Τα πρόσωπα των κατοίκων της παραλίμνιας περιοχής της Τριχωνίδας φλέγονται από οργή και απογοήτευση. Με την χαρακτηριστική αιτωλοακαρνανική προφορά, με τα φωνήεντα να τρώγονται και τις λέξεις να εκτοξεύονται με σφοδρότητα, η πρώτη τους ερώτηση σε κάθε συζήτηση είναι ρητορική, αλλά ταυτόχρονα αιχμηρή:
«Μπορείτε να μας πείτε γιατί μας μισούν τόσο;»
Αυτή η ερώτηση αποτυπώνει το μακροχρόνιο αίσθημα εγκατάλειψης και αδικίας που βιώνουν οι αγρότες στην περιοχή. Μια περιοχή πλούσια σε φυσικούς πόρους και ιστορία, που ωστόσο παλεύει καθημερινά να επιβιώσει.
«Τη βλέπεις την Τριχωνίδα; Πράγματι είναι τόπος μαγικός και ευλογημένος», λέει ένας από τους αγρότες της περιοχής, «αλλά όλες οι παραλίμνιες περιοχές από τη Μακρυνεία μέχρι τη Μυρτιά είναι αποτιστες. Οι καλλιέργειές μας πεθαίνουν γιατί δεν έχουμε νερό.»
Οι νέοι φεύγουν μαζικά. «Περίπου το 80% των νέων φεύγουν για την Αθήνα ή τα νησιά, για να δουλέψουν σερβιτόροι ή σε άλλες δουλειές, κι έπειτα κάνουν οικογένειες εκεί. Και από όσους μένουν, οι μισοί χωρίζουν γιατί δεν αντέχουν τα οικονομικά προβλήματα.»
Τα χωριά αδειάζουν. «Το Θέρμο είχε 1.200 κατοίκους, τώρα μένουν 800-850. Αυτό το μαρτυρά η εγκατάλειψη.»
Η προσπάθεια των αγροτών να δημιουργήσουν ενεργειακές κοινότητες με φωτοβολταϊκά, ώστε να μειώσουν το ενεργειακό κόστος τους, έχει ναυαγήσει.
«Πέρσι ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης είπε ότι θα μας δώσει εξαίρεση να φτιάξουμε τις ενεργειακές κοινότητες. Ο περιφερειάρχης έκλαψε από συγκίνηση όταν το άκουσε. Όμως ακόμα περιμένουμε.»
Αντί για αυτό, οι αγρότες αναγκάζονται να αγοράζουν ρεύμα από ιδιώτες παρόχους με 8 ευρώ την κιλοβατώρα — μια τιμή ασύλληπτα υψηλή, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους που παλεύουν να επιβιώσουν με τα προϊόντα της γης τους.
«Γιατί να αγοράσουμε από αυτούς; Δεν είμαστε Έλληνες πολίτες; Γιατί δεν μπορούμε να παράγουμε το δικό μας ρεύμα δωρεάν;»
Η γη ως εγγύηση στους ιδιώτες
Στο τραπέζι των αγροτών έφτασε πρόσφατα μια είδηση που τους έκανε να αγριέψουν ακόμη περισσότερο: το σχέδιο παραχώρησης της διαχείρισης των υδάτινων πόρων σε ιδιώτες μέσω ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα).
Όπως αποκαλύφθηκε σε δημοσίευμα του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», η χρηματοδότηση του σχεδίου θα γίνει μέσω δανείων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων με πολύ χαμηλά επιτόκια, αλλά με την Ελλάδα να προσφέρει ως εγγύηση τη γη που ανήκει στους ΤΟΕΒ — τους Τοπικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων.
Οι ΤΟΕΒ είναι ήδη χρεωμένοι και δεν έχουν πολλά περιθώρια αντίδρασης. Η γη που για γενιές αποτελεί την κύρια περιουσία των αγροτών, απειλείται να περάσει στα χέρια ιδιωτών, με άγνωστες συνέπειες για την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον.
«Τι θα κάνουμε με αυτές τις ‘Καμόρες’ και τις μαφίες;» αναρωτιούνται απελπισμένοι. Η οργή των αγροτών δεν είναι άσχετη με την πολιτική ζωή του νομού.
Ο πρώην υπουργός και βουλευτής Μάριος Σαλμάς, που υπηρέτησε την περιοχή επί δύο δεκαετίες, δέχτηκε κριτική και απομακρύνθηκε επειδή μίλησε ανοιχτά κατά της αδικίας που υφίστανται οι αγρότες στον τομέα των ενεργειακών κοινοτήτων, αποκαλύπτοντας ότι ευνοούνται συγκεκριμένα συμφέροντα.
Παρόμοια, ο πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Σπήλιος Λιβανός έχασε τη θέση του μετά από τις προσπάθειές του να σταματήσει την παράνομη εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε αγροτικές εκτάσεις και να διερευνήσει περιπτώσεις παράνομων επιδοτήσεων. Οι αγρότες ξεκαθαρίζουν πως στηρίζουν το κόμμα που αγαπούν — αλλά όχι αυτούς που τους αγνοούν ή τους καταστρέφουν.
Με τους δρόμους να αδειάζουν, την αγροτική παραγωγή να στερεύει και τα τοπικά κοινοτικά δίκτυα να υποσκάπτονται από οικονομικές και πολιτικές πιέσεις, οι κάτοικοι της Αιτωλοακαρνανίας βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή. Η επόμενη μέρα τους βρίσκει να αναρωτιούνται «γιατί μας μισούν τόσο», ελπίζοντας κάποιος να ακούσει το μήνυμά τους και να σταθεί δίπλα τους.
Η ελληνική Δικαιοσύνη σε κρίση
Η φράση «έχω εμπιστοσύνη στην ελληνική Δικαιοσύνη» στις ημέρες μας ακούγεται περισσότερο σαν ανέκδοτο χαμηλής ποιότητας παρά σαν δήλωση πίστης σε έναν θεσμό-πυλώνα της δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής. Η Δικαιοσύνη, που αποτελεί βασικό θεμέλιο για τη λειτουργία του κράτους, έχει καταντήσει κέλυφος άδειο, ένα περιτύλιγμα δίχως ουσία.
Στην πράξη, η ελληνική Δικαιοσύνη φαίνεται να κωφεύει μπροστά στις αθλιότητες που λαμβάνουν χώρα στη χώρα. Αρνείται να δει, να ακούσει ή να παρέμβει. Επικαλείται αόριστες δικαιολογίες, τυπικά κωλύματα και αρμοδιότητες που… «δεν της ανήκουν». Το κενό που αφήνει αυτή η παθητικότητα είναι τόσο μεγάλο, ώστε όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναλάβει να το καλύψουν.
Τελευταία, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία πραγματοποίησε έφοδο στα γραφεία του ΟΠΕΚΕΠΕ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, αναζητώντας στοιχεία για το μεγάλο σκάνδαλο σπατάλης εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ κοινοτικών κονδυλίων. Τα κονδύλια αυτά είχαν αποσπαστεί από επιτήδειους με μεθόδους που φανερώνουν βαθιά διαφθορά. Όταν ο φάκελος με τις σχετικές καταγγελίες διαβιβάστηκε στη Βουλή, αποκαλύφθηκε πιθανή εμπλοκή δύο πρώην υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης, του Μάκη Βορίδη και του Λευτέρη Αυγενάκη. Παρά την βαρύτητα των στοιχείων, ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης θεωρεί βέβαιο ότι το σκάνδαλο θα κουκουλωθεί.
Σε αυτή την υπόθεση ξεχωριστό ρόλο διαδραματίζει η Παρασκευή Τυχεροπούλου, πρώην προϊσταμένη της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, που κατήγγειλε με θάρρος την σκανδαλώδη δράση στον οργανισμό. Αντί να επιβραβευθεί για την ακεραιότητά της, βρέθηκε αντιμέτωπη με διώξεις: απολύθηκε, υπέστη τρεις πειθαρχικές διαδικασίες και κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση εγγράφων. Χωρίς την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, το πάρτι της διαφθοράς στον ΟΠΕΚΕΠΕ πιθανόν να συνεχιζόταν ανεξέλεγκτο.
Παρόμοια ήταν και η έφοδος της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) στα γραφεία της ΕΡΓΟΣΕ στις 23 Ιουνίου. Στο μικροσκόπιο μπαίνει η σύμβαση 635, που αφορά το έργο της σιδηροδρομικής γραμμής Τιθορέα – Δομοκός, όπου υποψίες ζημιών του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού απαιτούν διερεύνηση.
Ακόμη και στην υπόθεση του πολύνεκρου δυστυχήματος στα Τέμπη, η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι καθοριστική, ενώ η ελληνική Δικαιοσύνη παραμένει σχεδόν ανύπαρκτη.
Το ξέφρενο πάρτι της διαφθοράς και της ατιμωρησίας στην Ελλάδα φαίνεται πως δεν αγγίζει τους λειτουργούς της Θέμιδος, δημιουργώντας κρίσιμο έλλειμμα εμπιστοσύνης σε έναν θεσμό που η ίδια η κοινωνία περιμένει να προστατεύσει τα συμφέροντά της.
