Η Generation Z, η πρώτη γενιά ψηφιακών ιθαγενών, ενηλικιώνεται μέσα σε μια εποχή παγκόσμιας αστάθειας και αβεβαιότητας που καμία προηγούμενη γενιά δεν είχε αντιμετωπίσει. Από την εφηβεία τους μέχρι την είσοδο στην αγορά εργασίας, οι νέοι αυτοί παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις γεωπολιτικές κρίσεις να ξεδιπλώνονται στις οθόνες των κινητών τους, τις οικονομικές κρίσεις να διαλύουν τις προοπτικές τους και τις κοινωνικές ανισότητες να βαθαίνουν.
«Μεγαλώσαμε με τον πόλεμο να διαχέεται μέσα από τις οθόνες μας… έχουμε δει περισσότερα οπλισμένα drones, πυραύλους και ακρωτηριασμένα παιδιά πριν τις 9 το πρωί από οποιαδήποτε άλλη γενιά», περιγράφει ο 25χρονος Amogh Mehrotra, ερευνητής νευροεπιστήμης και τεχνητής νοημοσύνης, στο CNBC. Οι κρίσεις που διαδέχονται η μία την άλλη —από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τον πόλεμο στη Γάζα, μέχρι τις πυρηνικές εντάσεις Ισραήλ-Ιράν και τις μαζικές απολύσεις στις τεχνολογικές εταιρείες— έχουν αφήσει τη Gen Z με ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας.
Το αίσθημα αυτό μεταφράζεται συχνά σε σαρκασμό και μαύρο χιούμορ. Βίντεο στο TikTok με λεζάντες όπως «Πρώτος πόλεμος, λίγο νευρικός» ή «Ενδυματολογικές επιλογές για τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο» συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές, αποτυπώνοντας το πώς η γενιά αυτή προσπαθεί να διαχειριστεί το αβάσταχτο άγχος.
Η καθυστέρηση στην ενηλικίωση είναι άλλη μία συνέπεια. Πολλοί νέοι εγκαταλείπουν ή αναβάλλουν στόχους όπως η οικογένεια και η αγορά κατοικίας, αδυνατώντας να προγραμματίσουν ακόμα και τα βασικά της ζωής τους. Η Tanushree Srivastava, μετανάστρια από την Ινδία στο Ηνωμένο Βασίλειο, εξομολογείται πως, παρά τις σπουδές της στην επικοινωνία μόδας, χρειάστηκε δύο χρόνια για να βρει μια δουλειά σε άλλη ειδικότητα, απλώς για να εξασφαλίσει τη βίζα παραμονής. Με φόντο τις διαρκείς κρίσεις, τον πληθωρισμό, τη στεγαστική κρίση και την αβεβαιότητα για το μέλλον, δηλώνει: «Δεν ξέρω αν θα υπάρχουμε αύριο, οπότε δεν ξέρω πόσο να προγραμματίσω.»
Η οικονομική επισφάλεια αποτελεί το βασικό άγχος για τη Gen Z. Σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα της Deloitte το 2025 σε 23.482 άτομα από 44 χώρες, περισσότερο από το 80% των Gen Zers ανέφερε το οικονομικό μέλλον και τις καθημερινές δαπάνες ως κύριες πηγές άγχους. Το 52% ζει από μισθό σε μισθό, ενώ σχεδόν το 41% αμφιβάλλει ότι θα μπορέσει να συνταξιοδοτηθεί επαρκώς.
Απέναντι σε αυτήν τη ζοφερή πραγματικότητα, δεν είναι λίγοι όσοι επιλέγουν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους. Η Amrita Bhasin, απόφοιτη του UC Berkeley, αρνήθηκε πρόταση πλήρους απασχόλησης στη Meta, όταν διαπίστωσε την αστάθεια της τεχνολογικής βιομηχανίας και την αυξανόμενη εξάρτηση από την τεχνητή νοημοσύνη. Αντί γι’ αυτό, ίδρυσε την δική της εταιρεία —την Sotira— ένα B2B marketplace για logistics, βασισμένο σε επενδύσεις επιχειρηματικού κινδύνου. «Η μεγάλη τεχνολογία δεν είναι πια εγγυημένα ασφαλής. Γιατί να ακολουθήσω ένα σύστημα που δεν μου προσφέρει τίποτα στο τέλος;» αναρωτιέται.
Η τάση για ανεξαρτησία και αυτενέργεια είναι χαρακτηριστική της γενιάς. Σύμφωνα με έρευνα της Fiverr το 2024, το 70% των Gen Zers εργάζεται ήδη ή σκοπεύει να εργαστεί ως freelancer, ενώ το 25% επιθυμεί να ξεκινήσει δική του επιχείρηση. Η Harsha Poojari, 29 ετών, ίδρυσε την «An Honest Media Company» και εργάζεται ως δημιουργική διευθύντρια, επιλέγοντας συνεργασίες με κοινωνικό αντίκτυπο. Για εκείνη, η γνώση και η πληροφορία που προσφέρει το διαδίκτυο είναι εργαλείο αλλαγής. «Έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε κάτι δικό μας, να πούμε όχι σε αυτό που δεν μας ταιριάζει και να βάλουμε τα θεμέλια για ένα καλύτερο μέλλον», εξηγεί.
Η Generation Z, μέσα από τις δυσκολίες της, διαμορφώνει ένα νέο πρότυπο ζωής: λιγότερο παραδοσιακό, πιο ευέλικτο, με επίκεντρο τον αυτοπροσδιορισμό και τη νοηματοδότηση της εργασίας. Μπορεί οι παγκόσμιες κρίσεις να την έσπρωξαν στην αβεβαιότητα, αλλά η απάντηση δεν είναι παραίτηση. Είναι δράση. Όπως σημειώνει η Bhasin, «αν κάποια γενιά είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου, αυτή είναι η δική μας».
