Η Κίνα προχωρά με ταχύτατους ρυθμούς στην καθιέρωση της χρήσης ανθρωποειδών ρομπότ και τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης σε κάθε πτυχή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής, προκαλώντας ανησυχίες για τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο παράγοντα. Σε πολυπληθείς αστικές περιοχές, η ενσωμάτωση ανθρωποειδών σε καθημερινές λειτουργίες συμβαίνει με ρυθμούς μεγαλύτερους απ’ όσο μπορεί κανείς να αντιληφθεί. Η στροφή αυτή δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίων εξελίξεων, αλλά αποτελεί στρατηγική επιλογή του Πεκίνου, σε μια περίοδο κατά την οποία η χώρα αντιμετωπίζει σειρά κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων.
Η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση του μη παραγωγικού τμήματος της κοινωνίας και η περιορισμένη παρουσία νεότερων γενεών στην παραγωγική διαδικασία δημιουργούν πιέσεις στο κοινωνικό κράτος και στην αγορά εργασίας. Παράλληλα, η ανεργία πλήττει ευρύτερες ομάδες του πληθυσμού, ενώ οι προβλέψεις για το μέλλον παραμένουν δυσοίωνες. Σήμερα, περίπου το 70% των 123 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας στον κατασκευαστικό τομέα της Κίνας θεωρούνται ότι βρίσκονται σε τροχιά αυτοματοποίησης. Ήδη, η αναλογία 470 ανθρωποειδών ρομπότ ανά 10.000 εργάτες αποτυπώνει τη μετατόπιση της χώρας σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο.
Ο τεχνολογικός τομέας της Κίνας επενδύει μαζικά στη ρομποτική και ειδικά στα ανθρωποειδή ρομπότ, με την κινεζική βιομηχανία να κατέχει το 63% της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας για τέτοιου τύπου τεχνολογίες. Πέραν τούτου, το Πεκίνο ελέγχει περίπου το 45% του hardware των υπολογιστών παγκοσμίως και το 90% της επεξεργασίας σπάνιων γαιών, ενώ ταυτόχρονα ωθεί τις επιχειρήσεις να επενδύουν σε συστήματα ΤΝ που μειώνουν το κόστος και αυξάνουν την αποδοτικότητα.
Η Κίνα στην πρώτη γραμμή του ρομποτικού μέλλοντος
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, η εταιρεία AgiBot στη Σαγκάη έχει ήδη κατασκευάσει 1.000 ανθρωποειδή που εκτελούν με ακρίβεια σύνθετες ανθρώπινες εργασίες στον πραγματικό κόσμο. Η αντικατάσταση ανθρώπων από μηχανές γίνεται χωρίς διακοπή, επηρεάζοντας εκατομμύρια εργάτες που αδυνατούν να ανταγωνιστούν τις νέες αυτές μορφές «εργασίας». Τα ρομπότ δεν έχουν ανάγκες, δεν λαμβάνουν μισθούς, δεν κάνουν απεργίες και δεν απαιτούν συνταξιοδοτικά προγράμματα. Για ένα καθεστώς που επιδιώκει σταθερότητα και αποδοτικότητα, η εξίσωση είναι προφανής.
Παράλληλα, η ραγδαία εξάπλωση των ρομπότ δημιουργεί νέα επαγγέλματα που σχετίζονται με την κατασκευή, τη συντήρηση και την ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών. Ωστόσο, η πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού δεν είναι εξειδικευμένη σε τέτοιο βαθμό ώστε να ενσωματωθεί σε αυτούς τους νέους τομείς. Το χάσμα μεταξύ των ανθρώπων που αντικαθίστανται και των ελάχιστων που επανεκπαιδεύονται μεγαλώνει.
Η προοπτική χρήσης των ανθρωποειδών ρομπότ δεν περιορίζεται στις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά. Οι ίδιες τεχνολογίες δύνανται να αξιοποιηθούν για αστυνόμευση και στρατιωτική χρήση. Η πολιτική του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας προβλέπει την ανάπτυξη ανθρωποειδών γενικής χρήσης, ικανών να αναλαμβάνουν αποστολές ασφαλείας, συλλογής πληροφοριών και ελέγχου πληθυσμών. Οι δυνατότητές τους να παρακολουθούν, να αλληλεπιδρούν και να επιχειρούν εντός κοινωνικών δομών υποδηλώνουν ένα νέο επίπεδο ελέγχου και περιορισμού της ιδιωτικότητας, ειδικά στα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα.
Οι προοπτικές χρήσης τέτοιων ρομπότ σε περιπτώσεις κοινωνικής αναταραχής ή ως στρατιωτικές μονάδες πρώτης γραμμής δεν αποκλείονται από τους στρατηγικούς σχεδιασμούς του Πεκίνου. Αντιθέτως, η ενσωμάτωσή τους θεωρείται πιθανή, εάν και εφόσον κριθεί απαραίτητο. Μέσα από την τεχνολογική πρόοδο, διαμορφώνεται ένας νέος μηχανισμός επιβολής της τάξης, ελέγχου της κοινωνίας και ενίσχυσης του κρατικού μηχανισμού.
Η νέα στρατηγική του Πεκίνου
Η παγίωση της παρουσίας των ανθρωποειδών στην κινεζική κοινωνία προχωρά και μέσω της σταδιακής κανονικοποίησης της ύπαρξής τους. Εκτιμήσεις αναφέρουν πως η αγορά ανθρωποειδών αναμένεται να αυξηθεί από τα 64 εκατομμύρια δολάρια το 2023 σε περίπου 195 εκατομμύρια έως το 2030, με τις πόλεις όπως η Σεντζέν και η Σαγκάη να πρωτοστατούν στην καθημερινή χρήση αυτών των τεχνολογιών. Η ενσωμάτωσή τους στη βιομηχανία, στα νοικοκυριά και στις υπηρεσίες θεωρείται από το ΚΚΚ ως στρατηγικό πλεονέκτημα για την ανάκαμψη της οικονομίας και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Η ταχεία και απεριόριστη ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και των ρομποτικών εφαρμογών στην Κίνα επιβεβαιώνει τη στενή διασύνδεση τεχνολογίας, οικονομίας και κοινωνικού ελέγχου. Σε μια χώρα που επιδιώκει την τεχνολογική αυτοδυναμία και τη γεωπολιτική κυριαρχία, οι εξελίξεις αυτές διαμορφώνουν ένα νέο κοινωνικό τοπίο όπου η ανθρώπινη εργασία περιορίζεται και η κοινωνική τάξη επανακαθορίζεται μέσα από μηχανισμούς προηγμένης τεχνολογίας. Οι συνέπειες αυτού του μετασχηματισμού μένει να φανούν, όμως το μήνυμα που εκπέμπεται είναι ξεκάθαρο: το μέλλον δεν ανήκει κατ’ ανάγκην στους ανθρώπους.
