Ό,τι έχει γίνει μέχρι τώρα στο γεωπολιτικό πεδίο της ενέργειας, είναι –χωρίς αστερίσκους– θετικό. Το ότι η Ελλάδα αναδεικνύεται σε κόμβο χάρη στη Ρεβυθούσα και την πλωτή μονάδα της Αλεξανδρούπολης είναι κέρδος, το ότι επενδύει η ExxonMobil στο Ιόνιο είναι εξαιρετική εξέλιξη, το ότι ετοιμάζεται η Chevron να ξεκινήσει έρευνες νοτίως της Κρήτης, ακριβώς στην περιοχή όπου η Άγκυρα και η Τρίπολη επικαλούνται το τουρκολιβυκό μνημόνιο, είναι ανακουφιστικό.
Ακόμη και η επαναφορά της συζήτησης για το ηλεκτρικό καλώδιο είναι, επί της αρχής, καλοδεχούμενη. Αν μάλιστα επαναασκήσουμε στην πράξη κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα στην Κάσο, θα είμαστε οι πρώτοι που θα το χαιρετίσουμε, υπό μία βασική προϋπόθεση: να μην προηγηθεί… σχετική ενημέρωση προς την Τουρκία.
Στο μέτρο που όλες αυτές οι κινήσεις ενισχύουν την εθνική ασφάλεια και προσθέτουν γεωπολιτικό βάρος στη χώρα, οι εξελίξεις των τελευταίων τριών μηνών, στις οποίες έχει διακριτικό αλλά κεντρικό ρόλο η πρέσβης Γκίλφοϊλ, είναι καταρχάς θετικές.
Ωστόσο, άνθρωποι που γνωρίζουν σε βάθος την ενεργειακή αγορά, τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, τις στρατηγικές και τις πολιτικές, διατυπώνουν σοβαρότατες επιφυλάξεις ως προς την τελική έκβαση του σχεδίου. Προειδοποιούν ότι, αν δεν ληφθούν υπόψη όλες οι παράμετροι, η κατάληξη μπορεί να είναι η συνεκμετάλλευση του συνόλου του ορυκτού πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου μαζί με την Τουρκία, σε βάρος των ελληνικών συμφερόντων.
Η κεντρική «λεπτομέρεια» που αλλάζει τα πάντα είναι ότι η Ελλάδα μετατρέπεται πρωτίστως σε εξαγωγική χώρα φυσικού αερίου, σε «πάροχο» υπηρεσιών. Με άλλα λόγια, οι υποδομές μας θα κάνουν «ντελίβερι» για τη μεταφορά και τη διάθεση του αμερικανικού LNG, το οποίο παράγεται μέσω της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου, διαδικασία που είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη περιβαλλοντικά. Όσο οι τιμές παραμένουν στα ύψη, κάποιοι θα κερδίζουν πολλά, κάποιοι εδώ θα χαίρονται δικαιολογημένα για τα έσοδα και τη γεωπολιτική αναβάθμιση. Κανένα πρόβλημα μέχρι εδώ.
Μόνο που τέτοιες συνθήκες δεν κρατούν για πάντα. Το σενάριο μιας απότομης αποκλιμάκωσης των τιμών φυσικού αερίου μετά το –ορατό πλέον– τέλος του πολέμου στην Ουκρανία δεν είναι καθόλου φανταστικό, όσο κι αν πολλοί εργάζονται ώστε να μη συμβεί. Ιδίως από τη στιγμή που οι πληροφορίες συγκλίνουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις καταλαμβάνουν πόλεις-κλειδιά στο ουκρανικό μέτωπο και η κυβέρνηση Ζελένσκι κλονίζεται από αλλεπάλληλα σκάνδαλα διαφθοράς.
Για εμάς, όμως, η πραγματικότητα προδιαγράφεται μάλλον σκληρή: τα επόμενα χρόνια η ελληνική οικονομία θα είναι δέσμια των πολύ υψηλών τιμών του δυτικού φυσικού αερίου, που γονατίζουν τα νοικοκυριά και στραγγαλίζουν τις επιχειρήσεις. Επιφανείς παράγοντες της αγοράς δηλώνουν έτοιμοι να συγκρουστούν ανοιχτά τόσο με την ελληνική κυβέρνηση όσο και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το ζήτημα αυτό. Οι ισχύουσες τιμές δεν είναι απλώς υψηλές, είναι απαγορευτικές.
Το ερώτημα που ζητά απάντηση είναι σαφές: αν το ενεργειακό μέλλον αποδειχθεί πάμφθηνο λόγω πιθανής κατάρρευσης των τιμών, μήπως εμείς το έχουμε ήδη αγοράσει –και μάλιστα προπληρώσει– πανάκριβα; Μήπως οι «σταθερές» τιμές προμήθειας φυσικού αερίου, που κλειδώνουν με πολυετή συμβόλαια, ώστε το μεγαλύτερο μέρος να κατευθυνθεί προς άλλες ευρωπαϊκές αγορές και ένα πολύ μικρότερο να καλύψει τις δικές μας ανάγκες, γυρίσουν στο μέλλον «μπούμερανγκ» όταν συγκριθούν με χαμηλότερες τιμές ενέργειας από προμηθευτές όπως το Κατάρ ή η Ρωσία; Μήπως οι σημερινές σταθερές τιμές είναι μια καλοστημένη παγίδα, με τους συμμάχους μας να μας δεσμεύουν στα «υψηλά» τώρα που –προσωρινά– δεν υπάρχουν «χαμηλά»;
Πόσο ασφαλές είναι, επίσης, ότι η υποχρεωτική σύνδεση της –ήδη ακριβότερης– τιμής του φυσικού αερίου με τον ευρωπαϊκό μηχανισμό διαμόρφωσης των τιμών ενέργειας δεν θα καταλήξει σε θηλιά στον λαιμό της ελληνικής οικονομίας; Πώς υπογράφουμε πολυετή συμβόλαια όταν δεν γνωρίζουμε αν οι ΗΠΑ θα επιμείνουν μέχρι τέλους στο βέτο τους για την προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη;
Ήδη έχουν δει το φως της δημοσιότητας πληροφορίες ότι ο πρόεδρος Τραμπ ζήτησε από τον Ινδό πρωθυπουργό Μόντι να σταματήσει προσωρινά την εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου έως ότου λήξει ο πόλεμος: «μετά βλέπουμε». Αυτό σημαίνει πως ο Λευκός Οίκος χρησιμοποιεί τη διακοπή της ροής προς τις ευρωπαϊκές αγορές ως εργαλείο πίεσης για τον τερματισμό των εχθροπραξιών, όχι ως μόνιμη απαγόρευση της προμήθειας ρωσικού αερίου από τη Δύση σε κάθε περίπτωση.
Εάν επιβεβαιωθεί ένα τέτοιο σενάριο, τι ακριβώς κάνουμε εμείς; Πόσο εκτεθειμένοι θα είμαστε με συμβόλαια κλειδωμένα σε σημερινές τιμές; Όλα τα γεωπολιτικά οφέλη, οι ενεργειακοί κόμβοι, τα «ντελίβερι» και οι «ντελιβεράδες» των υγροποιημένων φορτίων, όλες οι διαβεβαιώσεις ότι η εθνική μας κυριαρχία είναι απολύτως εγγυημένη (η κυριαρχία, προσέξτε, όχι απαραίτητα και τα κυριαρχικά δικαιώματα), δεν αρκούν από μόνες τους. Ο διάβολος κρύβεται πάντα στις λεπτομέρειες και γι’ αυτό η χώρα χρειάζεται εφεδρικό σχέδιο.
Οφείλουμε να εργαζόμαστε με το καλύτερο δυνατό σενάριο –να πάνε όλα «δεξιά», από τη μεταφορά μέχρι τις γεωτρήσεις και τις εξορύξεις– αλλά ταυτόχρονα να έχουμε σοβαρά επεξεργασμένο και το χειρότερο, το λεγόμενο worst case scenario. Δεν είναι αφελείς οι Τούρκοι, που επιδιώκουν να αγοράζουν αέριο από πολλαπλές πηγές, όπως η Ρωσία, το Ιράν και το Καζακστάν.
Δεν είναι αφελείς οι Πολωνοί, οι Σλοβάκοι και οι Τσέχοι, που ξεσηκώνονται για τις εξωφρενικά ακριβές τιμές του δυτικού φυσικού αερίου. Δεν ήταν αφελείς ούτε οι Αμερικανοί όταν μας προέτρεπαν να μην έχουμε μονομερή εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Αρκεί, βεβαίως, να εφαρμόζουν την ίδια λογική και για τους εαυτούς τους.
Οι κοινωνίες δεν έχουν κοντή μνήμη. Θυμούνται ότι «γεωπολιτικός κόμβος» για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις δεν είναι τα διαγράμματα των αναλυτών και οι χάρτες των αγωγών, αλλά οι αντλίες στα βενζινάδικα που γεμίζουν τα ρεζερβουάρ.
«Γεωπολιτικός κόμβος» είναι οι λογαριασμοί του ηλεκτρικού ρεύματος που φτάνουν κάθε μήνα, οι καυστήρες στις πολυκατοικίες και τα κοινόχρηστα που πρέπει να πληρωθούν. Εκεί δίνονται οι πραγματικές μάχες της κοινωνίας μας, εκεί θα κριθεί στην πράξη και η αξία κάθε συμμαχίας και κάθε ενεργειακού σχεδίου, όσο εντυπωσιακό κι αν μοιάζει στον γεωπολιτικό χάρτη.
Ήρθε για να λεηλατήσει ό,τι απέμεινε
Τώρα που πέρασαν οι πρώτες εντυπώσεις, ας παραδεχθούμε ότι η νέα Αμερικανίδα πρέσβης -ή πρέσβειρα, για να μη «μας τη λέει» κι ο Μπαμπινιώτης, που αυτοαναγορεύθηκε ξαφνικά σοφή κουκουβάγια του άχαρου γένους- Κίμπερλι Γκίλφοϊλ δεν βρίσκεται στα μέρη μας για να ανεβάσει τον μέσο εξωτισμό της βαλκανικής μας καθημερινότητας.
Πέρα από τις γραφικότητες των νεοσκυλάδικων της παραλιακής και τις παρδαλές εμφανίσεις της αλλοπρόσαλλης συνοδείας της -μια υπερατλαντική και πλατινέ τσοκαρία, συνοδεία γκέι μαύρων στιλιστών-, η Κίμπερλι δεν μασάει τα λόγια της: ήρθε για να λεηλατήσει ό,τι έχει απομείνει στη χώρα.
Κι ό,τι βρίσκεται σε κινεζικά (λιμάνι Πειραιά) ή σε ρωσικά χέρια (λιμάνι Θεσσαλονίκης) ήρθε να το βάλει στη σωστή πλευρά της «Μονόπολης», για να γίνει η χώρα σωστή αποικία, ένα προτεκτοράτο, με διαμελισμένη Κύπρο και μια Turkaegean εθνική «κυριαρχία». Ένα κράτος τύπου Φινλανδίας που πιέζεται να επιστρέψει «στη Μελούνα», εκεί όπου οι παππούδες μας χύσανε το αίμα τους για να μεγαλώσει αυτή η πικρή πατρίδα…
Αναρωτιέμαι αν ο Τσίπρας, στην πολυδιαφημισμένη του «Ιθάκη» που θα κυκλοφορήσει την άλλη Δευτέρα, ευκαίρησε να πει δυο λόγια για την εποχή που έβρισκε τον Τραμπ «διαβολικά καλό» κι άνοιγε τον δρόμο για να μετατραπεί η Ελλάδα σε ανοιχτή αμερικανική βάση.
Ώστε να φτάσουμε σήμερα με τον προσκυνημένο Μητσοτάκη να θεωρούμαστε όχι απλά ένα αμερικανικό φυλάκιο -αυτό το… είχαμε κατακτήσει από τα μετεμφυλιακά χρόνια-, αλλά μια εμπριμέ μπανανία. Ένας ανυπόληπτος παρίας, που ζει για να ικανοποιεί η πολιτική ελίτ της χώρας τα γούστα του «προστάτη» της, φυγαδεύοντας τα λεφτά της βίζιτας σε ξένες τράπεζες.
