Οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποτύχει την κεντρική αποστολή τους η οποία περιγράφεται στους καταστατικούς τους χάρτες (mandate): της διατήρησης σταθερού του επιπέδου των τιμών.
Στις ΗΠΑ, αλλά και στη Ευρωζώνη ο πληθωρισμός αποδεικνύεται περισσότερο επίμονος από ό,τι τα στοιχεία υποδεικνυουν – και πλέον οι κεντρικές τράπεζες καθώς κορυφώνεται το ράλι συσφιξης της νομισματικής πολιτικής το οποίο απειλεί με πιστωτική ασφυξία τις οικονομίες έχουν ρίξει «λευκή πετσετα»
Χαρακτηριστική της αποδοχής της ήττας είναι η δήλωση του Έλληνα κεντρικού τραπεζίτη Γιάννη Στουρνάρα το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου στο Bloomberg ότι έχουν εξαντληθεί τα νομισματικά μέσα για την καταστολή των πληθωριστικών πιέσεων και είναι η σειρά των δημοσιονομικών πολιτικών να εμπλακούν στη αντιμετώπιση του πληθωρισμού.
Με το τελευταίο εννοούσε ότι θα πρέπει, σε αδρές γραμμές να διαμορφωθούν συνθήκες ομαλής προσγείωσης της οικονομίας (υφεση) ώστε να αμβλυνθεί ο ρυθμός αύξησης των τιμών.
Παρα τη διαφήμιση των «Bidenomics» στις ΗΠΑ, επικρατούν λανθασμένες αντιλήψεις γύρω από Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και δεν αποτελεί πλέον ακριβή βάση για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πληθωρισμού.
Αναλυτές επισημαίνουν δείκτης έχει υποστεί πτωτική χειραγώγηση από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης Biden καθώς πλημμύρισε την αγορά με πετρέλαιο από τα στρατηγικά αποθέματα.
Επειδή τόσα πολλά στοιχεία του ΔΤΚ συνδέονται με την ενέργεια, ο Biden είχε δημιουργήσει μια τεχνητή πτώση του ΔΤΚ χρησιμοποιώντας αυτή τη στρατηγική.
Καθώς τα στρατηγικά αποθέματα εξαντλούνταν και κυβέρνηση χάνει τα εργαλεία της για μείωση των πληθωριστικών πιέσεων, ο ΔΤΚ ανεβαινει εκ νέου και οι τιμές σε ορισμένα είδη πρώτης ανάγκης εκτοξεύονται.
Αυτό συνέβη, με το μεγαλύτερο άλμα του ΔΤΚ σε 14 μήνες και τις τιμές του φυσικού αερίου να επιστρέφουν στα ιστορικά υψηλά τους.
Ποιος ωφελείται;
Ο πληθωρισμός δεν θα υποχωρήσει σύντομα, αλλά το μεγαλύτερο ζήτημα είναι το εξής: ποιος ωφελείται περισσότερο από τον πληθωρισμό και την άνοδο των τιμών;
Η απάντηση μπορεί να είναι προφανής σε ορισμένους, αλλά πολλοί αγνοούν τη βασική αιτία της δυσλειτουργίας όσον αφορά την πολιτική ελέγχου των τιμών και συχνά τη αντιμετωπίζουν ως συνέπεια τυχαίου οικονομικού χάους παρά ως προϊόν έξυπνης «μηχανικής» διαχείρισης της οικονομίας.
Η αλήθεια είναι ότι οι τραπεζικοί ολιγάρχες και η πολιτική ελίτ απολαμβάνουν το πληθωριστικό παλιρροϊκό κύμα γιατί είναι μια τέλεια ευκαιρία να θεσπιστούν εκτενείς σοσιαλιστικού χρακτήρα έλεγχοι στους πόρους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι οι κύριοι ένοχοι πίσω από τη δημιουργία ενός πληθωριστικού γεγονότος και η λέξη «δημιουργία» ισχύει καλύτερα, επειδή είναι σχεδόν αδύνατο να εμφανιστεί δομικός πληθωρισμός χωρίς αυτούς.
Την ώρα που η προσφορά χρήματος δεν είναι ο μόνος παράγοντας όταν αντιμετωπίζουμε τον πληθωρισμό, είναι ο πιο σημαντικός.
Η μεγαλύτερη ρευστότητα (ζήτηση) που διεκδικεί λιγότερους σε ποσότητα πόρους (προσφορά) πυροδοτεί αστάθεια και οι τιμές ανεβαίνουν.
Οι κεντρικές τράπεζες έχουν πολλές δικαιολογίες για το γιατί «χρειάζονται» να μαζέψουν περισσότερα δολάρια ή πέσος ή λίρες ή μάρκα, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ξέρουν ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα. Έχει συμβεί πάρα πολλές φορές κατά το παραλθόν για να μην το ξέρουν…
Το προβλέψιμο ντόμινο
Αυτά τα γεγονότα που αφορούν τη διαδικασία διαμόρφωσης των τιμών και εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις πυροδοτούν ένα προβλέψιμο ντόμινο στην κοινωνία καθώς και στην οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αυξήσεις τιμών, μειωμένες αποταμιεύσεις, διευρυνόμενη φτώχεια, αύξηση της εγκληματικότητας και «ράλι» των επιτοκίων.
Στη συνέχεια, στις περισσότερες περιπτώσεις ακολουθούν αποτυχημένες αυξήσεις επιτοκίων, περισσότερος πληθωρισμός, μετά περισσότερες αυξήσεις, μείωση των ξένων επενδύσεων στο χρέος (ομόλογα), δαπάνη συναλλάγματος (προκαλώντας περισσότερο πληθωρισμό) , βυθίζοντας τις καταναλωτικές δαπάνες και εκτινάσσοντας απώλειες θέσεων εργασίας.
Αυτό το ίδιο μοτίβο παρατηρήθηκε από τη Γερμανία της Βαϊμάρης του 1920 έως την Αμερική του 1970 έως τη Γιουγκοσλαβία του 1990 έως την Αργεντινή του 2000 και τη Βενεζουέλα και πέρα. Τι γίνεται όμως μετά;
Σε κάθε περίπτωση, η τάση οδηγεί πρώτα σε ελέγχους τιμών στους παραγωγούς και τους διανομείς, με μέτρα τα οποία τελικά αποτυγχάνουν. Έπειτα έρχεται η επιβολη΄δελτίου και η πλήρης ανάληψη από το κράτος της κάλυψης των βιοτικών αναγκών, συμπεριλαμβανομένου του εφοδιασμού σε τρόφιμα. Πιστεύετε ότι δεν μπορεί να συμβεί στις ΗΠΑ; Έχει ήδη. Το 1971 ο Richard Nixon εξέδωσε το Εκτελεστικό Διάταγμα 11615, (βάσει του Νόμου Οικονομικής Σταθεροποίησης που θεσπίστηκε το 1970).
Το διάταγμα απαιτούσε πάγωμα των μισθών και των τιμών για 90 ημέρες προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο πληθωρισμός. Ήταν μια εξαιρετικά σπάνια νομοθετική πράξη σε μη πολεμικό καθεστώς και βολικά έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του εκλογικού κύκλου. Λάβετε υπόψη ότι η πραγματική πληθωριστική κρίση δεν είχε συμβεί ακόμη, αλλά οι έλεγχοι των τιμών έδωσαν στις αγορές μια βραχυπρόθεσμη ώθηση και στον Nixon μια νίκη στις εκλογές… Το 1973, οι έλεγχοι επέστρεψαν κατά τη διάρκεια του αραβικού embargo πετρελαίου.
Απέτυχαν και οδήγησαν σε μακροπρόθεσμο πληθωρισμό της τιμής του φυσικού αερίου. Στη συνέχεια, ο Gerald Ford ζήτησε από τις αμερικανικές επιχειρήσεις να θεσπίσουν ελέγχους τιμών στο πλαίσιο της εκστρατείας του “Whip Inflation Now”.
Ήταν αντικείμενο ισχυρής κριτικής και μάλιστα την χαρακτήρισε γελοία ο νεαρός τότε Joe Biden (ο οποίος τώρα ισχυρίζεται ψευδώς ότι έχει e[piλύσει το δικό του πρόβλημα με τον άχρηστο νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού).
Τέλος, ο Jimmy Carter εισήγαγε «κατευθυντήριες γραμμές» για τις τιμές και τους μισθούς (ελέγχους) που ανταμείβουν τις επιχειρήσεις που αύξησαν τις τιμές κάτω από ένα καθορισμένο ποσοστό.
Οποιεσδήποτε επιχειρήσεις αύξησαν τις τιμές πάνω από το ποσοστό και είχαν κέρδη προ φόρων πάνω από τα δύο προηγούμενα χρόνια θα αντιμετώπιζαν ποινές.
Σε καμία περίπτωση μια επιχείρηση δεν θα μπορούσε να αυξήσει το κέρδος εκπεφρασμένο σεσε δολάρια κατά περισσότερο από 6,5%, εκτός εάν αυτό οφειλόταν στον αυξημένο όγκο πωλήσεων μονάδων. Αυτό το σχέδιο, φυσικά, δεν κατάφερε επίσης να σταματήσει τον πληθωρισμό.
Τελικά, η Fed χρειάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια έως και περίπου 20% το 1980-1981 για να σταματήσει τη νεκθετική άνοδο του πληθωρισμού, που οδήγησε σε χρεοκοπίες χιλιάδων επιχειρήσεων και υψηλή ανεργία.
Ο φαύλος κύκλος
Το πρόβλημα είναι απλό: οι έλεγχοι τιμών οδηγούν σε απώλεια του κινήτρου για κερδοφορίας, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε μείωση της παραγωγής. Η μειωμένη παραγωγή οδηγεί σε λιγότερη προσφορά και η μικρότερη προσφορά οδηγεί σε αύξηση των τιμών. Η πολιτική τάξη σπανίως αντιμετωπίζει την πραγματική αιτία μιας πληθωριστικής κρίσης: την κυβέρνηση και τις κεντρικές τράπεζες.
Αντίθετα, προσπαθούν να κατηγορήσουν τις ελεύθερες αγορές, τις «άπληστες» επιχειρήσεις και τα κέρδη σε περιόδους κοινωνικής δυσφορίας. Δυστυχώς, το μοτίβο επαναλαμβάνεται ξανά σήμερα όπως είναι τώρα καθίσταται σαφές στο κοινό ότι οι αυξήσεις των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας δεν έχουν σημαντικό αποτέλεσμα και το κοινό εξακολουθεί να πληρώνει μεταξύ 25%-50% περισσότερα για την πλειοψηφία των αγαθών που αγοράζει σε σύγκριση με πριν από τρία χρόνια. Καθώς ο πληθωρισμός κινείται ανοδικά, πολλές αριστερές κυβερνήσεις συζητούν τώρα ανοιχτά τους ελέγχους των τιμών.
Η εντολή… του Justin Trudeau
Πρόσφατα, ο Justin Trudeau του Καναδά διέταξε τις κορυφαίες αλυσίδες παντοπωλείων στη χώρα να μειώσουν τις τιμές ενώ τις προειδοποίησε να μην επιδιώκουν… υψηλότερα κέρδη, υπονοώντας ότι είναι η αιτία του πληθωρισμού. Στον Καναδά, τα περιθώρια κέρδους των παντοπωλείων είναι στην πραγματικότητα σταθερά λόγω του αυξανόμενου κόστους.
Αν κοιτάξουμε μόνο τα μεικτά κέρδη χωρίς να λάβουμε υπόψη τον πληθωρισμό στο κόστος του παραγωγού, καθώς και στη μεταφορά, τη διανομή και τους μισθούς, τότε μπορεί να φαίνεται ότι αυτές οι εταιρείες συγκεντρώνουν ρευστότητα. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Αυτό που κάνει ο Trudeau είναι να παριστάνει τον ηλίθιο…ενώ εμπλέκεται σε μια πολύ έξυπνη στρατηγική αποδιοπομπαίου τράγου. Είναι η κυβέρνηση και οι κεντρικοί τραπεζίτες που είναι η θεμελιώδης αιτία του πληθωρισμού, αλλά κατηγορώντας μεμονωμένους επιχειρηματικούς τομείς θέτει τις βάσεις για να νομιμοποιήσει ελέγχους τιμών από την κυβέρνηση.
Όταν αυτά αποτύχουν και δημιουργήσουν κρίση στον εφοδιασμό (στην πλευρά της προσφοράς για τη διαμόρφωση της τιμής), τότε θα εισαγάγει το δελτίο και μόλις η κυβέρνηση έχει δεσμεύσει το κοινό να αποδεχθεί την πρωτοφανή παρέμβαση των ελίτ, τότε θα ελέγχει την πρόσβαση ολόκληρου του πληθυσμού σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.
Η ίδια ατζέντα βρίσκεται σε εξέλιξη στην Αμερική, αλλά επιδιώκεται σε επίπεδο πόλης και πολιτείας. Για παράδειγμα, ο σοσιαλιστής δήμαρχος του Σικάγο, Brandon Johnson,, μόλις ανακοίνωσε ένα σχέδιο για την πόλη (χρησιμοποιώντας κρατικούς και ομοσπονδιακούς φόρους) να χτίσει παντοπωλεία τα οποία θα ελέγχονται από την κυβέρνηση όπου λείπουν τα καταστήματα διάθεσης τροφίμων.
Πρόκειται για μέρη όπου ο συνδυασμός πληθωρισμού και κλοπής έχει αναγκάσει τους παντοπώλες να εγκαταλείψουν ορισμένες περιοχές της πόλης. Το πρόγραμμα του Σικάγου θα περιλαμβάνει μέτρα ελέγχου των τιμών και υπάρχει άφθονη ευκαιρία για αυτά τα ιδρύματα να χρησιμοποιήσουν το δελτίο.
Η επιβολή δελτίου
Παρόμοια σχέδια εξετάζονται και σε άλλες πόλεις της χώρας. Με άλλα λόγια, οι αριστερές κυβερνήσεις τρομάζουν τις επιχειρήσεις ενώ σχεδιάζουν να αντικαταστήσουν τις «βασικές υπηρεσίες» με κυβερνητικές λειτουργίες. Γράψαμε για το αναπόφευκτο της επιβολής δελτίου μετά τους ελέγχους των τιμών Το δελτίο γενικά έρχεται όταν αποτυγχάνουν οι έλεγχοι των τιμών. Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που οι ΗΠΑ έχουν αντιμετωπίσει τέτοιου είδους συνθήκες, αλλά είναι πιθανό να το κάνουμε στο εγγύς μέλλον. Αυτή τη φορά, πιστεύω ότι, αν δοθεί στο κατεστημένο η ευκαιρίας, δεν θα το αφήσουν ποτέ ξανά.
Η βαθμολόγηση θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για να δελεάσει το κοινό να αποδεχτεί το Καθολικό Βασικό Εισόδημα (UBI) και τα Ψηφιακά Νομίσματα της Κεντρικής Τράπεζας (CBDC). Τα κρατικά κέντρα διάθεσης τροφίμων μπορούν εύκολα να περιορίσουν τις αγορές αγαθών σε περιορισμένη λίστα ειδών και επίσης να απαιτήσουν πληρωμή χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες μεθόδους (όπως τα ψηφιακά νομίσματα).
Σε σύντομο χρονικό διάστημα, τα μετρητά θα καταργηθούν επειδή οι λιανοπωλητές, πιεσμένοι από την κυβέρνηση, θα αρνηθούν να τα δεχτούν. Είναι δύσκολο να πούμε τι θα φέρει το μέλλον σε επίπεδο πολιτικής. Ιστορικά, ωστόσο, τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικάνοι πρόεδροι έχουν επιβάλει ελέγχους τιμών στο παρελθόν.
Πρέπει να ασκηθεί δημόσια πίεση (τουλάχιστον σε κρατικό επίπεδο) για να μην συμβεί αυτό. Όσο βολικό κι αν φαίνεται να κατηγορούμε τους παραγωγούς και τους διανομείς, η πραγματική απειλή προέρχεται από τις κυβερνήσεις και τις τράπεζες. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους ανθρώπους που προκάλεσαν την κρίση να επωφεληθούν από αυτήν δίνοντάς τους ακόμη μεγαλύτερη εξουσία.
