Μία πρόσφατα ανακαλυφθείσα και εξαιρετικά καλά διατηρημένη πρόσκρουση ουράνιου σώματος στη νότια Κίνα προσφέρει στους επιστήμονες μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουν πώς μετεωρίτες έχουν χτυπήσει τον πλανήτη μας κατά τη διάρκεια της ιστορίας του.
Η ομάδα ερευνητών από το Σαγκάι και τη Γκουανγκζού περιγράφει τα ευρήματά της στην επιθεώρηση Matter and Radiation at Extremes (AIP Publishing). Το χαρακτηριστικό που εντόπισαν ονομάζεται πλέον κρατήρας Jinlin, μια μπούλ-σχήματος δομή σε πλαγιά, προστατευμένη μέσα σε παχύ στρώμα διαβρωμένου γρανίτη.
Ο κρατήρας βρίσκεται στην περιοχή Ζαοτσίνγκ, επαρχία Γκουανγκντόνγκ, και συγκαταλέγεται ανάμεσα σε περίπου 200 επιβεβαιωμένα σημεία πρόσκρουσης σε όλο τον κόσμο. Η ηλικία του τον κατατάσσει στους νεότερους γνωστούς κρατήρες. Μετρήσεις διάβρωσης του εδάφους υποδηλώνουν ότι σχηματίστηκε κατά την πρώιμη έως μέση περίοδο του Ολοκαίνου, δηλαδή από το τέλος της τελευταίας παγετώδους περιόδου πριν περίπου 11.700 χρόνια.
Με πλάτος 900 μέτρων, ο Jinlin είναι ο μεγαλύτερος επαληθευμένος κρατήρας της περιόδου αυτής, ξεπερνώντας τον ρωσικό κρατήρα Macha των 300 μέτρων, που προηγουμένως θεωρούνταν ο μεγαλύτερος ολοκαινικός κρατήρας στον πλανήτη.
«Ανακαλύψεις σαν αυτή δείχνουν ότι η κλίμακα των προσκρούσεων μικρών εξωγήινων αντικειμένων στη Γη κατά το Ολοκαίνιο είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι γνωρίζαμε μέχρι σήμερα», σχολιάζει ο Ming Chen, ένας από τους συντάκτες της μελέτης.
Τι γνωρίζουμε για το αντικείμενο που έπληξε τη Γη
Η ομάδα συμπέρανε ότι ο υπεύθυνος για τον κρατήρα ήταν πιθανότατα μετεωρίτης και όχι κομήτης. Η πρόσκρουση ενός κομήτη θα είχε δημιουργήσει πολύ μεγαλύτερο κρατήρα, πιθανώς τουλάχιστον 10 χιλιόμετρα σε διάμετρο. Παραμένει άγνωστο αν ο μετεωρίτης ήταν βραχώδης ή σιδηρούχος, κάτι που απαιτεί περαιτέρω μελέτες.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του Jinlin είναι η άριστη διατήρησή του. Η περιοχή δέχεται έντονες βροχοπτώσεις, μουσώνες και υψηλή υγρασία, γεγονός που συνήθως οδηγεί σε ταχεία διάβρωση βράχων. Παρ’ όλα αυτά, ο κρατήρας παραμένει καθαρά διακριτός.
Μέσα στους γρανίτες, οι ερευνητές εντόπισαν κόκκους χαλαζία με μικροσκοπικές δομές γνωστές ως planar deformation features (PDFs). Οι δομές αυτές θεωρούνται καθολικά χαρακτηριστικές της έντονης πίεσης που δημιουργείται μόνο από πρόσκρουση ουράνιων σωμάτων, με πιέσεις 10–35 gigapascal — δυνάμεις που δεν μπορούν να παραχθούν από καμία φυσική διαδικασία της Γης.
«Στη Γη, η δημιουργία των επίπεδων χαρακτηριστικής παραμόρωσης στον χαλαζία προκύπτει μόνο από τα κύματα κρούσης που παράγουν ουράνια σώματα», εξηγεί ο Chen.
Ενώ κάθε περιοχή της Γης έχει παρόμοιες πιθανότητες να χτυπηθεί από εξωγήινο αντικείμενο με την πάροδο του χρόνου, τα ίχνη παλαιών συγκρούσεων δεν διατηρούνται εξίσου καλά. Τύποι βράχων, κλίμα και διάβρωση ποικίλλουν παγκοσμίως, με αποτέλεσμα πολλοί αρχαίοι κρατήρες να έχουν εξαφανιστεί πλήρως. Η διατήρηση του Jinlin παρέχει έτσι ένα ασυνήθιστα καθαρό «παράθυρο» στην πρόσφατη γεωλογική ιστορία.
«Ο κρατήρας αποτελεί αληθινό αρχείο της ιστορίας των προσκρούσεων στη Γη», αναφέρει ο Chen. «Η ανακάλυψη αυτή μας δίνει πιο αντικειμενική βάση για να κατανοήσουμε τη γεωγραφική κατανομή, την εξέλιξη και την ιστορία των μικρών εξωγήινων σωμάτων στον πλανήτη μας».
