Γκέτο: Εδώ και πολλά χρόνια εισήχθησαν στην πολιτική και στις διάφορες συζητήσεις των πολιτών ποικίλες νεόκοπες λέξεις ή φράσεις. Λέξεις, κατά κανόνα, επικοινωνιακά ελκυστικές και πιασάρικες, τις οποίες χρησιμοποιούν κατά κόρον συνήθως οι πολιτικοί της εικόνας, της ατάκας κι ενίοτε της… «αρλούμπας». Αυτή η στρατηγική χρησιμοποιείται είτε για να εντυπωσιάσουν το κοινό, είτε για να ξεφύγουν από τα δύσκολα ζητήματα ενός πραγματικού πολιτικού διαλόγου, προτιμώντας τις εύκολες και εντυπωσιακές λέξεις παρά τις ουσιαστικές συζητήσεις.
Πολυπολιτισμικότητα και πολιτισμός
Μία τέτοια λέξη είναι η «πολυπολιτισμικότητα» ή ο «πολυπολιτισμός», ή η «πολυπολιτισμική κοινωνία». Είναι μια λέξη που χρησιμοποιείται πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια, ειδικά από πολιτικούς και διαμορφωτές κοινής γνώμης, αλλά που δυστυχώς έχει χάσει το πραγματικό της νόημα και χρησιμοποιείται επιφανειακά και χωρίς ουσιαστική ανάλυση. Σήμερα, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε να σχολιάσουμε λίγο αυτήν τη λέξη και να δούμε αν πραγματικά αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα των κοινωνιών μας.
Πρώτα όμως, είναι ουσιωδώς απαραίτητο και αναγκαίο να εξηγήσουμε τι είναι η κοινωνία και τι ο πολιτισμός.
Ορισμός κοινωνίας
«Κοινωνία», λοιπόν, συμφώνως με τις πολλές και διαφορετικές γραφές, είναι το σύνολο των ανθρώπων που ζουν και συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο ή τόπο και στον ίδιο χρόνο. Η συντριπτική τους πλειοψηφία αποδέχεται ή απορρίπτει τους ίδιους κοινωνικούς κανόνες και ο βίος τους υπόκειται στην ίδια νομοθεσία και στον ίδιο πολιτισμό. Αυτή η κοινότητα είναι ενωμένη μέσω κοινών αξιών, κανόνων και πολιτισμικών παραδόσεων, οι οποίες διαμορφώνουν τη δομή και τη συνοχή της.
Ορισμός πολιτισμού
Κατά τον Μπαμπινιώτη, «πολιτισμός είναι το σύνολο των υλικών και πνευματικών επιτευγμάτων ενός κοινωνικού συνόλου». Πολιτισμός δεν είναι απλά η τέχνη, η μουσική, η λογοτεχνία ή οι παραδόσεις ενός έθνους, αλλά όλο το σύνολο των κοινωνικών πρακτικών, των αξιών και των αντιλήψεων που καθορίζουν τη ζωή ενός λαού. Στο πλαίσιο αυτό, «πολυπολιτισμικός» είναι ο άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη διαφόρων και σαφώς διαχωριζομένων μεταξύ τους πολιτισμών σε ένα περιβάλλον. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να μιλάμε για πολυπολιτισμική κοινωνία σε οποιοδήποτε κράτος ή περιοχή.
Πολυπολιτισμική κοινωνία: Υπαρξιακή αντίφαση
Από τον ορισμό αυτό, λοιπόν, φαίνεται καθαρά ότι δεν υπάρχει πολυπολιτισμική κοινωνία, τουλάχιστον όχι στην παραδοσιακή έννοια. Πολυπολιτισμική κοινωνία μπορεί να υπάρξει μόνο σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο στην οικουμένη, καθώς μόνο στην παγκόσμια κοινωνία παρατηρούνται ταυτόχρονα διάφοροι, διακριτοί πολιτισμοί. Το γεγονός ότι σε μια κοινωνία ή σε ένα κράτος υπάρχουν άνθρωποι από διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές και προελεύσεις, δεν σημαίνει ότι η κοινωνία αυτή είναι πολυπολιτισμική.
Για παράδειγμα, σε μία χώρα μπορεί να ζουν άνθρωποι από διάφορες εθνότητες και χώρες, όπως στην Αμερική, όπου συνυπάρχουν Έλληνες, Κινέζοι, Ινδοί, Πακιστανοί και πολλοί άλλοι, όμως ο πολιτισμός στην Αμερική δεν είναι ελληνικός, κινεζικός ή ινδικός. Ο πολιτισμός στην Αμερική είναι αμερικανικός, και το ίδιο ισχύει για οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Άρα, το γεγονός ότι σε μια χώρα υπάρχουν άνθρωποι με διαφορετική εθνική και πολιτιστική προέλευση, δεν καθιστά αυτή την κοινωνία πολυπολιτισμική. Πολυφυλετική, ναι, αλλά πολυπολιτισμική, όχι.
Πολιτισμός και εθνική ταυτότητα
Στην αρχαία Αθήνα, τη Ρώμη και το Βυζάντιο υπήρχαν άνθρωποι από τα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου. Ωστόσο, ο πολιτισμός αυτών των κοινωνιών ήταν σαφώς ελληνικός, ρωμαϊκός ή βυζαντινός και όχι «πολυπολιτισμικός». Ομοίως, σήμερα, στην Αμερική, ενώ υπάρχουν πολυάριθμοι μετανάστες από όλο τον κόσμο, ο πολιτισμός που κυριαρχεί είναι αμερικανικός. Επομένως, δεν μπορούμε να μιλάμε για «πολυπολιτισμικό» πολιτισμό σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις.
Στη Γερμανία, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν 3 εκατομμύρια Τούρκοι, ο πολιτισμός της Γερμανίας δεν είναι τουρκικός. Ούτε η Γαλλία, επειδή φιλοξενεί Αφρικανούς και Άραβες, έχει αφρικανικό ή αραβικό πολιτισμό. Πολυπολιτισμική επομένως είναι μόνο η παγκόσμια κοινωνία, όχι οι χώρες αυτές.
Η έννοια του πολυπολιτιστικού πολιτισμού
Από την αρχαιότητα, κάθε κράτος και πολιτεία προϋπέθετε έναν κοινό εθνικό, θρησκευτικό και πολιτισμικό παρονομαστή, που εξασφαλίζει την κοινωνική συνοχή και τη συναίνεση των πολιτών του. Ο πολυπολιτιστικός πολιτισμός, εκτός του ότι ως φράση κρύβει ανοησίες και μπούρδες, δεν υπάρχει. Κάθε κράτος στηρίζεται στην ενότητα του πολιτισμού του και στην αφομοίωση των διαφορετικών στοιχείων στο γενικότερο πολιτιστικό σύνολο.
Ιστορικά παραδείγματα πολυπολιτισμικών αυτοκρατοριών
Η ιστορία δείχνει ότι υπήρξαν πολυπολιτισμικές αυτοκρατορίες, όπως η Περσική, η Ρωμαϊκή, η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η Βυζαντινή, η Οθωμανική, η Βρετανική και η Σοβιετική. Όμως, κοινό γνώρισμα αυτών των αυτοκρατοριών ήταν η στρατιωτική δύναμη και η στρατιωτική βία, που όταν αποδυναμώθηκε ή ηττήθηκε, οι αυτοκρατορίες αυτές κατέρρευσαν. Τα υπόδουλα έθνη τους αναζήτησαν τον δρόμο της εθνικής αναγνώρισης, ολοκλήρωσης και δικαίωσης, σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία τους, την ιστορία, τον πολιτισμό και τα πεπρωμένα τους.
Η Ελλάδα αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς μετά την Οθωμανική κατάκτηση αναζήτησε και πέτυχε την εθνική ανεξαρτησία και αποκατάσταση του πολιτισμού της.
Ευρώπη και Ισλάμ
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα είναι η εξισλαμιστική τάση που παρατηρείται στις κοινωνίες της. Αντί οι μετανάστες από τον Ισλαμικό κόσμο να εξευρωπαΐζονται, παρατηρούμε το φαινόμενο η Ευρώπη να εξισλαμίζεται. Αν η Τουρκία γίνει πλήρες και ισότιμο μέλος της Ε.Ε., τότε, όπως λέμε, «ζήτω που καήκαμε». Η πολιτιστική και θρησκευτική ανατροπή που θα επέλθει σε αυτή την περίπτωση θα είναι ανεπανόρθωτη.
Αν την τελευταία φορά η Ισλαμική επίθεση σταμάτησε στα περίχωρα και τα κράσπεδα της Βιέννης, αυτήν τη φορά ολόκληρη η Ευρώπη αποτελείται από μικρές και μεγάλες «Βοσνίες και Κόσσοβα», έτοιμες να εκραγούν σε ανύποπτο χρόνο σαν βραδυφλεγείς βόμβες. Είναι τα «γκέτο».
Τα “γκέτο” και η εθνική ασφάλεια
Τα «γκέτο», εκεί κι όπου δημιουργήθηκαν, ουδέποτε μπορούν να χαρακτηριστούν σαν πολυπολιτισμικές υπάρξεις και δυνάμεις. Αντίθετα, αυτά τα «γκέτο» προάγουν τη θρησκευτική και πολιτιστική απομόνωση, αποτρέποντας την ομαλή ενσωμάτωση των μεταναστών στην κοινωνία.
Αυτά τα «γκέτο», θα πρέπει και στην Ελλάδα να διαλυθούν άμεσα και να μην επιτραπεί να δημιουργηθούν ποτέ ξανά. Είναι θέμα υψίστης εθνικής ασφαλείας, καθώς ο κίνδυνος από την απομόνωση και την αδυναμία ενσωμάτωσης δημιουργεί μεγάλες απειλές για την κοινωνική συνοχή και τη δημοκρατική τάξη.
