Η Σύνοδος Κορυφής της 23ης Οκτωβρίου 2025 δεν ήταν απλώς άλλη μια ευρωπαϊκή συνάντηση κορυφής· ήταν μια καμπή στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τη στρατηγική αυταπάτη της “αυτονομίας”. Μετά από δεκαετίες αδράνειας και ρητορικής για “ευρωπαϊκή άμυνα”, οι 27 ηγέτες ενέκριναν τον «Οδικό Χάρτη Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ετοιμότητας 2030», ένα σχέδιο που φιλοδοξεί να μετατρέψει την Ένωση σε γεωπολιτικό παίκτη, ικανό να αντιμετωπίσει τις απειλές από τη Ρωσία, την αστάθεια στη Μεσόγειο, την ενεργειακή εξάρτηση και τον κυβερνοπόλεμο. Εισηγήτρια η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας, με τη βαλτική εμπειρία και τη ρωσοφοβική της συνέπεια, έθεσε τον τόνο: «Η Ευρώπη πρέπει να μπορεί να αμυνθεί μόνη της».
Πίσω, όμως, από τη φιλοδοξία της “ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας”, αναδύεται η γνωστή σκιά: η αμερικανική επιρροή. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ακυρώνοντας τη συνάντηση της Βουδαπέστης με τον Πούτιν και εντείνοντας τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, επιβάλλει μια διπλωματία οικονομικής βίας που δεσμεύει ολόκληρη την Ευρώπη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον οποίο οι Βρυξέλλες δεν τολμούν να χαρακτηρίσουν “χαμένη υπόθεση”, έχει μετατρέψει την ήπειρο σε οικονομικό χρηματοδότη και πολιτικό δορυφόρο της Ουάσιγκτον.
Το νέο αμυντικό δόγμα της Ε.Ε. ονομάζεται «Στρατηγική 360°» – και υπόσχεται να καλύψει κάθε πιθανό μέτωπο:
• στρατιωτική αποτροπή και διαλειτουργικότητα με το ΝΑΤΟ,
• ενεργειακή ασφάλεια μέσω διαφοροποίησης προμηθευτών και αποθήκευσης LNG,
• προστασία από κυβερνοεπιθέσεις και παραπληροφόρηση,
• διαχείριση κρίσεων στον Νότο με αποστολές ταχείας αντίδρασης.
Η Ε.Ε. σχεδιάζει Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης 5.000 ανδρών, κοινά ευρωπαϊκά αποθέματα πυρομαχικών και καυσίμων, flagship projects σε drones, διαστημική επιτήρηση και αντιαεροπορικά συστήματα. Παράλληλα, προβλέπεται ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Υπηρεσίας (EDA) και ίδρυση Ταμείου Καινοτομίας για την Άμυνα, ώστε να στηριχθούν βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και συστήματα AI.
Όλα αυτά, ωστόσο, έχουν κόστος: πάνω από ένα τρισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το 2035, ποσό που θα μετακυλιστεί στους ευρωπαίους φορολογούμενους μέσω αύξησης αμυντικών δαπανών και περιορισμού κοινωνικών προγραμμάτων. Η ρητορική περί “ενίσχυσης της ευρωπαϊκής κυριαρχίας” συνοδεύεται, ειρωνικά, από τον όρο που έθεσε ο Τραμπ: το 60% των ευρωπαϊκών εξοπλισμών να προέρχεται από αμερικανικές εταιρείες. Το Πεντάγωνο και οι αμερικανικοί κολοσσοί οπλικών συστημάτων θα εισπράξουν την “ευρωπαϊκή αυτονομία” σε δολάρια.
Η Ευρώπη, λοιπόν, επενδύει στην άμυνα για να προστατευθεί από τη Ρωσία, αλλά χρηματοδοτεί την αμερικανική πολεμική βιομηχανία. Προβάλλει την “ανεξαρτησία” της, ενώ υπογράφει την τεχνολογική της εξάρτηση. Και την ώρα που οι Βρυξέλλες μιλούν για στρατηγική 360°, η ήπειρος παραμένει δεμένη σε τροχιά 180° υποταγής στην Ουάσιγκτον.
Η άρνηση του Τραμπ να παραδώσει πυραύλους Tomahawk στην Ουκρανία δεν είναι πράξη ειρήνης αλλά πράξη ελέγχου. Αφήνει το Κίεβο να φθαρεί και τη Μόσχα να κερδίζει έδαφος, ενώ η Ευρώπη καλείται να πληρώσει τον λογαριασμό. Ο Αμερικανός πρόεδρος “παγώνει” τον πόλεμο, όχι για να τον τερματίσει, αλλά για να διαχειριστεί τον ρυθμό του. Έτσι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εγκλωβίζονται σε ένα στρατηγικό παράδοξο: υποστηρίζουν την Ουκρανία για να μη διαλυθεί το ΝΑΤΟ, ενώ το ΝΑΤΟ χρησιμοποιεί την Ουκρανία για να ελέγξει την Ευρώπη.
Η οικονομική διάσταση της νέας ευρωπαϊκής άμυνας είναι εξίσου εκρηκτική. Οι δαπάνες για R&D, τα εξοπλιστικά προγράμματα και τα ενεργειακά αποθέματα δημιουργούν ένα νέο είδος “στρατιωτικοποιημένου πληθωρισμού”. Οι πολίτες πληρώνουν για μια ασφάλεια που δεν νιώθουν, βλέποντας την αγοραστική τους δύναμη να καταρρέει. Τα κοινωνικά κράτη, ήδη πιεσμένα από κρίσεις και ανισότητες, θυσιάζονται στον βωμό της “ευρωπαϊκής αποτροπής”.
Η νέα ευρωπαϊκή άμυνα, λοιπόν, δεν είναι μια πράξη κυριαρχίας αλλά μια τελετή πίστης προς την Ουάσιγκτον. Η Ε.Ε. επιχειρεί να πείσει τον εαυτό της ότι μπορεί να είναι γεωπολιτικός παίκτης, ενώ στην πράξη λειτουργεί ως επικουρική δύναμη της αμερικανικής στρατηγικής. Η “Στρατηγική Αυτονομία” μετατρέπεται σε “Οικονομική Εξάρτηση Plus”, και το όραμα μιας ανεξάρτητης Ευρώπης πνίγεται κάτω από στολές, συμβάσεις και ρήτρες αμερικανικής υπαγόρευσης.
Στην πράξη, η ήπειρος οδηγείται σε μια νέα φάση στρατιωτικοποίησης χωρίς κυριαρχία: ένας τεχνοκρατικός στρατός χωρίς πολιτική βούληση, μια ακριβοπληρωμένη αποτροπή χωρίς ανεξαρτησία. Ο ευρωπαίος πολίτης, εγκλωβισμένος μεταξύ φόβων και φόρων, θα πληρώνει για να αισθάνεται ασφαλής, την ώρα που η πραγματική του ασφάλεια –οικονομική, κοινωνική, πολιτική– θα διαβρώνεται.
Το δίλημμα είναι πλέον οξύ: κυριαρχία ή υποτέλεια, ανεξαρτησία ή εξάρτηση. Η Ευρώπη καλείται να επιλέξει αν θα γίνει στρατηγικός δρων ή πανάκριβος θεατής της δικής της παρακμής. Αντί για “άμυνα 360°”, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένας κύκλος αυτοϋπονόμευσης, όπου η πολιτική βούληση αντικαθίσταται από εξοπλιστικούς προϋπολογισμούς και η ελευθερία από “εταιρική ασφάλεια”.
Το τίμημα θα το πληρώσουν, όπως πάντα, οι Ευρωπαίοι πολίτες – όχι στα πεδία των μαχών, αλλά στους λογαριασμούς τους.
