Γαλλία: Αντιμέτωπη με προτάσεις μομφής η κυβέρνηση

Αποδυναμωμένοι από την επιβολή χωρίς ψηφοφορία στην γαλλική Εθνοσυνέλευση της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, ο Εμανουέλ Μακρόν και η πρωθυπουργός του Ελιζαμπέτ Μπορν θα βρεθούν σήμερα αντιμέτωποι με την κατάθεση προτάσεων μομφής από την αντιπολίτευση και με την οργή του δρόμου που απειλεί να μεγαλώσει.

Η προσφυγή χθες στο άρθρο 49.3 του Συντάγματος για την υιοθέτηση χωρίς ψηφοφορία της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος θεωρείται ήττα για τον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος πόνταρε το πολιτικό του κύρος σε αυτήν την μεταρρύθμιση κλειδί της δεύτερης θητείας του. Μετά την χθεσινή έκρηξη, η αντιπολίτευση θα προσπαθήσει να βυθίσει σε βαθιά πολιτική κρίση την γαλλική κυβέρνηση.

Προτάσεις μομφής κατά της κυβέρνησης

Μέχρι και τρεις προτάσεις μομφής μπορεί να κατατεθούν σήμερα, πριν από την λήξη της προθεσμίας μετά το μεσημέρι: μία από τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό, μία από τον συνασπισμό της αριστεράς Nupes και μία από το μικρό κεντρώο κόμμα Liot. Αυτή η τελευταία μπορεί να προκαλέσει και τα μεγαλύτερα προβλήματα στην κυβέρνηση συγκεντρώνοντας διακομματική υποστήριξη. «Αποφασίσαμε να αποσύρουμε την δική μας πρόταση μομφής υπέρ της πρότασης του Liot», δήλωσε Ζαν-Λυκ Μελανσόν του Nupes, ενώ ο Εθνικός Συναγερμός έχει προειδοποιήσει ότι θα ψηφίσει υπέρ όλων των προτάσεων μομφής.

Η ψηφοφορία επί των προτάσεων θα γίνει τουλάχιστον 48 ώρες μετά την κατάθεσή τους, το πιθανότερο την Δευτέρα. Για να ανατρέψουν την κυβέρνηση θα πρέπει να εξασφαλίσουν την απόλυτη πλειοψηφία στη γαλλική βουλή. Αυτό μοιάζει δύσκολα εφικτό, αφού ο προεδρικός συνασπισμός διαθέτει σχετική πλειοψηφία, ενώ το κόμμα Les Républicains (LR) της παραδοσιακής γαλλικής δεξιάς, που παίζει ρόλο κλειδί, έχει διαβεβαιώσει ότι δεν πρόκειται να υπερψηφίσει καμία από τις προτάσεις. Ωστόσο ορισμένοι βουλευτές των LR μπορεί να μην πειθαρχήσουν στην κομματική γραμμή.

«Εχουμε ένα πρόβλημα δημοκρατίας διότι το κείμενο αυτό, που θα αλλάξει την ζωή των Γάλλων, θα υιοθετηθεί χωρίς να υπάρξει η παραμικρή ψηφοφορία στην Εθνοσυνέλευση», δήλωσε ο βουλευτής των LR Ορελιέν Πρανιέ στο δίκτυο BFMTV. «Ο καθένας ας μετρήσει την σοβαρότητα της κατάστασης και τον κίνδυνο ρήξης της δημοκρατίας που υπάρχει στην χώρα μας». Από την πλευρά τους τα συνδικάτα θα προσπαθήσουν να αναθερμάνουν τις διαδηλώσεις και τις απεργίες που σημαδεύουν από τα μέσα του Ιανουαρίου την ζωή των Γάλλων, αλλά βρίσκονταν σε υποχώρηση μέχρι χθες.

Διαδηλώσεις

Τα συνδικάτα καλούν σε συγκεντρώσεις για σήμερα και για το σαββατοκύριακο, καθώς και για μία ένατη ημέρα απεργιακών κινητοποιήσεων την Πέμπτη 23 Μαρτίου. Τα συνδικάτα καταγγέλλουν την απόφαση της επιβολής της μεταρρύθμισης χωρίς την νομιμοποίηση της κοινοβουλευτικής ψηφοφορίας και επιρρίπτουν στην κυβέρνηση ακέραια την ευθύνη για την πολιτική και κοινωνική κρίση θα προκαλέσει «η άρνηση της δημοκρατίας».

🔥 🇫🇷 ALERTE – Des voitures sont en feu à #Paris où une manifestation sauvage est en cours. #greve16mars #concorde pic.twitter.com/IA7oXjOyzM

— CBoum (@CBoumFR) March 16, 2023

Οι δυνάμεις ασφαλείας επενέβησαν χθες το βράδυ για να εκκενώσουν την Πλας ντε λα Κονκόρντ, όπου είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες διαδηλωτές. Στο τέλος της βραδιάς, 217 άνθρωποι είχαν προσαχθεί, σύμφωνα με την αστυνομική διεύθυνση. Συγκρούσεις ξέσπασαν επίσης σε άλλες μεγάλες πόλεις της Γαλλίας, τις Ρεν, Ναντ, Αμιέν, Λιλ, Γκρενόμπλ. Στην Μασσαλία, μασκοφόροι έσπασαν την βιτρίνα τράπεζας και ένα διαφημιστικό πάνελ, ενώ άλλοι πυρπόλησαν σκουπίδια φωνάζοντας «Κάτω το Κράτος, οι μπάτσοι και η εργοδοσία».

#Paris pic.twitter.com/YLwQwANPmk

— CHE (@CHE01028825) March 16, 2023

Η πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του προεδρικού κόμματος Αναγέννηση Ορόρ Μπερζέ ζήτησε από τον υπουργό Εσωτερικών Ζεράλντ Νταρμανέν να κινητοποιήσει «τις κρατικές υπηρεσίες για την προστασία των βουλευτών της πλειοψηφίας».

Σκουπίδια

Κυβέρνηση και αριστερή αντιπολίτευση αλληλοκατηγορούνται για υποκίνηση της βίας.Ο οικολόγος βουλευτής (Nupes) Ζυλιέν Μπαγιού κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι είναι έτοιμη να στρέψει την χώρα «στην φωτιά και το αίμα». Η πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν δήλωσε από την πλευρά της «πολύ σοκαρισμένη» με την στάση ορισμένων βουλευτών της αντιπολίτευσης. «Θέλουν χάος στην Εθνοσυνέλευση και τους δρόμους», προειδοποίησε.

Οι απεργίες που συνεχίζονται εδώ και μέρες στους τομείς της ενέργειας, τα λιμάνια και την αποκομιδή των απορριμμάτων προκαλούν μεγάλη αναταραχή. Στο Παρίσι, ορισμένες περιοχές είναι βυθισμένες σε τόνους σκουπιδιών και οι αρχές ετοιμάζονται να προχωρήσουν σε επιστράτευση προσωπικού για την αποκομιδή. Σύμφωνα με την Ελιζαμπέτ Μπορν, η απόφαση της προσφυγής στο άρθρο 49.3 ήταν «συλλογική» της κυβέρνησης και του προέδρου. Θεωρείται ήττα για τον Εμανουέλ Μακρόν έπειτα από συνομιλίες εβδομάδων με τα πολιτικά κόμματα και τα συνδικάτα.

Scènes de révolte dans les rues de Paris. Des barricades sont érigées dans les quartiers de pouvoir #Revolution #Concorde #macrondemission #ReformeDesRetraites pic.twitter.com/XfyiVp84ul

— Anonyme Citoyen (@AnonymeCitoyen) March 16, 2023

Για την εφημερίδα Le Monde, «αποκαλύπτει την απομόνωση του Εμανουέλ Μακρόν». Ενώ η εφημερίδα Libération κάνει λόγο για ναρκοθέτηση της υπόλοιπης προεδρικής θητείας. Ο επικεφαλής του συνδικάτου CFDT Λοράν Μπερζέ μιλάει για «ναυάγιο». «Πρόκειται για συντριβή», έλεγε στην γαλλική Εθνοσυνέλευση στέλεχος της προεδρικής πλειοψηφίας χωρίς να κατονομάζεται. «Χρειάζεται διάλυση» της Βουλής και προκήρυξη πρόωρων εκλογών.

Το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα και η βαθύτερη κρίση νομιμοποίησης

Το άρθρο 49.3 είναι ούτως ή άλλως μία από τις πιο αυταρχικές και αντιδημοκρατικές πλευρές του γαλλικού συντάγματος και κληρονομιά μιας αντίληψης ότι στο τέλος η κυβέρνηση πρέπει να μπορεί να πάρει αποφάσεις, ακόμη και εάν δεν έχει πλειοψηφία.

Σύμφωνα με αυτή την πρόβλεψη, η κυβέρνηση μπορεί να επικαλεστεί αυτό το άρθρο και να κυρώσει νόμο χωρίς αυτός να περάσει από ψηφοφορία στη Βουλή. Η αντιπολίτευση δεν έχει τη δυνατότητα να αντικρούσει αυτή την απόφαση, παρά μόνο να προχωρήσει σε πρόταση δυσπιστίας. Εάν η κυβέρνηση χάσει τη σχετική ψηφοφορία τότε θεωρείται ότι καταψηφίστηκε και ο νόμος.

Τη διαδικασία αυτή έχουν χρησιμοποιήσει αρκετές φορές οι γαλλικές κυβερνήσεις γιατί τους λύνει τα χέρια σε περιπτώσεις όπου φοβούνται ότι δεν θα έχει ένα νομοθέτημα πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.

Οι κυβερνήσεις καταφεύγουν σε αυτό το μέσο κυρίως όταν γνωρίζουν ότι δεν θα χάσουν μετά την εμπιστοσύνη της Βουλής.

Ένα βολικό αυταρχικό εργαλείο

Ιστορικά το μέτρο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί 100 φορές στη διάρκεια της Πέμπτης Δημοκρατίας. Πρωταθλητής είναι ο Μισέλ Ροκάρ, που ως πρωθυπουργός στην περίοδο 1988-1991 επικαλέστηκε αυτό το άρθρο του συντάγματος 28 φορές.

Όμως, μέχρι στιγμής το… αργυρό μετάλλιο το έχει η Ελιζαμπέτ Μπορν, η επιλογή του Μακρόν για την πρωθυπουργία της Γαλλίας από τις βουλευτικές εκλογές του 2022 που χωρίς να έχει καν συμπληρώσει έναν χρόνο στη πρωθυπουργία έχει ήδη κάνει χρήση αυτού του μέτρου 10 φορές.

Ο πολιτικός υπολογισμός της πτέρυγας Μακρόν είναι ότι οι Ρεπουμπλικάνοι, όπως ήδη δήλωσαν, δεν θα υπερψηφίσουν την πρόταση δυσπιστίας που αναμένεται να κατατεθεί και άρα η κυβέρνηση Μπορν, μια κυβέρνηση μειοψηφίας θα παραμείνει στη θέση της.

Όμως, το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι η Γαλλία δεν βρίσκεται μόνο αντιμέτωπη με ένα εντυπωσιακό κοινωνικό κίνημα γύρω από το ασφαλιστικό. Αλλά και ότι αντιμετωπίζει μια βαθιά κρίση νομιμοποίησης, που αποτυπώνει ακριβώς το γεγονός ότι ούτε ο Μακρόν σχημάτισε μια πραγματικά πλειοψηφική δυναμική γύρω από την επανεκλογή του, ούτε το κόμμα του κατάφερε να έχει τη δυναμική που θα αναλογούσε σε κόμμα που μπορεί να περάσει μεγάλες μεταρρυθμίσεις.

Η καταφυγή σε αυταρχικές πρακτικές έρχεται ουσιαστικά να «αναπληρώσει» αυτή την έλλειψη νομιμοποίησης. Μόνο που ενέχει τον κίνδυνο να βαθύνει ακόμη περισσότερο την πολιτική κρίση καθώς ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα της κοινωνίας θα βλέπουν εχθρικά το πολιτικό σύστημα.

Το ίδιο το γεγονός ότι οι κινητοποιήσεις κατά της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης συνεχίζονται, παρά την τυπική λήψη της νομοθετικής διαδικασίας, αλλά και τα έντονα σημάδια οργής και διάθεσης κινητοποίησης που καταγράφονται στην κοινωνία και τη δημόσια σφαίρα, δείχνει ότι το ρήγμα είναι βαθύτερο και δεν θα κλείσει εύκολα.

Στη Γαλλία το ασφαλιστικό – συνταξιοδοτικό λειτουργεί ουσιαστικά ως μετωνυμία για αυτό που θα λέγαμε «κοινωνικό κράτος» και συνολικά για το κοινωνικό συμβόλαιο που διαμορφώθηκε για δεκαετίες. Αυτό εξηγεί και το μέγεθος των αντιδράσεων. Και εάν μας φαίνεται ότι η μεταρρύθμιση δεν είναι τόσο «επιθετική» σε σχέση με το δικό μας ασφαλιστικό, καλό είναι να θυμόμαστε ότι και στην Ελλάδα χρειάστηκε η «κατάσταση εξαίρεσης» των Μνημονίων για να περάσουν οι μεγάλες τομές στην κοινωνική ασφάλιση.

Μια βαθύτερη πολιτική κρίση που δεν αφορά μόνο τη Γαλλία

Ούτως ή άλλως, έχουμε μπει σε έναν νέο ιστορικό κύκλο, που περιλαμβάνει όχι μόνο πιο έντονες κρισιακές τάσεις – η διαρκής εμφάνιση «αδύναμων κρίκων» στο διεθνές τραπεζικό σύστημα μόνο ως προάγγελος μιας συνολικότερης καμπής μπορεί να ερμηνευτεί – αλλά και μια έντονη επιστροφή του «δρόμου», δηλαδή των μαζικών κοινωνικών κινητοποιήσεων. Υπάρχει μια συσσωρευμένη απονομιμοποίηση των κυρίαρχων πολιτικών, που έρχεται να συναντηθεί με τη στρατηγική αμηχανία αυτού που συνηθίσαμε να περιγράφουμε ως «νεοφιλελεύθερη συναίνεση», που ενίοτε παίρνει τη μορφή οργής και αγανάκτησης και τροφοδοτεί κοινωνικές συγκρούσεις ακόμη και με την μορφή μεγάλων κινητοποιήσεων.

Αντιμέτωπες με αυτή τη συνθήκη, οι κυβερνήσεις που θεωρούν ότι εκπροσωπούν το πολιτικό “mainstream” έχουν μια πραγματική δυσκολία να αποσπάσουν συναινέσεις. Ακόμη και εάν προσπαθούν να μιλήσουν μια πιο δημοκρατική γλώσσα ή να μια ρητορική που παραδέχεται ότι υπάρχει μια δυσπιστία από τη μεριά των πολιτών, όταν έρχεται η ώρα επιλέγουν να τοποθετηθούν με τη λογική του κράτους που αντιμετωπίζει εχθρικά τους πολίτες. Μία τέτοια περίπτωση είναι και η περίπτωση του Εμανουέλ Μακρόν που διεκδίκησε να είναι ένα κάπως «υπερβατικό» Κέντρο, αλλά δεν κατάφερε ποτέ να διαμορφώσει πλειοψηφική δυναμική γύρω από την πολιτική, εξ ου και η αρκετά αυταρχική πολιτική σε διάφορες στιγμές.

Μέχρι στιγμής κάποιος σαν τον Μακρόν μπορεί να ζητά ή ακόμη και να εκβιάζει ακόμη για στήριξη, με το επιχείρημα ότι διαφορετικά μπορεί να έρθουν πολιτικές δυνάμεις «εκτός πλαισίου» και ειδικά στη Γαλλία να παίζει ρόλο ο τρόπος που διαφορετικά τμήματα των λαϊκών στρωμάτων πολώνονται προς την Αριστερά και διαφορετικά προς την Ακροδεξιά, μην επιτρέποντας τη διαμόρφωση μιας πλειοψηφικής δυναμικής όσων αισθάνονται ότι αδικούνται από τις σημερινές πολιτικές.

Όμως, αυτό δεν αναιρεί το ενδεχόμενο, αυτές ακριβώς οι μαζικές κινητοποιήσεις, να λειτουργήσουν ως καταλύτης για νέες μορφές ενότητας των λαϊκών στρωμάτων που να διαμορφώσουν και νέες πολιτικές δυναμικές, παρότι πάντα το ζήτημα της πολιτικής «μετάφρασης» έχει και τη δική του απροσδιοριστία.