Τον «χάρτη πορείας» για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του σχεδίου «Αμυντική Ετοιμότητα έως το 2030», ανταποκρινόμενη στις εντεινόμενες γεωπολιτικές προκλήσεις και κυρίως στην απειλή που συνεχίζει να συνιστά η Ρωσία για την ασφάλεια της Ευρώπης. Το σχέδιο αποτελεί μια στρατηγική κατεύθυνση προς την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ, στηριζόμενο στη συνεργασία των κρατών-μελών, στη σύγκλιση με τις προτεραιότητες του ΝΑΤΟ και στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας.
Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο της Επιτροπής, η ρωσική απειλή διατηρείται ως σταθερός παράγοντας κινδύνου, ακόμη και μετά τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία. «Η Ρωσία σήμερα δεν έχει τη δυνατότητα να επιτεθεί στην ΕΕ, αλλά τα επόμενα χρόνια μπορεί να προετοιμαστεί γι’ αυτό. Ο κίνδυνος δεν εξαφανίζεται», δήλωσε χαρακτηριστικά η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Άμυνας, Κάγια Κάλας, παρουσιάζοντας το σχέδιο. Υπογράμμισε την ανάγκη για άμεση κάλυψη των υφιστάμενων αμυντικών κενών μέχρι το 2030, τονίζοντας πως κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω διακρατικής συνεργασίας.
Το σχέδιο προβλέπει την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων σε εννέα στρατηγικούς τομείς: αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, στρατιωτική κινητικότητα, πυροβολικό, κυβερνοάμυνα και τεχνητή νοημοσύνη, πυραυλικά συστήματα και πυρομαχικά, drones και αντιαεροπορικά κατά drones, υποστήριξη υποδομών, καθώς και χερσαίες και ναυτικές επιχειρήσεις. Οι χώρες-μέλη καλούνται να συνεργαστούν για την κάλυψη κρίσιμων αναγκών, μέσω κοινών προμηθειών και σχηματισμού «συνασπισμών ικανοτήτων». Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Άμυνας θα διαδραματίσει κομβικό ρόλο στη διασύνδεση κρατών και αμυντικών βιομηχανιών.
Έως το 2027, στόχος είναι το 40% των αμυντικών προμηθειών των κρατών-μελών να προέρχεται από κοινές συμβάσεις. Ωστόσο, σήμερα το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνά το 20%, γεγονός που αποτυπώνει την απόσταση που πρέπει να καλυφθεί. Πέρα από τους εννέα βασικούς τομείς, η Επιτροπή προτείνει την υλοποίηση τεσσάρων εμβληματικών ευρωπαϊκών αμυντικών έργων: της άμυνας κατά των drones, της «Ανατολικής Πτέρυγας», της Ευρωπαϊκής Ασπίδας Αντιαεροπορικής Άμυνας και της Διαστημικής Ασπίδας. Όπως σημείωσε η Κ. Κάλας, το έργο για την άμυνα κατά των drones θα πρέπει να έχει καταστεί πλήρως επιχειρησιακό έως το τέλος του 2027, σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ.
Ιδιαίτερη μνεία έγινε και στον ρόλο της Ουκρανίας, την οποία η ΕΕ εξακολουθεί να θεωρεί ως «πρώτη γραμμή άμυνας» της Ευρώπης. Η Επιτροπή προτείνει τη σύσταση μιας ευρωπαϊκής συμμαχίας για drones με την Ουκρανία, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει το 2026. Όπως επισημάνθηκε, η Ουκρανία διαθέτει σημαντική εμπειρία από το πεδίο των μαχών, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη σύγχρονων και αποτελεσματικών αμυντικών τεχνολογιών.
Το σχέδιο για την «Αμυντική Ετοιμότητα έως το 2030» συμπληρώνει τη «Λευκή Βίβλο» για την ευρωπαϊκή άμυνα, που παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2025, καθώς και την πρωτοβουλία ReArm Europe / Readiness 2030, η οποία παρέχει χρηματοδοτικά εργαλεία στα κράτη-μέλη για την αύξηση των αμυντικών επενδύσεων. Ο πυρήνας αυτής της προσπάθειας βασίζεται στην ευελιξία του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για αμυντικούς σκοπούς και στη χρηματοδότηση μέσω του μηχανισμού SAFE (Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης).
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είχε ζητήσει την κατάρτιση ενός σαφούς χάρτη πορείας με συγκεκριμένα ορόσημα και στόχους. Η σημερινή παρουσίαση της Επιτροπής ανταποκρίνεται σε αυτό το αίτημα, επισημαίνοντας ότι η επίτευξη πλήρους αμυντικής ετοιμότητας ως το 2030 είναι ένας εφικτός, αλλά φιλόδοξος στόχος – υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη-μέλη θα κινηθούν με αποφασιστικότητα και συνέργειες.
