Η Ανατολική Μεσόγειος βράζει ξανά, αλλά πίσω από τις διπλωματικές δηλώσεις και τους χάρτες θαλάσσιων ζωνών εκτυλίσσεται ένας αόρατος, αλλά κρίσιμος πόλεμος. Όχι για πετρέλαια ή φυσικό αέριο, αλλά για τις υποβρύχιες «αρτηρίες» που μεταφέρουν τον παλμό της σύγχρονης Ευρώπης: τα καλώδια που συνδέουν ήπειρους, κυβερνήσεις και αγορές.
Η Τουρκία κινείται επιθετικά, αμφισβητώντας ελληνικές θαλάσσιες ζώνες και εμποδίζοντας ερευνητικά σκάφη, ενώ η Αθήνα προσπαθεί να θωρακίσει την ψηφιακή της κυριαρχία. Στον βυθό της Μεσογείου διακυβεύεται όχι μόνο η ενεργειακή ασφάλεια, αλλά και το στρατηγικό μέλλον της Ευρώπης, και η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο ενός επικίνδυνου γεωπολιτικού παιχνιδιού.
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα, η Κύπρος και το Ισραήλ έχουν επενδύσει στην ταχεία κατασκευή νέων υποβρυχίων ψηφιακών αρτηριών. Η υποδομή αυτή είναι κρίσιμη σε μια οικονομία που καθοδηγείται από τα δεδομένα. Σήμερα, τα υποβρύχια καλώδια μεταφέρουν σχεδόν το 99% των διηπειρωτικών δεδομένων, ενώ περιλαμβάνουν δίκτυα για την προμήθεια πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας.
Έργα όπως το υποβρύχιο καλωδιακό σύστημα Medusa, μήκους 4.400 μιλίων και προϋπολογισμού 400 εκατ. δολαρίων, δείχνουν τις φιλοδοξίες της περιοχής να διασυνδέσει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία. Τα καλώδια αυτά δεν είναι απλά τεχνικές εγκαταστάσεις· είναι στρατηγικές υποδομές που προσδίδουν οικονομικό πλεονέκτημα, γεωπολιτική επιρροή και διαπραγματευτική ισχύ στις χώρες που ελέγχουν τα σημεία προσγείωσής τους.
Η τουρκική πρόκληση και ο κίνδυνος διακοπής
Η Τουρκία αμφισβητεί τις θαλάσσιες ζώνες που έχουν δηλωθεί από την Ελλάδα και την Κύπρο, απορρίπτοντας τις διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας. Το περασμένο καλοκαίρι, τουρκικά πολεμικά πλοία εμπόδισαν ερευνητικό σκάφος που χαρτογραφούσε την πορεία υποβρυχίου καλωδίου Ισραήλ–Ελλάδας, προκαλώντας έντονη αντιπαράθεση.
Παράλληλα, οι ειδικοί προειδοποιούν για μοτίβα σαμποτάζ. Η εταιρεία κυβερνοασφαλείας Recorded Future κατέγραψε εννέα πιθανές περιπτώσεις ρωσικού ή κινεζικού σαμποτάζ σε υποβρύχια καλώδια το 2024-25, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε Κοινή Ανακοίνωση που προειδοποιεί για τον κίνδυνο διατάραξης βασικών λειτουργιών της ΕΕ από υβριδικές επιθέσεις. Στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου τα βάθη είναι μικρότερα και οι ναυτικές δυνάμεις ισχυρές, κάθε διακοπή, είτε ατυχή είτε εκ προθέσεως, μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την ευρωπαϊκή οικονομία και την ασφάλεια.
Η σημερινή κατάσταση απαιτεί κοινή παρακολούθηση και συντονισμένη αντίδραση. Η δημιουργία από το ΝΑΤΟ του Κέντρου Συντονισμού Κρίσιμων Υποβρυχίων Υποδομών στις Βρυξέλλες είναι θετική, αλλά η έλλειψη μόνιμης παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο αφήνει κενό. Η ίδρυση περιφερειακού συντονιστικού κέντρου σε Ελλάδα ή Κύπρο θα μπορούσε να επιτρέψει κοινές περιπολίες, ανταλλαγή πληροφοριών και γρήγορες αποστολές επισκευής σε περίπτωση βλάβης ή επίθεσης.
Η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι πλέον μόνο θέατρο ανταγωνισμού για ενέργεια· είναι σκηνικό για τη νέα ψηφιακή γεωπολιτική. Αν η Ευρώπη και η Ελλάδα δεν προχωρήσουν άμεσα σε στρατηγική προστασία του βυθού τους, η επόμενη μεγάλη κρίση μπορεί να μην εκδηλωθεί στα σύνορα ή τον ουρανό, αλλά στα βάθη της θάλασσας που μεταφέρει τα δεδομένα και τις ζωτικές συνδέσεις της ηπείρου.
