Η ηφαιστειακή έκρηξη της Τόνγκα τον Ιανουάριο ήταν η μεγαλύτερη ατμοσφαιρική έκρηξη που έχει καταγραφεί μετά την έκρηξη του Κρακατόα στην Ινδονησία το 1883, σύμφωνα με τους επιστήμονες.
Η Τόνγκα επλήγη από μια υποθαλάσσια έκρηξη του ηφαιστείου Χούνγκα-Τόνγκα στις 15 Ιανουαρίου όπου εξαφάνισε ένα ολόκληρο χωριό σε ένα από τα μικρά εξωτερικά νησιά της Τόνγκα και τουλάχιστον τρεις άνθρωποι έχασαν την ζωή τους.
Ο Ρόμπιν Ματόζα, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, ηγήθηκε 76 επιστημόνων σε μια μελέτη σχετικά με την ηφαιστειακή έκρηξη στην Τόνγκα, η οποία δημοσιεύθηκε στις 12 Μαΐου στο περιοδικό Science.
Η μελέτη περιέγραψε την ηφαιστειακή έκρηξη ως μια «ασυνήθιστα ενεργητική έκρηξη» που δημιούργησε «ένα ευρύ φάσμα ατμοσφαιρικών κυμάτων που παρατηρήθηκαν παγκοσμίως από διάφορα επίγεια και διαστημικά δίκτυα».
Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα κύματα ατμοσφαιρικής πίεσης χαμηλής συχνότητας, γνωστά ως Κύματα Ελασμάτων (Plate) ή κύματα Lamb, είχαν περικυκλώσει τη Γη τουλάχιστον τέσσερις φορές προς μία κατεύθυνση και τρεις φορές προς την αντίθετη κατεύθυνση κατά τη διάρκεια έξι ημερών μετά την έκρηξη.
«Τα πλάτη πίεσης από κορυφή σε κορυφή των κυμάτων Lamb ως συνάρτηση της απόστασης δείχνουν ότι ο παλμός της ατμοσφαιρικής πίεσης που δημιουργήθηκε από το συμβάν στην Τόνγκα είναι συγκρίσιμος με εκείνον της έκρηξης του Κρακατόα το 1883», δήλωσαν.
Η ηφαιστειακή έκρηξη της Τόνγκα δημιούργησε ιονοσφαιρικές διαταραχές και έναν ήχο μεγάλης εμβέλειας που ακούστηκε σε απόσταση 10.000 χιλιομέτρων στην Αλάσκα, σαν μια ακολουθία από βροντές.
«Τα ατμοσφαιρικά κύματα από την κύρια έκρηξη της Τόνγκα είχαν μεγάλες επιπτώσεις. Ασυνήθιστες αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας ή τσουνάμι παρατηρήθηκαν στον Ειρηνικό νωρίτερα από ό,τι είχε προβλεφθεί, καθώς και στην Καραϊβική και τη Μεσόγειο χωρίς άμεσες ωκεάνιες διαδρομές», αναφέρεται στην έρευνα.
Εν τω μεταξύ, δεδομένα από την αποστολή Ionospheric Connection Explorer της NASA και τους δορυφόρους Swarm του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος δείχνουν ότι η έκρηξη δημιούργησε «ανέμους με ταχύτητα τυφώνα» και «ασυνήθιστα ηλεκτρικά ρεύματα» στην ιονόσφαιρα λίγες ώρες μετά την εκδήλωσή της.
Η NASA δήλωσε στις 10 Μαΐου ότι η έκρηξη του ηφαιστείου δημιούργησε «ένα γιγαντιαίο σύννεφο αερίων, υδρατμών και σκόνης στον ουρανό», προκαλώντας μεγάλες διαταραχές πίεσης στην ατμόσφαιρα που οδήγησαν στο σχηματισμό ισχυρών ανέμων.
Μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Μπράιαν Χάρντινγκ, φυσικό στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, αποκάλυψε τα ευρήματα σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Geophysical Research Letters.
«Το ηφαίστειο δημιούργησε μία από τις μεγαλύτερες διαταραχές στο διάστημα που έχουμε δει στη σύγχρονη εποχή», ανέφερε ο Χάρντινγκ σε ανακοίνωσή του. «Μας επιτρέπει να δοκιμάσουμε την ελάχιστα κατανοητή σύνδεση μεταξύ της κατώτερης ατμόσφαιρας και του διαστήματος».
Η έκρηξη διέκοψε επίσης το μοναδικό καλώδιο οπτικών ινών επικοινωνίας της Τόνγκα που συνδέει τη χώρα με τον έξω κόσμο. Η NASA δήλωσε τον Απρίλιο ότι η έκρηξη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου ήταν «εκατοντάδες φορές» ισχυρότερη από την πυρηνική έκρηξη της Χιροσίμα.
«Για σύγκριση, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το όρος Αγία Ελένη εξερράγη το 1980 με 24 μεγατόνους και το Κρακατάο εξερράγη το 1883 με 200 μεγατόνους ενέργειας», ανέφερε η NASA σε ανακοίνωσή της.
