επίκαιρης ερώτησης και την πίεση για δημοσιοποίηση των ποσών, η ΝΙΚΗ έφερε στη δημοσιότητα ένα θέμα με τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό φορτίο: πώς εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκών πόρων ρέουν σε ιδιωτικές δομές με αμφίβολη αποτελεσματικότητα, τη στιγμή που οι τοπικές κοινωνίες της Ελλάδας σηκώνουν δυσανάλογα το βάρος της μεταναστευτικής κρίσης.
Η λίστα των 24 ΜΚΟ αποκαλύπτει όχι απλώς το οικονομικό αποτύπωμα ενός παράλληλου «ανθρωπιστικού κράτους», αλλά και το θεσμικό έλλειμμα που επί χρόνια επέτρεπε τη λειτουργία τους χωρίς πολιτική λογοδοσία. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η κυβέρνηση προτίθεται πράγματι να επιβάλει διαφάνεια ή αν το νέο αυτό άνοιγμα φωτός θα μείνει —όπως και τόσα άλλα— στη σιωπή των φακέλων της γραφειοκρατίας.
