Βαλτική: Ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζει να μαίνεται και γεωπολιτικές εντάσεις ξεσπούν σε διάφορες περιοχές του πλανήτη, όπως στον Καύκασο λόγω της όξυνσης μεταξύ Ρωσίας και Αζερμπαϊτζάν, η Ευρώπη δείχνει να προετοιμάζεται για σενάρια ευρείας στρατιωτικής σύγκρουσης.
Στον απόηχο της στρατιωτικής κινητικότητας σε Πολωνία, Φινλανδία και Βαλτικές χώρες, η Ρωσία προειδοποιεί ότι η Βαλτική Θάλασσα έχει μετατραπεί σε πεδίο έντονης αντιπαράθεσης, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση εξαιρετικά επικίνδυνη. Παράλληλα, μια νέα αμυντική συμφωνία μεταξύ Βρετανίας και Γερμανίας αναμένεται να αλλάξει τα δεδομένα, περιλαμβάνοντας ρήτρα αμοιβαίας στρατιωτικής υποστήριξης σε περίπτωση στρατηγικής απειλής, με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αποτροπής ανεξάρτητα από τις ΗΠΑ.
Η νέα αυτή συμφωνία, που αναμένεται να υπογραφεί στις 17 Ιουλίου, ενσωματώνει τη Συμφωνία Trinity House του 2023, καθιερώνοντας ότι κάθε στρατηγική απειλή προς τη μία χώρα θεωρείται απειλή και για την άλλη. Στόχος είναι η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αμυντικού πυλώνα που δεν θα εξαρτάται αποκλειστικά από τη διατλαντική στήριξη. Παρά την αναγνώριση του ΝΑΤΟ ως θεμέλιο της συλλογικής ασφάλειας, η κίνηση αυτή καταδεικνύει τη στροφή των ευρωπαϊκών δυνάμεων προς στενότερη μεταξύ τους συνεργασία. Η συμφωνία προβλέπει επίσης δράσεις κατά της παράνομης μετανάστευσης, διασυνοριακές ανταλλαγές και μέτρα για καινοτομία και υποδομές.
Στο προσκήνιο, ωστόσο, βρίσκεται η σταδιακή αποδέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών από την ενεργή στρατιωτική στήριξη προς την Ουκρανία. Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, οι ΗΠΑ διακόπτουν προσωρινά την αποστολή κρίσιμων πυρομαχικών, μεταξύ άλλων για τα αντιαεροπορικά Patriot, πυροβολικό ακριβείας και πυραύλους για τα F-16. Το Πεντάγωνο φέρεται να αξιολογεί εκ νέου τις στρατηγικές του προτεραιότητες, με κύριο γνώμονα τα ίδια τα αμερικανικά συμφέροντα και την ανάγκη για επάρκεια πυρομαχικών σε άλλα ενδεχόμενα μέτωπα ανά τον κόσμο. Σύμφωνα με το Politico, η απόφαση συνδέεται και με ελλείψεις αποθεμάτων.
Η ρωσική πλευρά χαιρέτισε την εξέλιξη αυτή. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitry Peskov δήλωσε πως όσο περιορίζεται η προμήθεια όπλων στην Ουκρανία, τόσο πλησιάζει το τέλος της σύγκρουσης, ερμηνεύοντας την απόφαση ως απόρροια των άδειων αποθηκών της Δύσης.
Ταυτόχρονα, η Ρωσία κλιμακώνει τις ρητορικές προειδοποιήσεις σχετικά με τις εξελίξεις στη Βαλτική Θάλασσα. Ο Υφυπουργός Εξωτερικών Alexander Grushko έκανε λόγο για ζώνη οξείας στρατιωτικής αντιπαράθεσης, υπογραμμίζοντας ότι λαμβάνονται όλα τα αναγκαία μέτρα για την ασφάλεια της χώρας. Ανέφερε την ανασύσταση δύο στρατιωτικών περιφερειών, την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων στη Λευκορωσία στο πλαίσιο συμφωνίας εγγυήσεων ασφαλείας και την ενίσχυση του ρωσικού ναυτικού και της παράκτιας άμυνας. Σκοπός, όπως είπε, είναι η αποτροπή οποιασδήποτε προβολής ισχύος του ΝΑΤΟ από βόρεια κατεύθυνση.
Στη Βαλτική, η Πολωνία, η Φινλανδία και τα κράτη της περιοχής προχωρούν σε άνευ προηγουμένου στρατιωτική προετοιμασία. Η Πολωνία ανακοίνωσε την αποχώρησή της από τη Σύμβαση της Οτάβα για τις αντιανθρώπινες νάρκες, απόφαση που ακολούθησαν οι Λιθουανία, Λετονία, Εσθονία και Φινλανδία. Οι χώρες αυτές αρχίζουν μαζικές ναρκοθετήσεις και σχεδιάζουν εκτεταμένα οχυρωματικά έργα.
Η Λιθουανία επενδύει 800 εκατομμύρια ευρώ για την παραγωγή ναρκών, προετοιμάζεται για άμυνα κατά μήκος των συνόρων με Ρωσία και Λευκορωσία και σχεδιάζει σενάρια για τοποθέτηση ναρκοπεδίων σε στρατηγικά σημεία, υπό την απειλή ρωσικής επίθεσης έως το 2030 ή και νωρίτερα.
Η Πολωνία προχωρά στην κατασκευή του «Ανατολικού Θώρακα», ενός συστήματος οχυρωματικών έργων κατά μήκος των συνόρων, που αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2028, με κόστος 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντίστοιχες κινήσεις καταγράφονται και στις υπόλοιπες Βαλτικές χώρες, που σχεδιάζουν την κατασκευή εκατοντάδων καταφυγίων και αντιαρματικών εμποδίων, ενώ η Εσθονία έχει ήδη δεσμεύσει 60 εκατομμύρια ευρώ για τέτοια έργα. Παράλληλα, η θαλάσσια άμυνα ενισχύεται με την αγορά ταχύπλοων σκαφών και τον σχεδιασμό εξοπλισμού με ισραηλινά πυραυλικά συστήματα Spike NLOS.
Η Πολωνία, πρωταγωνιστής στις στρατιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ, ενισχύει συστηματικά τις ένοπλες δυνάμεις της, με στόχο τη δημιουργία του ισχυρότερου χερσαίου στρατού στην Ευρώπη. Με δαπάνες που φτάνουν το 4,7% του ΑΕΠ, η Βαρσοβία επενδύει σε F-35, νοτιοκορεατικά άρματα μάχης K2 Black Panther και συστήματα πυροβολικού K9. Προβλέπεται αύξηση του στρατού σε 500.000 άτομα έως το 2026, ενώ έως το τέλος του 2025 το πολωνικό ναυτικό σχεδιάζει την απόκτηση νέων μη πυρηνικών υποβρυχίων.
Η Ευρώπη δείχνει να εισέρχεται σε νέα φάση στρατηγικής αναδιάταξης. Οι στρατιωτικές συμφωνίες, η ανασυγκρότηση δυνάμεων και η οικοδόμηση αμυντικών γραμμών συνθέτουν ένα τοπίο αυξανόμενης έντασης και προετοιμασίας για μελλοντικές κρίσεις, σε ένα σκηνικό που θυμίζει όλο και περισσότερο προπολεμικές περιόδους του 20ού αιώνα.
